From 6c8559447e79bdb5bba38cc3e1417c8d43097907 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Bridget Almas Date: Sat, 18 Oct 2014 16:39:37 -0400 Subject: [PATCH] adding cicero for sextus rosarius to annotsrc for treebanking --- .../phi002/phi0474.phi002.perseus-lat1.xml | 2267 ++++++++++++----- CTS_XML_TextInventory/annotsrc.xml | 16 + 2 files changed, 1636 insertions(+), 647 deletions(-) diff --git a/CTS_XML_TEI/perseus/latinLit/phi0474/phi002/phi0474.phi002.perseus-lat1.xml b/CTS_XML_TEI/perseus/latinLit/phi0474/phi002/phi0474.phi002.perseus-lat1.xml index 714b09b..050ffaf 100644 --- a/CTS_XML_TEI/perseus/latinLit/phi0474/phi002/phi0474.phi002.perseus-lat1.xml +++ b/CTS_XML_TEI/perseus/latinLit/phi0474/phi002/phi0474.phi002.perseus-lat1.xml @@ -1,77 +1,69 @@ - + + - - - Sextus Roscius - Pro Sex. Roscio, De imperio Cn. Pompei, Pro Cluentio, In Catilinam, Pro Murena, Pro Caelio - Machine readable text - M. Tullius Cicero - Albert Clark - Perseus Project, Tufts University -Gregory Crane - -Prepared under the supervision of -Lisa Cerrato -William Merrill -Elli Mylonas -David Smith - -National Endowment For The Humanities (NEH) + + + Sextus Roscius + Pro Sex. Roscio, De imperio Cn. Pompei, Pro Cluentio, In Catilinam, Pro Murena, Pro Caelio + Machine readable text + M. Tullius Cicero + Albert Clark + Perseus Project, Tufts University + Gregory Crane + + Prepared under the supervision of + Lisa Cerrato + William Merrill + Elli Mylonas + David Smith + + National Endowment For The Humanities (NEH) - Trustees of Tufts UniversityMedford, MAPerseus Project + + + Trustees of Tufts University + Medford, MA + Perseus Project + - - - - M. Tullius Cicero - M. Tulli Ciceronis Orationes: + <sourceDesc> + <biblStruct> + <monogr> + <author>M. Tullius Cicero</author> + <title>M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark Collegii Reginae Socius - Albert Curtis Clark - - Oxonii - e Typographeo Clarendoniano - 1908 - - - Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis - - - - + Albert Curtis Clark + + Oxonii + e Typographeo Clarendoniano + 1908 + + + + Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis + + + + - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - + + + + + - - - Latin - Greek - - + + + Latin + + Greek + + + - edited markup - - -M. Tulli Ciceronis pro Sex. Roscio Amerino Oratio -

credo ego vos, iudices, mirari quid sit quod, cumcum quom Ap2y2w tot summi oratores -hominesque nobilissimi sedeant, ego potissimum surrexerimsurrexerim is S, Naugerius (2): surrexerimus A: surrexerim cett., is qui + --> + edited markup + converted chapter milestones to divs and p to para milestones. made chapter canonical scheme. + + + + + + + M. Tulli Ciceronis pro Sex. Roscio Amerino Oratio + +

+

+ + credo ego vos, iudices, mirari quid sit quod, cum + cum quom Ap2y2w + + tot summi oratores +hominesque nobilissimi sedeant, ego potissimum surrexerimsurrexerim is S, Naugerius (2): surrexerimus + A + : surrexerim cett. + , is qui neque aetate neque ingenio neque auctoritate sim cum his qui sedeant comparandus. omnes hi quos videtis adesse in hac causa iniuriam novo scelere conflatam putant oportere defendi, defendere -ipsiipsi autem V propter iniquitatem temporum non audent. ita fit ut adsint propterea +ipsiipsi autem V + propter iniquitatem temporum non audent. ita fit ut adsint propterea quod officium sequuntur, taceant autem idcirco quia -periculum vitant.vitant V, Auct. Schem. Dianoeas (Rhet. M. p. 73): metuunt cett. - -quid ergo? audacissimus ego ex omnibus? minime. -anAn Schol.: at (ac Vw) codd. tanto officiosior quam ceteri? ne istius quidem laudis ita sumsum sim Vw +periculum vitant.vitant V, Auct. Schem. Dianoeas (Rhet. M. p. 73): metuunt cett. + + + + quid ergo? audacissimus ego ex omnibus? minime. +an + An Schol.: at (ac Vw + ) codd. + tanto officiosior quam ceteri? ne istius quidem laudis ita sum + sum sim Vw + + cupidus ut aliis eam praereptam velim. quae me igitur res praeter ceteros impulit ut causam Sex. Rosci reciperem? quia, si qui istorum dixisset quos videtis adesse, in quibus summa auctoritas est atque amplitudo, si verbum de re publica fecisset, id quod in hac causa fieri necesse est, multo plura dixisse quam dixisset putaretur. -ego autem + + ego autem siautem si V: etiam si cett.: om. Charisius (K. 1.203) omnia quae dicenda sunt libere dixero, nequaquam tamen similiter -oratio mea exire atqueatque atquo ne S: fort. neque in volgus emanare poterit. deinde quod +oratio mea exire atque + atque + atquo ne S: fort. neque in volgus emanare poterit. deinde quod ceterorum neque dictum obscurum potest esse propter nobilitatem et -amplitudinempotest esse post amplitudinem hab. A. neque temere dicto concedi propter aetatem et +amplitudinempotest esse post amplitudinem hab. A. + neque temere dicto concedi propter aetatem et prudentiam. ego si quid liberius dixero, vel occultum esse propterea quod nondum ad rem publicam accessi, vel ignosci adulescentiae -meaemeae om. V poterit; tametsi non modo ignoscendi ratio verum etiam +meaemeae om. V + poterit; tametsi non modo ignoscendi ratio verum etiam cognoscendi consuetudo iam de civitate sublata est. -accedit illa + + accedit illa quoque causa quod a ceteris forsitan ita petitum sit ut dicerent, ut -utrumvis salvo officio se facerese facere mei: fa.... e V (litt. med. abscisis): facere se ed. Ven. posse arbitrarentur; a me autem ei +utrumvis salvo officio se facerese facere mei: fa.... e V (litt. med. abscisis): facere se ed. Ven. + posse arbitrarentur; a me autem ei contenderunt qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate -plurimum possunt, quorum ego necego nec V: ego neque cett. benevolentiam erga me ignorare +plurimum possunt, quorum ego necego nec V: ego neque cett. + benevolentiam erga me ignorare nec auctoritatem aspernari nec voluntatem neglegere debebamdebebam Ernesti: debeam codd. (cf. Zielinski p. 191). - +

