Biografia.html

---
layout: main
title: "Wacław Lipiński: Biografia"
---
<h3>Wacław Lipiński</h3>

<a name="p1"></a>
<h2>Dzieciństwo, skauting, obrona Lwowa i wojna z bolszewikami</h2>

<div class="floatBlock">
<div class="floatImage">
	<a class="lightbox" href="photos/Lipinski5.jpg" title="W ziemiance nad Stochodem, 1915"><img class="instant ishadow itiltright icolorEFEADB" src="photos/Lipinski5Thumb.jpg"></a>
</div>
<div>

<p>Urodził się 28 września 1896 r. w Łodzi. W ruchu niepodległościowym działał 
już jako uczeń gimnazjum, należał do założycieli łódzkiego skautingu, 
był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. Od października 1914 
r. służył w 5. pp I Brygady Legionów Polskich, z którym przeszedł 
cały szlak bojowy I Brygady. Walczył pod Łowczówkiem, Konarami, 
Kostiuchnówką. Uniknąwszy internowania po kryzysie przysięgowym 
w lipcu 1917 r., znalazł się w Krakowie, działał w POW. Brał udział 
w obronie Lwowa. Wraz z innymi akademikami otrzymał specjalne podziękowanie 
od komendanta miasta kpt. Czesława Mączyńskiego. W dalszych walkach 
pod Lwowem, w lutym 1919 r. został ranny pod Krzywczycami. Po wyleczeniu, 
awansowany do stopnia podporucznika, uczestniczył w wojnie z bolszewikami. 
Za walkę o niepodległość Polski został odznaczony Krzyżem Virtuti 
Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie).</p>
</div>
</div>

<h2>Studia i praca naukowo-publiczna</h2>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>Po wojnie ukończył studia na Wydziale Prawa UJ. Aktywny na wielu polach, 
zajmował m.in. stanowiska referenta oświatowego Obszaru Warownego 
Kraków i Wojskowego Więzienia Śledczego. Otrzymywał bardzo dobre 
oceny od swoich przełożonych. W 1927 r. został awansowany do stopnia 
majora i przeniesiony do Warszawy, gdzie rozpoczął pracę w instytucjach 
naukowych związanych z obozem piłsudczykowsko-sanacyjnym. Objął 
kierownictwo działu polskich formacji zbrojnych lat I wojny światowej 
w Wojskowym Biurze Historycznym, z zadaniem zorganizowania badań nad 
historią polskiego czynu zbrojnego przed I wojną i w czasie jej trwania. 
Później został skarbnikiem Instytutu Badania Najnowszej Historii 
Polski i członkiem jego Zarządu, następnie sekretarzem wydawanej 
przez Instytut „Niepodległości”, a w 1934 r. – sekretarzem generalnym 
tej placówki.</p>
</div>
</div>

<div class="floatBlock">
<div class="floatImage">
	<a class="lightbox" href="photos/okladka_na_przedpolu_historii.jpg" title="Na przedpolu historji. Okładka"><img class="instant ishadow itiltleft icolorEFEADB" src="photos/okladka_na_przedpolu_historiithumb.jpg"></a>
</div>
<div>
<p>Stał się jednym z prekursorów badań najnowszej historii Polski. Opublikował 
wiele prac historycznych, poświęconych zmaganiom o niepodległość 
i granice Rzeczypospolitej, wśród których najcenniejszą była <i>
Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918</i>. Po przekształceniu 
IBNHP w Instytut Józefa Piłsudskiego, objął stanowisko jego dyrektora. 
Był faktycznym organizatorem pracy naukowej Instytutu. Powołał w 
Instytucie zespół historyków, opracowujących poszczególne zagadnienia 
z najnowszych dziejów Polski. Byli wśród nich m.in. Henryk Wereszycki 
i Tadeusz Pelczarski. Przyczynił się do publikacji wielu cennych pozycji, 
w tym drugiego wydania <i>Pism–Mów–Rozkazów</i> marsz. Piłsudskiego. 
Za zasługi na polu wydawniczym uhonorowano go Srebrnym Wawrzynem Akademickim 
i dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi. W 1937 r. otrzymał habilitację 
i docenturę na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie.</p>
</div>
</div>