+
+
+

+ -his + his de causis ego huic causae patronus exstiti, non electus unus qui -maximo ingenio sed relictus ex omnibus qui minimo periculo possempossim V +maximo ingenio sed relictus ex omnibus qui minimo periculo possempossim V + dicere, neque uti satis firmo praesidio defensus Sex. Roscius verum uti ne omnino desertus esset. -

-

forsitan quaeratis qui iste terror sit et quae tanta formido quae tot + + + forsitan quaeratis qui iste terror sit et quae tanta formido quae tot ac talis viros impediat quo minus pro capite et fortunis alterius quem ad modum consueruntconsueverunt fw (ita §8 w, §12 xyw) causam velint dicere. quod adhuc vos ignorare non mirum est, propterea quod consulto ab accusatoribus eius rei quae conflavit hoc iudicium mentio facta non est. -quae res -ea est? bona patris huiusce Sex. Rosci quae sunt sexagiens, quae dequae de de Weiske -viro fortissimo et clarissimofortissimo et clarissimo om. fortissimo et A: clarissimo et fortissimo y, Arusian. (K. vii. 470) L. Sulla, quem honoris causa nomino, + + quae res +ea est? bona patris huiusce Sex. Rosci quae sunt sexagiens, quae de + quae de de Weiske + +viro fortissimo et clarissimo + fortissimo et clarissimo + om. fortissimo et A: clarissimo et fortissimo y, Arusian. (K. vii. 470) + L. Sulla, quem honoris causa nomino, duobus milibus nummum sese dicit emisse adulescens vel potentissimus hoc tempore nostrae civitatis, L. Cornelius Chrysogonus. is a vobis, iudices, hoc postulat ut, quoniam in alienam pecuniam tam plenam atque praeclaram nullo iure invaserit, quoniamque ei pecuniae vita Sex. Rosci obstare atque officere videatur, deleatis ex -animo suo suspicionem omnem metumqueomnemque metum w tollatis; sese hoc incolumi +animo suo suspicionem omnem metumqueomnemque metum w + tollatis; sese hoc incolumi non arbitratur huius innocentis patrimonium tam amplum et -copiosum posse obtinere, damnato et eiecto speratsperat sx: speret cett. se posse quod -adeptus est per scelus, id per luxuriamluxoriam SAy2 (ita S semper) effundere atque consumere. -hunc sibi ex animo scrupulum qui se dies noctesque stimulat acstimulet ac punget Ernesti +copiosum posse obtinere, damnato et eiecto speratsperat sx: speret cett. + se posse quod +adeptus est per scelus, id per luxuriamluxoriam SAy2 (ita + S + semper) effundere atque consumere. +hunc sibi ex animo scrupulum qui se dies noctesque stimulat acstimulet ac punget Ernesti + pungit ut evellatis postulat, ut ad hanc suam praedam tam nefariam -adiutores vos profiteamini.

-

sisi nisi w, Halm (2) vobis aequa et honesta postulatiopostulatio ista postulatio Richter (fort. ea postulatio) videtur, iudices, ego contra +adiutores vos profiteamini. + + + si + + si nisi w, Halm (2) vobis aequa et honesta postulatio + postulatio ista postulatio Richter (fort. ea postulatio) videtur, iudices, ego contra brevem postulationem adfero et, quo modo mihi persuadeo, aliquanto aequiorem. -primum a Chrysogono peto ut pecunia +

+
+
+

+ primum a Chrysogono peto ut pecunia fortunisque nostris contentus sit, sanguinem et vitam ne petat; -deinde a vobis, iudices, ut audacium sceleri resistatis,insistatis A innocentium +deinde a vobis, iudices, ut audacium sceleri resistatis,insistatis A + innocentium calamitatem levetis et in causa Sex. Rosci periculum quod in omnis intenditur propulsetis. -quod si aut causa criminis aut facti suspicio -aut quaelibet denique vel minima res reperieturreperiretur A quam ob rem + + quod si aut causa criminis aut facti suspicio +aut quaelibet denique vel minima res reperieturreperiretur A + quam ob rem videantur illi non nihil tamen in deferendo nomine secuti, postremo si praeter eam praedam quam dixi quicquam aliud causae -inveneritis, non recusamus quin illorumillorum eorum w, prob. Halm libidini Sex. Rosci vita +inveneritis, non recusamus quin illorum + illorum eorum w, prob. Halm + libidini Sex. Rosci vita dedatur. sin aliud agitur nihil nisi ut eis ne quid desit quibus satis nihil est, si hoc solum hoc tempore pugnatur ut ad illam opimam praeclaramque praedam damnatio Sex. Rosci velut cumulus accedat, nonne cum multa indigna tum vel hoc indignissimum est, vos idoneos habitos per quorum sententias iusque iurandum id adsequantur -quod antea ipsi scelere et ferro adsequi consueruntconsuerant Ernesti? qui ex civitate +quod antea ipsi scelere et ferro adsequi consueruntconsuerant Ernesti + ? qui ex civitate in senatum propter dignitatem, ex senatu in hoc consilium delecti -estis propter severitatem, ab hishis iis coni. Halm hoc postulare +estis propter severitatem, ab his + his iis coni. Halm + hoc postulare homines sicarios atque gladiatores, non modo ut supplicia vitent quae a vobis pro maleficiis suis metuere atque horrere debent verum -etiam ut spoliis exspoliis ex w: spoliis sex Sp: spoliis Sex. Afyw: spoliis Sex. Roscii sx hoc iudicio ornati auctique discedant? -

-

his de rebus tantis tamque atrocibus neque satis me commode +etiam ut spoliis exspoliis ex w: spoliis sex Sp: spoliis Sex. Afyw + : spoliis Sex. Roscii sx + hoc iudicio ornati auctique discedant? + + +

+
+
+

+ + his de rebus tantis tamque atrocibus neque satis me commode dicere neque satis graviter conqueri neque satis libere vociferari posse intellego. nam commoditati ingenium, gravitati aetas, libertati tempora sunt impedimento. huc accedit summus timor quem mihi natura pudorque meus attribuit et vestra dignitas et vis -adversariorum et Sex. Rosci periculapericulum Bake (cf. §§148, 152), fort. recte (Fuitne in archetypo peric., quod hab. S Mur. 84?). quapropter vos oro atque +adversariorum et Sex. Rosci periculapericulum Bake (cf. §§148, 152), fort. recte (Fuitne in archetypo peric., quod hab. + S + Mur. 84?). quapropter vos oro atque obsecro, iudices, ut attente bonaque cum venia verba mea audiatis. -fide sapientiaque vestra fretus plus oneris sustuli quam ferre me + + fide sapientiaque vestra fretus plus oneris sustuli quam ferre me posse intellego. hoc onus si vos aliqua ex parte adlevabitis, feram ut potero studio et industria, iudices; sin a vobis, id quod non spero, deserar, tamen animo non deficiam et id quod suscepi quoad potero -perferam. quod si perferre non poteroperferre non potero perferri S, opprimi me onere offici malo +perferam. quod si perferre non poteroperferre non potero perferri S + , opprimi me onere offici malo quam id quod mihi cum fide semel impositum est aut propter perfidiam abicere aut propter infirmitatem animi deponere. -

-

te quoque magno opere, M. Fanni, quaeso ut, qualem te iam antea -populo Romano praebuisti, cum huic eidemeidem w, Ant. Augustinus: idem cett.. quaestioni iudexiudex om. w, del. Halm (contra Mart. Cap., Rhet. M. p. 470) -praeesses, talem te et nobis et reirei p. Arusian. (K. vii. 481): populo Rom. codd. et Mart. Cap. publicae hoc tempore impertias. -quanta multitudo hominum convenerit ad hoc iudicium vides; quae -sit omnium mortalium exspectatio, quae cupiditas ut acriaacria y2: acra cett. ac + + + te quoque magno opere, M. Fanni, quaeso ut, qualem te iam antea +populo Romano praebuisti, cum huic eidemeidem w, Ant. Augustinus: idem cett.. quaestioni iudexiudex om. + w, del. Halm (contra Mart. Cap., Rhet. M. p. 470) +praeesses, talem te et nobis et reirei p. Arusian. (K. vii. 481): populo Rom. codd. et Mart. Cap. + publicae hoc tempore impertias. + +

+
+
+

+ quanta multitudo hominum convenerit ad hoc iudicium vides; quae +sit omnium mortalium exspectatio, quae cupiditas ut acriaacria y2: acra cett. + ac severa iudicia fiant intellegis. longo intervallo iudicium inter sicarios hoc primum committitur, cum interea caedes indignissimae -maximaeque factae suntsint f2, ed. R; omnes hanc quaestionem te praetore +maximaeque factae suntsint f2, ed. R + ; omnes hanc quaestionem te praetore manifestis maleficiis cotidianoque sanguine dignissimamdignissimam Madvig (cf. May in Phil. Rundsch. x. 223): dimissui S: dimissius (demissius y: dimissus w) cett.: remedio (remedium) esse E. F. Eberhard, Landgraf: (de manifestis maleficiis ante admissis cotidianoque sanguine Lambinus) sperant -futuram.

-

qua vociferatione in ceteris iudiciis accusatores uti consuerunt, ea nos +futuram. + + + qua vociferatione in ceteris iudiciis accusatores uti consuerunt, ea nos hoc tempore utimur qui causam dicimus. petimus abs te, M. Fanni, a vobisque, iudices, ut quam acerrime maleficia vindicetis, ut quam fortissime hominibus audacissimis resistatis, ut hoc cogitetis, nisi in -hac causa qui vester animus sit ostendetisostendetis ostenderitis Ernesti: ostendatis Matthiae, eo prorumpere hominum +hac causa qui vester animus sit ostendetis + ostendetis ostenderitis Ernesti: ostendatis Matthiae + , eo prorumpere hominum cupiditatem et scelus et audaciam ut non modo clam verum etiam hic in foro ante tribunal tuum, M. Fanni, ante pedes vestros, iudices, inter ipsa subsellia caedes futurae sint. -etenim quid aliud hoc iudicio + + etenim quid aliud hoc iudicio temptatur nisi ut id fieri liceat? accusant ei qui in fortunas huius invaserunt, causam dicit is cui praeter calamitatem nihil reliquerunt; accusant ei quibus occidi patrem Sex. Rosci bono fuit, causam dicit is cui non modo luctum mors patris attulit verum etiam egestatem; -accusant ei qui hunc ipsumipsum ipsi coni. Halm iugulare summe cupierunt, causam dicit +accusant ei qui hunc ipsum + ipsum ipsi coni. Halm + iugulare summe cupierunt, causam dicit is qui etiam ad hoc ipsum iudicium cum praesidio venit ne hic ibidem ante oculos vestros trucidetur; denique accusant ei quos populus poscit, causam dicit is qui unus relictus ex illorum nefaria caede restat. -atque ut facilius intellegere possitis, iudices, ea quae facta + + atque ut facilius intellegere possitis, iudices, ea quae facta sunt indigniora esse quam haec sunt quae dicimus, ab initio res quem -ad modum gesta sit vobisvobis om. A exponemus, quo facilius et huius hominis -innocentissimi miserias et illorum audaciasaudacias S (cf. Verr. iii. 208, Sull. 76): audaciam cett. cognoscere possitis et rei +ad modum gesta sit vobisvobis om. A + exponemus, quo facilius et huius hominis +innocentissimi miserias et illorum audaciasaudacias S (cf. Verr. iii. 208, Sull. 76): audaciam cett. + cognoscere possitis et rei publicae calamitatem. -

-

Sex. Roscius, pater huiusce, municeps Amerinus fuit, cum genere et + + +

+
+
+

+ Sex. Roscius, pater huiusce, municeps Amerinus fuit, cum genere et nobilitate et pecunia non modo sui municipi verum etiam eius vicinitatis facile primus, tum gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum. nam cum Metellis, Serviliis, Scipionibus erat ei non modo hospitium verum etiam domesticus usus et consuetudo, quas, ut aequum est, familias honestatis -amplitudinisque gratia nomino. itaqueitaque atque Halm (2) ex suis omnibusex omnibus suis w commodis +amplitudinisque gratia nomino. itaque + + itaque atque Halm (2) ex suis omnibusex omnibus suis w + commodis hoc solum filio reliquit; nam patrimonium domestici praedones vi ereptum possident, fama et vita innocentis ab hospitibus amicisque paternis defenditur. -hichic is Halm (2) cum omni tempore nobilitatis fautor fuisset + + hic + + hic is Halm (2) cum omni tempore nobilitatis fautor fuisset tum hoc tumultu proximo, cum omnium nobilium dignitas et salus in discrimen veniret, praeter ceteros in ea vicinitate eam partem causamque opera, studio, auctoritate defendit. etenim rectum putabat pro eorum honestate se pugnare propter quos ipse honestissimus inter suos numerabatur. postea quam victoria -constituta est ab armisque recessimus, cum proscriberentur homineshomines omnes A. Eberhard +constituta est ab armisque recessimus, cum proscriberentur homines + homines omnes A. Eberhard + atque ex omni regione caperentur ei qui adversarii fuisse -putabantur, erat ille Romae frequens atqueatque om. pauci dett. in foro et in ore omnium +putabantur, erat ille Romae frequens atqueatque om. pauci dett. + in foro et in ore omnium cotidie versabatur, magis ut exsultare victoria nobilitatis videretur quam timere ne quid ex ea calamitatis sibi accideret. -