<a name="p2"></a>

<h2>Wrzesień 1939</h2>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>W styczniu 1939 r. został awansowany do stopnia podpułkownika i przeniesiony 
w stan spoczynku. Nie trwał on długo. Po wybuchu wojny, na własne 
życzenie Lipiński pozostał w Warszawie i objął stanowisko szefa 
propagandy Dowództwa Obrony Warszawy. Aktywny na wielu odcinkach walki, 
przez cały okres obrony stolicy pełnił swoją służbę z największym 
poświęceniem, czego świadectwo stanowi szczegółowy dziennik, prowadzony 
podczas oblężenia miasta (wyjątkowo cenne źródło do dziejów warszawskiego 
września, opublikowane dopiero w 1989 r.), oraz relacje współczesnych.</p>
</div>
</div>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>Jego nazwisko zestawiano wówczas często z nazwiskiem prezydenta Stefana 
Starzyńskiego, z którym blisko współpracował. Podobnie jak on, 
codziennie przemawiał przez radio do mieszkańców stolicy i broniących 
jej żołnierzy, oddziaływał na nastroje w duchu utrzymania woli walki, 
bez względu na komplikującą się sytuację ogólną. Należał do 
zdecydowanych zwolenników obrony stolicy. 7 września 1939 r. mówił 
przez radio: <i>Warszawa będzie broniona do ostatniego tchu. Jeśli 
padnie, świadczyć to będzie, iż po ostatnim żołnierzu polskim 
przejechał czołg niemiecki. Obywatele stolicy winni od tej chwili 
poświęcić całą swą energię, by ułatwić zadanie walczącemu 
wojsku (...). Nikt nie powinien ruszać się z miejsca, gdzie go obrona 
stolicy zastanie. Opuszczenie Warszawy w takiej chwili będzie uważane 
za tchórzostwo</i>. Później przeciwstawiał się tendencjom kapitulacyjnym 
w sztabie Armii „Warszawa”.</p>
</div>
</div>

<h2>Pobyt na Węgrzech</h2>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>Jeszcze w oblężonej Warszawie, wraz z gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem, 
Mieczysławem Niedziałkowskim i Stefanem Starzyńskim, był inicjatorem 
powołania organizacji konspiracyjnej, kontynuującej walkę z okupantami. 
Po kapitulacji pozostał w stolicy na piastowanym przed wojną stanowisku 
dyrektora Instytutu Józefa Piłsudskiego, ale w końcu listopada 1939 
r., zagrożony aresztowaniem przez gestapo, opuścił Warszawę i udał 
się do Zakopanego. Utrzymywał kontakty z SZP, kilkakrotnie przyjeżdżał 
do Warszawy. W marcu 1940 r. przedostał się na Węgry z zamiarem udania 
się do Francji i wstąpienia do armii polskiej. Jako piłsudczyk, nie 
otrzymał przydziału służbowego i pozostał przymusowo na Węgrzech, 
gdzie włączył się w życie polskiego uchodźstwa. Pisał o tym z 
goryczą do gen. Stefana Roweckiego: <i>Jakim prawem Sikorski nas, którzyśmy 
się bili, odsuwa od pracy dla kraju, jakim prawem moralnie nas chce 
zniszczyć i traktować jak zbrodniarzy, którzy nie mają prawa walczyć 
o Polskę</i>.</p>
</div>
</div>