-

erant ei veteres inimicitiae cum duobus Rosciis Amerinis, quorum + + + + erant ei veteres inimicitiae cum duobus Rosciis Amerinis, quorum alterum sedere in accusatorum subselliis video, alterum tria huiusce praedia possidere audio; quas inimicitias si tam cavere potuisset quam metuere solebat viveret. neque enim, iudices, iniuria metuebat. nam duo isti sunt T. Roscii, quorum alteri Capitoni -cognomen est, iste qui adest Magnus vocatur, homines eius modi:huius modi Reisig +cognomen est, iste qui adest Magnus vocatur, homines eius modi:huius modi Reisig + alter plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic -autem nuper se ad eum lanistam contulit, quiquequique Halm: qui codd.: et qui Madvig ante hanc pugnam -tiro esset quod sciamquod sciam quod scientiam xw1, del. Garatoni, facile ipsum magistrum scelere audaciaque +autem nuper se ad eum lanistam contulit, quiquequique Halm: qui codd.: et qui Madvig + ante hanc pugnam +tiro esset quod sciam + quod sciam quod scientiam xw1, del. Garatoni + , facile ipsum magistrum scelere audaciaque superavit. -

-

nam cum hic Sex. Roscius esset Ameriae, T. autem -iste Roscius Romae, cum hic filiusfilius del. Halm adsiduus in praediis esset + + +

+
+
+

+ + nam cum hic Sex. Roscius esset Ameriae, T. autem +iste Roscius Romae, cum hic filiusfilius del. Halm + adsiduus in praediis esset cumque se voluntate patris rei familiari vitaeque rusticae dedisset, -ipseipse A. Eberhard: iste codd. (cf. §17) autem frequens Romae esset, occiditur ad balneas PallacinasPallacinas SApsy: Palatinas fx: Paluatinas w +ipseipse A. Eberhard: iste codd. (cf. §17) autem frequens Romae esset, occiditur ad balneas PallacinasPallacinas SApsy: Palatinas fx: Paluatinas w + rediens a cena Sex. Roscius. spero ex hoc ipso non esse obscurum ad quem suspicio malefici pertineat; verum id quod adhuc est -suspiciosumest suspiciosum adhuc A nisi perspicuum res ipsa fecerit, hunc adfinem culpae +suspiciosumest suspiciosum adhuc A + nisi perspicuum res ipsa fecerit, hunc adfinem culpae iudicatote. -

-

occiso Sex. Roscio primus Ameriam nuntiat Mallius Glaucia quidam, + + + + occiso Sex. Roscio primus Ameriam nuntiat Mallius Glaucia quidam, homo tenuis, libertinus, cliens et familiaris istius T. Rosci, et nuntiat domum non fili sed T. Capitonis inimici; et cum post horam primam noctis occisus esset, primo diluculo nuntius hic Ameriam venit; -decem horis nocturnis sex et quinquaginta milia passuum cisiiscisiis Schol.: cissis codd. pervolavit, +decem horis nocturnis sex et quinquaginta milia passuum cisiiscisiis Schol.: cissis codd. + pervolavit, non modo ut exoptatum inimico nuntium primus adferret sed etiam cruorem inimici quam recentissimum telumque paulo ante e corpore extractum ostenderet. -quadriduo quo haec gesta sunt res + + quadriduo quo haec gesta sunt res ad Chrysogonum in castra L. Sullae Volaterras defertur; magnitudo pecuniae demonstratur; bonitas praediorum — nam fundos decem et tris reliquit qui Tiberim fere omnes tangunt — huius inopia et solitudo commemoratur; demonstrant, cum pater huiusce Sex. Roscius, homo tam splendidus et gratiosus, nullo negotio sit occisus, perfacile hunc hominem -incautum et rusticumrusticum ed. Guar.: rus (ruri y2) codd. et Romae ignotum de medio tolli posse; ad eam +incautum et rusticumrusticum ed. Guar.: rus (ruri y2) codd. + et Romae ignotum de medio tolli posse; ad eam rem operam suam pollicentur. -ne diutius teneamdiutius vos teneam ed. V, iudices, societas -coitur. cum nulla iam proscriptionis mentio fieretcum nulla... fieret Charisius (K. i. 264) Diomedes (K. i. 390): cum... nulla fieret codd., cum etiam quiqui omnes qui Diomedes +

+
+
+

+ + ne diutius teneamdiutius vos teneam ed. V + , iudices, societas +coitur. cum nulla iam proscriptionis mentio fieretcum nulla... fieret Charisius (K. i. 264) Diomedes (K. i. 390): cum... nulla fieret codd. + , cum etiam qui + qui omnes qui Diomedes + antea metuerant redirent ac iam defunctos -sese periculis arbitrarentur, nomen refertur in tabulas Sex. Roscinomen... Rosci Charisius et Diomedes, om. codd., +sese periculis arbitrarentur, nomen refertur in tabulas Sex. Roscinomen... Rosci Charisius et Diomedes, om. codd. + , hominis studiosissimi nobilitatis; manceps fit Chrysogonus; tria praedia vel nobilissima Capitoni propria traduntur, quae hodie possidet; in reliquas omnis fortunas iste T. Roscius nomine -Chrysogoni, quem ad modum ipse dicit, impetum facit. haecfacit haec bona emuntur sestertiorum duobus milibus nummum add. codd. (ex §6): del. Kayser omnia, -iudices, imprudente L. Sulla facta esse certocerto s: certe mei scio. - -neque enim mirum, -cum eodem tempore et ea quae praeterita sunt reparetreparet cod. Lambini: om. mei: sanet Rinkes et ea quae +Chrysogoni, quem ad modum ipse dicit, impetum facit. haec + + facit haec bona emuntur sestertiorum duobus milibus nummum add. codd. (ex §6): del. Kayser + omnia, +iudices, imprudente L. Sulla facta esse certocerto s: certe mei + scio. + + + neque enim mirum, +cum eodem tempore et ea quae praeterita sunt reparetreparet cod. Lambini: om. mei: sanet Rinkes + et ea quae videntur instare praeparet, cum et pacis constituendae rationem et belli gerendi potestatem solus habeat, cum omnes in unum spectent, unus omnia gubernet, cum tot tantisque negotiis distentus sit ut respirare libere non possit, si aliquid non animadvertat, cum praesertim tam multi occupationem eius observent tempusque aucupentur ut, simul atque ille despexerit, aliquid huiusce modi -moliantur. huc accedit quod, quamvis ille felix sit, sicut est, tamen inin del. Lambinus +moliantur. huc accedit quod, quamvis ille felix sit, sicut est, tamen inin del. Lambinus + tanta felicitate nemo potest esse in magna familia qui neminem neque servum neque libertum improbum habeat. -interea iste T. + + interea iste T. Roscius, vir optimus, procurator Chrysogoni, Ameriam venit, in -praedia huius invadit, hunc miserum, luctu perditumperditum w: praeditum (pro- p) cett., qui nondum -etiam omnia paterno funeri iusta solvisset, nudum eiciteicit ed. V, Sylvius: eiecit codd. domo atque -focis patriis disque penatibus praecipitem, iudices, exturbatiudices exturbat pf1yw: iudices sex (Sex. A) turbat SAx: Sex. Ro. (om. Ro. y2) iud. exturbat sy2, ipse +praedia huius invadit, hunc miserum, luctu perditumperditum w: praeditum (pro- p) cett. + , qui nondum +etiam omnia paterno funeri iusta solvisset, nudum eiciteicit ed. V, Sylvius: eiecit codd. + domo atque +focis patriis disque penatibus praecipitem, iudices, exturbatiudices exturbat pf1yw: iudices sex (Sex. A) turbat SAx: Sex. Ro. (om. Ro. y2) iud. exturbat sy2 + , ipse amplissimae pecuniae fit dominus. qui in sua re fuisset egentissimus, -erat, ut fit, insolens in alienaaliena Arusian. (K. vii. 486): alienam codd.; multa palam domum suam auferebat, +erat, ut fit, insolens in alienaaliena Arusian. (K. vii. 486): alienam codd. + ; multa palam domum suam auferebat, plura clam de medio removebat, non pauca suis adiutoribus large effuseque donabat, reliqua constituta auctione vendebat. -

-

quod Amerinis usque eo visum est indignum ut urbe tota fletus + + +

+
+
+

+ + quod Amerinis usque eo visum est indignum ut urbe tota fletus gemitusque fieret. etenim multa simul ante oculos versabantur, mors hominis florentissimi, Sex. Rosci, crudelissima, fili autem eius egestas indignissima, cui de tanto patrimonio praedo iste nefarius ne iter quidem ad sepulcrum patrium reliquisset, bonorum emptio -flagitiosa, possessiopossessio flagitiosa possessio cod. Lambini: falsa possessio Landgraf, furta, rapinae, donationes. nemo erat qui non -ardereardere ardere illa Rufinian. (Rhet. M. p. 47) omnia mallet quam videre in Sex. Rosci, viri optimi atque +flagitiosa, possessio + possessio flagitiosa possessio cod. Lambini: falsa possessio Landgraf + , furta, rapinae, donationes. nemo erat qui non +ardere + ardere ardere illa Rufinian. (Rhet. M. p. 47) omnia mallet quam videre in Sex. Rosci, viri optimi atque honestissimi, bonis iactantem se ac dominantem T. Roscium. -itaque decurionum decretum statim fit ut decem primi + + itaque decurionum decretum statim fit ut decem primi proficiscantur ad L. Sullam doceantque eum qui vir Sex. Roscius fuerit, conquerantur de istorum scelere et iniuriis, orent ut et illius mortui famam et fili innocentis fortunas conservatas velit. atque ipsum decretum, quaeso, cognoscite. DECRETVM DECVRIONVM. -legati in castra veniunt. intellegitur, iudices, id quodid quod Naugerius: ut quod codd. iam ante dixi, +legati in castra veniunt. intellegitur, iudices, id quodid quod Naugerius: ut quod codd. + iam ante dixi, imprudente L. Sulla scelera haec et flagitia fieri. nam statim -Chrysogonus et ipse ad eos accedit et homines nobilis adlegatadlegat Ernesti: allegatus S: allegat iis (hi f) cett.: allegat ab iis Lambinus qui +Chrysogonus et ipse ad eos accedit et homines nobilis adlegatadlegat Ernesti: allegatus S: allegat iis (hi f) cett.: allegat ab iis Lambinus + qui peterent ne ad Sullam adirent, et omnia Chrysogonum quae vellent esse facturum pollicerentur. -Vsque adeo autemautem enim coni. Müller ille pertimuerat ut +Vsque adeo autem + autem enim coni. Müller + ille pertimuerat ut mori mallet quam de his rebus Sullam doceri. homines antiqui, qui ex sua natura ceteros fingerent, cum ille confirmaret sese nomen sex. Rosci de tabulis exempturum, praedia vacua filio traditurum, cumque id ita futurum T. Roscius Capito qui in decem legatis erat -appromitteret, crediderunt; Ameriam re inoratare inorata Bpy: re morata cett. reverterunt. ac +appromitteret, crediderunt; Ameriam re inoratare inorata Bpy + : re morata cett. + reverterunt. ac primo rem differre cotidie ac procrastinare isti coeperunt, deinde -aliquanto lentius nihilnihil del. Halm agere atque deludere, postremo, id quod facile +aliquanto lentius nihilnihil del. Halm + agere atque deludere, postremo, id quod facile intellectum est, insidias vitae huiusce Sex. Rosci parare neque sese arbitrari posse diutius alienam pecuniam domino incolumi obtinere. -

-

quod hic + + +

+
+
+

+ + quod hic simul atque sensit, de amicorum cognatorumque sententia Romam -confugit et sese ad Caeciliam, Nepotis sororem, Baliarici filiamNepotis sororem, Baliarici filiam Garatoni: Nepotis filiam codd.: del. Passeratius, quam -honoris causa nomino, contulit, quaqua x1y2w: quam cett. pater usus erat plurimum; in -qua muliere, iudices, etiametiamnum S nunc, id quod omnes semper +confugit et sese ad Caeciliam, Nepotis sororem, Baliarici filiamNepotis sororem, Baliarici filiam Garatoni: Nepotis filiam codd.: del. Passeratius + , quam +honoris causa nomino, contulit, quaqua x1y2w: quam cett. + pater usus erat plurimum; in +qua muliere, iudices, etiametiamnum S + nunc, id quod omnes semper existimaverunt, quasi exempli causa vestigia antiqui offici remanent. ea Sex. Roscium inopem, eiectum domo atque expulsum ex suis bonis, fugientem latronum tela et minas recepit domum hospitique oppresso iam desperatoque ab omnibus opitulata est. eius virtute, fide, diligentia factum est ut hic potius vivus in reos quam occisus in proscriptos referretur. -