<div class="floatBlock">
<div class="floatImage">
	<a class="lightbox" href="photos/w_gorach.jpg" title=""><img class="instant ishadow itiltleft icolorEFEADB" src="photos/w_gorachThumb.jpg"></a>
</div>
<div>
<p>W Budapeszcie Lipiński publicznie zwalczał pogląd o odpowiedzialności 
piłsudczyków za wrześniową przegraną. Jednym z elementów tej działalności 
stała się napisana przez niego broszura <i>Wojna polsko-niemiecka. 
Kampania wrześniowa w Polsce w r. 1939</i>. Wkrótce znalazł się 
wśród przywódców piłsudczykowskich na Węgrzech, jednak wobec sporu 
ideowego z kierującym Obozem Polski Walczącej Julianem Piaseckim, 
ostatecznie nie znalazł się w jego składzie. Wiosną 1942 r. wrócił 
do kraju i związał się z grupą piłsudczyków skupionych wokół 
pisma „Myśl Państwowa”, później został jego redaktorem. Współtworzył 
następnie Konwent Organizacji Niepodległościowych, wszedł w skład 
Wydziału Politycznego ZG KON, najprawdopodobniej był również twórcą 
nazwy tego ugrupowania. </p>
</div>
</div>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>Należał do głównych przedstawicieli myśli politycznej piłsudczyków w latach 
wojny. Swoim poglądom dawał wyraz w pismach KON i broszurach: <i>Pakt 
polsko-rosyjski</i>, <i>Polityka Piłsudskiego i Becka</i> oraz <i>Bilans 
czterolecia</i>, uzasadniając konieczność walki z Niemcami i ostrzegając 
przed zagrożeniem Polski ze strony ZSRS. 23 lutego 1944 r. został 
aresztowany przez gestapo. Zwolniony po 3 miesiącach, najprawdopodobniej 
ze względu na antysowieckie stanowisko KON, czego dowodziły znalezione 
przy nim listy do delegata rządu i dowódcy AK, do pracy w podziemiu, 
ze względu na dekonspirację, już nie wrócił. Wybuch Powstania Warszawskiego 
zaskoczył go w majątku Jastrzębiec pod Grodziskiem. Jesienią 1944 
r. przebywał w Zakopanem i w Krakowie, gdzie napisał list do Prezydenta 
RP Władysława Raczkiewicza, omawiający sytuację polityczną Polski 
po klęsce Powstania Warszawskiego i stanowiący swoisty epilog jego 
publicystyki politycznej czasów wojny.</p>
</div>
</div>

<a name="p3"></a>

<h2>Działalność powojenna</h2>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>Pod koniec czerwca 1945 r. przedstawił szefowi BIP Delegatury Sił Zbrojnych 
na Kraj Kazimierzowi Moczarskiemu projekt stworzenia Centralnego Komitetu 
Narodowego skupiającego przedstawicieli poszczególnych ugrupowań 
podziemia niepodległościowego. Projekt ten nie został jednak przez 
DSZ podjęty i dopiero prześladowania podziemia przez komunistów uczyniły 
go aktualnym kilka miesięcy później. Mimo to Lipiński nie zaniechał 
rozszerzania kontaktów politycznych. W lipcu 1945 r. poznał w Warszawie 
Włodzimierza Marszewskiego, członka ZG SN i jednego z najczynniejszych 
powojennych działaczy ruchu narodowego. Podczas rozmowy o aktualnej 
sytuacji politycznej Marszewski wyraził chęć wymiany poglądów również 
z innymi ważniejszymi działaczami piłsudczykowskimi. Do rozmów doszło 
w sierpniu 1945 r. w Krakowie.</p>
</div>
</div>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>Jesienią 1945 r. Lipiński rozpoczął ścisłą współpracę z Marszewskim, 
doprowadzając w marcu 1946 r., w porozumieniu ze Zrzeszeniem Wolność 
i Niezawisłość, do powołania porozumienia organizacji podziemnych, 
które we wrześniu tego roku nazwano Komitetem Porozumiewawczym Organizacji 
Demokratycznych Polski Podziemnej. Lipiński był autorem pierwszej 
wersji Memoriału do Rady Bezpieczeństwa ONZ (rozszerzonego później 
o poprawki innych działaczy podziemia), w którym wykazał całkowite 
uzależnienie Polski od ZSRS, informował zachodnią opinię publiczną 
o łamaniu umów międzynarodowych przez TRJN, domagał się interwencji 
dyplomatycznej i międzynarodowej kontroli wyborów do Sejmu oraz umożliwienia 
startu w nich wszystkim siłom politycznym w kraju. </p>
</div>
</div>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>W marcu 1946 r. powołał Stronnictwo Niezawisłości Narodowej, które 
jako organizację piłsudczykowską reprezentował w Komitecie, wydawał 
pismo konspiracyjne „Głos Opozycji”. <i>Nasza grupa ze starych 
niezmordowanych koni złożona uległa kompletnemu prawie rozbiciu [...]. 
Zostałem sam prawie na placu, ale postanowiłem do końca wytrwać 
– jakkolwiek jest niezmiernie ciężko, bo to przecież siódmy rok 
tej nieprzerwanej walki</i> – pisał do Henryka Floyara-Rajchmana 17 
kwietnia 1946 r. Mimo to decydowanie opowiadał się za kontynuowaniem 
walki o niepodległość niezależnie od rozwoju sytuacji międzynarodowej, 
nawet w wypadku włączenia Polski do ZSRS. </p>
</div>
</div>