-

nam postquam isti intellexerunt summa diligentia vitam Sex. Rosci -custodiri neque sibi ullam caedis faciendaefaciundae sx2 potestatem dari, + + + + nam postquam isti intellexerunt summa diligentia vitam Sex. Rosci +custodiri neque sibi ullam caedis faciendaefaciundae sx2 + potestatem dari, consilium ceperunt plenum sceleris et audaciae ut nomen huius de parricidio deferrent, ut ad eam rem aliquem accusatorem veterem -compararent qui de ea re possetposset ed. Mediol.: possit codd. dicere aliquid, in qua re nulla +compararent qui de ea re possetposset ed. Mediol.: possit codd. + dicere aliquid, in qua re nulla subesset suspicio, denique ut, quoniam crimine non poterant, tempore ipso pugnarent. ita loqui homines: 'quod iudicia tam diu facta non essent, condemnari eum oportere qui primus in iudicium @@ -472,43 +649,74 @@ defuturos; de bonorum venditione et de ista societate verbum esse facturum neminem; ipso nomine parricidi et atrocitate criminis fore ut hic nullo negotio tolleretur, cum ab nullo defensus esset.' -hoc consilio + + hoc consilio atque adeo hac amentia impulsi quem ipsi, cum cuperent, non potuerunt occidere, eum iugulandum vobis tradiderunt. -

-

quid primum querar aut unde potissimum, iudices, ordiar aut quod + + +

+
+
+

+ quid primum querar aut unde potissimum, iudices, ordiar aut quod aut a quibus auxilium petam? deorumne immortalium, populine Romani, vestramne qui summam potestatem habetis hoc tempore fidem implorem? -pater occisus nefarie, domus obsessa ab inimicis, -bona adempta, possessapossessio Passeratius, direpta, fili vita infesta, saepe ferro atque + + pater occisus nefarie, domus obsessa ab inimicis, +bona adempta, possessapossessio Passeratius + , direpta, fili vita infesta, saepe ferro atque insidiis appetita. quid ab his tot maleficiis sceleris abesse videtur? tamen haec aliis nefariis cumulant atque adaugent, crimen incredibile confingunt, testis in hunc et accusatores huiusce pecunia -comparant; hanc condicionem misero ferunt ut optetoptet Beroaldus: optetur codd. T. A. Eberhard: om. codd. utrum malit -cervices T. Roscio dare an insutus in culleumculleum supplicium (-io y) parricidarum add. codd.: del. Hotoman per summum dedecus +comparant; hanc condicionem misero ferunt ut optetoptet Beroaldus: optetur codd. T. A. Eberhard: om. codd. + utrum malit +cervices T. Roscio dare an insutus in culleum + culleum supplicium (-io y) parricidarum add. codd.: del. Hotoman + per summum dedecus vitam amittere. patronos huic defuturos putaverunt; desunt; qui -libere dicat, qui cum fide defendat, id quod in hac causa satis estsatis est ed. Mediol.: satis codd.: est satis NaugeriusPost satis add. quoniam quidem suscepi (ex §31) codd.: del. Heusinger non +libere dicat, qui cum fide defendat, id quod in hac causa satis estsatis est ed. Mediol.: satis codd.: est satis Naugerius + + + Post satis add. quoniam quidem suscepi (ex §31) codd.: del. Heusinger + non deest profecto, iudices. -et forsitan in suscipienda causa temere + + et forsitan in suscipienda causa temere impulsus adulescentia fecerim; quoniam quidem semel suscepi, licet -hercules undique omnes minaeminae in me sxy: immineant Halm (2): mihi minae Baiter terrores periculaque impendeantimpendeant ed. R.: impediant Ssx: impendant cett. -omnia, succurram acac atque sxy subibo. certum est deliberatumque quae ad +hercules undique omnes minae + minae in me sxy: immineant Halm (2): mihi minae Baiter + terrores periculaque impendeantimpendeant ed. R.: impediant Ssx: impendant cett. + +omnia, succurram ac + ac atque sxy + subibo. certum est deliberatumque quae ad causam pertinere arbitror, omnia non modo dicere verum etiam -libenter audacteraudaciter Lambinus (cf. §104) libereque dicere; nulla res tanta exsistetexsistet w: exsistat (-it y) cett., iudices, +libenter audacteraudaciter Lambinus (cf. §104) libereque dicere; nulla res tanta exsistetexsistet w: exsistat (-it y) cett. + , iudices, ut possit vim mihi maiorem adhibere metus quam fides. -etenim quis + + etenim quis tam dissoluto animo est qui haec cum videat tacere ac neglegere possit? patrem meum, cum proscriptus non esset, iugulastis, occisum in proscriptorum numerum rettulistis, me domo mea per vim expulistis, patrimonium meum possidetis. quid voltis amplius? etiamne ad subsellia cum ferro atque telis venistis ut hic aut -iuguletis aut condemnetiscondemnetis Sex. Roscium add. codd.: del. Lambinus? -

-

hominem longe audacissimum nuper habuimus in civitate C. +iuguletis aut condemnetis + condemnetis Sex. Roscium add. codd.: del. Lambinus + ? + + +

+
+
+

+ + hominem longe audacissimum nuper habuimus in civitate C. Fimbriam et, quod inter omnis constat, nisi inter eos qui ipsi quoque insaniunt insanissimum. is cum curasset in funere C. Mari ut Q. Scaevola volneraretur, vir sanctissimus atque ornatissimus nostrae @@ -519,119 +727,190 @@ ab eo quaereretur quid tandem accusaturus esset eum quem pro dignitate ne laudare quidem quisquam satis commode posset, aiunt hominem, ut erat furiosus, respondisse: 'quod non totum telum corpore recepisset.' quo populus Romanus nihil vidit indignius nisi -eiusdem viri mortem, quae tantum potuit ut omnis occisusoccisus S: civis suos Apf: civis sxy perdiderit -et adflixerit; quos quia servare per compositionemservare per compositionem ed. R: servare per conservare posicionem Sx: servare per cos. repositionem Apf: conservare per positionem sx2: conservare per compositionem y volebat, ipse ab +eiusdem viri mortem, quae tantum potuit ut omnis occisusoccisus S: civis suos Apf + : civis sxy + perdiderit +et adflixerit; quos quia servare per compositionemservare per compositionem ed. R: servare per conservare posicionem Sx: servare per cos. repositionem Apf + : conservare per positionem sx2: conservare per compositionem y + volebat, ipse ab eis interemptus est. -estne hoc illi dicto atque facto FimbrianoFimbriano Rufinian. (Rhet. M. p. 44): Fimbria non S: Fimbriae non cett. + + estne hoc illi dicto atque facto FimbrianoFimbriano Rufinian. (Rhet. M. p. 44): Fimbria non S: Fimbriae non cett. + simillimum? accusatis Sex. Roscium. quid ita? quia de manibus vestris effugit, quia se occidi passus non est. illud, quia in Scaevola -factum est, magismagis transpos. ante ferendum A. Eberhard indignum videtur, hoc, quia fit a Chrysogono, nonnon num Hotoman: del. Guarinus (in Comment.) -est ferendumest ferendum est feferendum S: esset ferendum x2. nam per deos immortalis! quid est in hac causa quod +factum est, magismagis transpos. ante ferendum A. Eberhard + indignum videtur, hoc, quia fit a Chrysogono, non + non num Hotoman: del. Guarinus (in Comment.) +est ferendum + est ferendum est feferendum S: esset ferendum x2 + . nam per deos immortalis! quid est in hac causa quod defensionis indigeat? qui locus ingenium patroni requirit aut oratoris eloquentiam magno opere desiderat? totam causam, iudices, explicemus atque ante oculos expositam consideremus; ita facillime -quae res totum iudicium contineat et quibus dede y2: om. cett. rebus nos dicere +quae res totum iudicium contineat et quibus dede y2: om. cett. + rebus nos dicere oporteat et quid vos sequi conveniat intellegetis. -