<div class="floatBlock">
<div>
<p>Swoje poglądy opierał na wierze w nieuchronny konflikt między ZSRS a demokracjami 
Zachodu, który zakończyłby się korzystnym rozstrzygnięciem sprawy 
polskiej. W czerwcu 1946 r. wezwał do bojkotu referendum. Uważał, 
że zostało ono narzucone społeczeństwu przez <i>quislingowski rząd 
agentury moskiewskiej w czasie, gdy więzienia i obozy koncentracyjne 
pełne są naszych najbliższych</i>, wobec czego <i>nie czas na komedię 
głosowania, które zresztą nie będzie mieć żadnego znaczenia, dopóki 
na ziemiach naszych panuje zbrojna przemoc Moskwy</i>. Planowany sposób 
przeprowadzenia głosowania porównywał do „wyborów” w ZSRS i 
województwach polskich, zajętych przez to państwo po 17 września 
1939 r. Opowiadał się również za bojkotem wyborów do Sejmu Ustawodawczego, 
przewidując, że zostaną one sfałszowane. W pierwszych dniach stycznia 
1947 r. napisał list do Stanisława Mikołajczyka, zawierający wezwanie 
do bojkotu.</p>
</div>
</div>

<h2>Aresztowanie i śmierć</h2>

<div class="floatBlock">
<div class="floatImage">
	<a class="lightbox" href="photos/telegram.jpg" title="Telegram"><img class="instant ishadow itiltright icolorEFEADB" src="photos/telegramThumb.jpg"></a>
</div>
<div>
<p>7 stycznia 1947 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy MBP. Sądzony 
w procesie KPODPP i III ZG WiN w grudniu 1947 r. w Warszawie, zachował 
postawę bohaterską i bezkompromisową, „jako Polak, jako obywatel 
i jako człowiek” nie przyznał się do winy. Został skazany na karę 
śmierci, zamienioną następnie na dożywotnie więzienie. Przebywał 
w więzieniu mokotowskim, a później we Wronkach, gdzie zmarł w niewyjaśnionych 
do dziś okolicznościach 4 kwietnia 1949 r., najprawdopodobniej zamordowany 
na polecenie władz komunistycznych.</p>
</div>
</div>

<div class="floatBlock">
<div>
<p><i>W moim głębokim przekonaniu Wacław Lipiński winien przejść do historii polskiej jako bohater narodowy. 
Jego postawa na procesie była unikatem za żelazną kurtyną. Nikt 
nie zdobył się na taką postawę. Jeden tylko pułkownik Lipiński. 
Ten fakt wystarczy na wyniesienie go na cokół historycznego pomnika 
[...]. Jego walka, jego ostatnie pole działania, to nie było właściwie 
żadne pole, to było trzęsawisko po pas, krepujące ruchy prowokacje, 
zdrady, oszczerstwa, podłości poprzez które usiłował przerzucić 
kładkę wolnej myśli ku wolnej Polsce. Wysiłek absolutnie nadludzki</i>
(Józef Mackiewicz, <i>Spotkanie z Lipińskim</i>, „Lwów i Wilno” 
1947, nr 116.).</p>
</div>
</div>
<div style="text-align:right"><b>Marek Gałęzowski</b></div>