-

tres sunt res, quantum ego existimare possum, quae + + +

+
+
+

+ + tres sunt res, quantum ego existimare possum, quae obstent hoc tempore Sex. Roscio, crimen adversariorum et audacia et -potentia. criminis confictionem accusator Eruciusaccusator Erucius Erucius del. Madvig: accusator del. A. Eberhard (contra Victorinum, Rhet. M. p. 210) suscepit, audaciae -partis Roscii sibi poposceruntdepoposcerunt Victorinus, Chrysogonus autem, is qui plurimum +potentia. criminis confictionem accusator Erucius + accusator Erucius Erucius del. Madvig: accusator del. A. Eberhard (contra Victorinum, Rhet. M. p. 210) suscepit, audaciae +partis Roscii sibi poposceruntdepoposcerunt Victorinus + , Chrysogonus autem, is qui plurimum potest, potentia pugnat. de hisce omnibus rebus me dicere oportere intellego. quid igitur est? -non eodem modo de omnibus, ideo quod + + non eodem modo de omnibus, ideo quod prima illa res ad meum officium pertinet, duas autem reliquas vobis populus Romanus imposuit; ego crimen oportet diluam, vos et audaciae resistere et hominum eius modi perniciosam atque intolerandam potentiam primo quoque tempore exstinguere atque opprimere debetis. -

-

occidisse patrem Sex. Roscius arguitur. scelestum, di immortales! ac + + + + occidisse patrem Sex. Roscius arguitur. scelestum, di immortales! ac nefarium facinus atque eius modi quo uno maleficio scelera omnia complexa esse videantur! etenim si, id quod praeclare a sapientibus dicitur, voltu saepe laeditur pietas, quod supplicium satis acre reperietur in eum qui mortem obtulerit parenti? pro quo mori ipsum, si res postularet, iura divina atque humana cogebant. -in hoc + + in hoc tanto, tam atroci, tam singulari maleficio, quod ita raro exstitit ut, si -quando auditum sitsit est Halm, portenti ac prodigi simile numeretur, quibus -tandem tu, C. Erucitu C. Klotz: te C. (G. S: GN. px1) codd., argumentis accusatorem censes uti oportere? +quando auditum sit + sit est Halm + , portenti ac prodigi simile numeretur, quibus +tandem tu, C. Erucitu C. Klotz: te C. (G. S: GN. px1) codd. + , argumentis accusatorem censes uti oportere? nonne et audaciam eius qui in crimen vocetur singularem ostendere et mores feros immanemque naturam et vitam vitiis flagitiisque -omnibus deditam, deniquedenique Madvig: et denique codd. omnia ad perniciem profligata atque +omnibus deditam, deniquedenique Madvig: et denique codd. + omnia ad perniciem profligata atque perdita? quorum tu nihil in Sex. Roscium ne obiciendi quidem causa contulisti. -

-

patrem occidit Sex. Roscius. qui homo? adulescentulus corruptus et -ab hominibus nequam inductusinductus iudicatus y2? annos natus maiornatus maior natu maior Gulielmius: natus magis Naugerius (contra Arusian. K. vii. 495) quadraginta. + + +

+
+
+

+ + patrem occidit Sex. Roscius. qui homo? adulescentulus corruptus et +ab hominibus nequam inductus + inductus iudicatus y2 + ? annos natus maior + natus maior natu maior Gulielmius: natus magis Naugerius (contra Arusian. K. vii. 495) quadraginta. vetus videlicet sicarius, homo audax et saepe in caede versatus. at hoc ab accusatore ne dici quidem audistis. luxuries igitur hominem nimirum et aeris alieni magnitudo et indomitae animi cupiditates ad hoc scelus impulerunt. de luxurialuxoriae S: luxurie w, Müller (cf. §75) purgavit Erucius, cum dixit hunc ne in convivio quidem ullo fere -interfuisse. nihil autem umquamumquam cuiquam Bake debuit. cupiditates porro quae +interfuisse. nihil autem umquamumquam cuiquam Bake + debuit. cupiditates porro quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator obiecit, ruri semper habitarit -et in agro colendo vixerit? quae vita maxime disiuncta aa ed. Guar.: om. codd. cupiditate et -cum officio coniuncta estconiuncta est s: coniuncta sx2y: om. SApx1. - -quae res igitur tantum istum furorem sex. -Roscio obiecit? 'patri' inquit 'non placebat.'patri non placebat hab. S in mg., om. w, del. Madvig patri non placebat? quam +et in agro colendo vixerit? quae vita maxime disiuncta aa ed. Guar.: om. codd. + cupiditate et +cum officio coniuncta estconiuncta est s: coniuncta sx2y: om. + SApx1 + . + + + quae res igitur tantum istum furorem sex. +Roscio obiecit? 'patri' inquit 'non placebat.'patri non placebat hab. + S + in mg., om. w, del. Madvig + + patri non placebat? quam ob causam? necesse est enim eam quoque iustam et magnam et perspicuam fuisse. nam ut illud incredibile est, mortem oblatam esse patri a filio sine plurimis et maximis causis, sic hoc veri simile non est, odio fuisse parenti filium sine causis multis et magnis et necessariis. -rursus igitur eodem revertamur et quaeramus quae + + rursus igitur eodem revertamur et quaeramus quae tanta vitia fuerint in unico filio qua re is patri displiceret. at perspicuum est nullum fuisse. pater igitur amens, qui odisset eum sine causa quem procrearat? at is quidem fuit omnium constantissimus. ergo illud iam perspicuum profecto est, si neque amens pater neque perditus filius fuerit, neque odi causam patri neque sceleris filio fuisse. -

-

'nescio' inquit 'quae causa odi fuerit; fuisse odium intellego quia + + +

+
+
+

+ 'nescio' inquit 'quae causa odi fuerit; fuisse odium intellego quia antea, cum duos filios haberet, illum alterum qui mortuus est -secum omni tempore volebat esse, hunc in praedia rustica relegarat.'relegavit S -quod Erucio accidebat in mala nugatoriaque accusatione, idem mihi -usuusu mihi Ap1f venit in causa optima. ille quo modo crimen commenticium +secum omni tempore volebat esse, hunc in praedia rustica relegarat.'relegavit S + + quod Erucio accidebat in mala nugatoriaque accusatione, idem mihi +usuusu mihi Ap1f + + venit in causa optima. ille quo modo crimen commenticium confirmaret non inveniebat, ego res tam levis qua ratione infirmem ac diluam reperire non possum. -quid ais, Eruci? tot praedia, tam + + quid ais, Eruci? tot praedia, tam pulchra, tam fructuosa Sex. Roscius filio suo relegationis ac supplici -gratia colenda ac tuenda tradiderat? quid? hoc patres familiaefamilias x, ed. V qui +gratia colenda ac tuenda tradiderat? quid? hoc patres familiaefamilias x, ed. V + qui liberos habent, praesertim homines illius ordinis ex municipiis rusticanis, nonne optatissimum sibi putant esse filios suos rei familiari maxime servire et in praediis colendis operae plurimum studique consumere? -an amandaratamandarat SBpx2y1: mandarat (emend. y2 cett. hunc sic ut esset in agro ac + + an amandaratamandarat SBpx2y1: mandarat (emend. y2 + cett. + hunc sic ut esset in agro ac tantum modo aleretur ad villam, ut commodis omnibus careret? quid? si constat hunc non modo colendis praediis praefuisse sed -certis fundis patre vivo frui solitum esse, tamenne haec a te vita eiusa te vita eius Vahlen: a te vita et y2: attente vita et cett.: attenta vita et Naugerius +certis fundis patre vivo frui solitum esse, tamenne haec a te vita eiusa te vita eius Vahlen: a te vita et y2: attente vita et cett.: attenta vita et Naugerius + rusticana relegatio atque amandatio appellabitur? vides, Eruci, -quantum distet argumentatio tua ab re ipsa atque aa y: om. cett. veritate. quod +quantum distet argumentatio tua ab re ipsa atque aa y: om. cett. + veritate. quod consuetudine patres faciunt, id quasi novum reprehendis; quod benivolentia fit, id odio factumfactum || || S: fort. factum tu criminaris; quod honoris causa pater filio suo concessit, id eum supplici causa fecisse dicis. -neque haec tu -non intellegis, sed usque eo quidquid quod Lambinus arguas non habes, ut non modo tibi + + neque haec tu +non intellegis, sed usque eo quid + quid quod Lambinus + arguas non habes, ut non modo tibi contra nos dicendum putes verum etiam contra rerum naturam contraque consuetudinem hominum contraque opiniones omnium. -at enim, cum duos filios haberet, alterum a se non dimittebat, +

+
+
+

+ at enim, cum duos filios haberet, alterum a se non dimittebat, alterum ruri esse patiebatur. quaeso, Eruci, ut hoc in bonam partem accipias; non enim exprobrandi causa sed commonendi gratia dicam. -si tibi fortuna non dedit ut patre certo nascerere ex quo intellegere + + si tibi fortuna non dedit ut patre certo nascerere ex quo intellegere posses qui animus patrius in liberos esset, at natura certe dedit ut humanitatis non parum haberes; eo accessit studium doctrinae ut ne -a litteris quidem alienus esses. ecquidesses. ecquid ed. C. Stephani: esset quid S: esses quid cett. tandem tibi videtur, ut ad +a litteris quidem alienus esses. ecquid + esses. ecquid ed. C. Stephani: esset quid S: esses quid cett. + tandem tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere Eutychum, filium rusticum, quam illum alterum, Chaerestratum? — nam, ut opinor, hoc nomine est — alterum in urbe secum honoris causa @@ -640,152 +919,246 @@ habere, alterum rus supplici causa relegasse? 'quid ad istas ineptias abis?' inquies. quasi vero mihi difficile sit quamvis multos nominatim proferre, ne longius abeam, vel tribulis vel vicinos meos -qui suos liberos quos plurimi faciunt agricolasagricolas y2: agriculos (agricos y1) cett. adsiduos esse cupiunt. +qui suos liberos quos plurimi faciunt agricolasagricolas y2: agriculos (agricos y1) cett. + adsiduos esse cupiunt. verum homines notos sumere odiosum est, cum et illud incertum sit -velintne ei sese nominari, etii sx, Halm: hi cett. nemo vobis magis notus futurus sit -quam est hic Eutychus, et certe ad rem nihil intersit utrum hunchunc om. sf ego -comicum adulescentem an aliquem ex agro VeientiVeienti Fleckeisen (cf. Zielinski p. 191): Veiente y2: veientem SA: venientem cett. nominem. etenim -haec conficta arbitror esse a poetisa poetis esse ed. R ut effictos nostros mores in alienis -personis expressamque imaginemimaginem nostram (nostrae Hotoman) add. codd., del. Madvig vitae cotidianae videremusvideremus A, ed. Guar.: viderimus cett.. - -age +velintne ei sese nominari, etii sx, Halm: hi cett. + nemo vobis magis notus futurus sit +quam est hic Eutychus, et certe ad rem nihil intersit utrum hunchunc om. + sf + ego +comicum adulescentem an aliquem ex agro VeientiVeienti Fleckeisen (cf. Zielinski p. 191): Veiente y2: veientem S + A: venientem cett. + nominem. etenim +haec conficta arbitror esse a poetisa poetis esse ed. R + ut effictos nostros mores in alienis +personis expressamque imaginem + imaginem nostram (nostrae Hotoman) add. codd., del. Madvig + vitae cotidianae videremusvideremus A, ed. Guar.: viderimus cett. + . + + + age nunc, refer animum sis ad veritatem et considera non modo in Umbria atque in ea vicinitate sed in his veteribus municipiis quae -studia a patribus familiasfamilias ed. Guar.: familiis codd. maxime laudentur; iam profecto te +studia a patribus familiasfamilias ed. Guar.: familiis codd. + maxime laudentur; iam profecto te intelleges inopia criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse. -acac at fy non modo hoc patrum voluntate liberi faciunt sed +

+
+
+

+ ac + + ac at fy + non modo hoc patrum voluntate liberi faciunt sed permultos et ego novi et, nisi me fallit animus, unus quisque vestrum -qui et ipsi incensi sunt studio quod adquod ad w, Angelius: quod Sf: quo ad cett. agrum colendum attinet, +qui et ipsi incensi sunt studio quod adquod ad w, Angelius: quod Sf: quo ad cett. + agrum colendum attinet, vitamque hanc rusticam, quam tu probro et crimini putas esse oportere, et honestissimam et suavissimam esse arbitrantur. -quid + + quid censes hunc ipsum Sex. Roscium quo studio et qua intellegentia esse in rusticis rebus? Vt ex his propinquis eius, hominibus honestissimis, audio, non tu in isto artificio accusatorio callidior es quam hic in suo. verum, ut opinor, quoniam ita Chrysogono videtur qui huic nullum praedium reliquit, et artificium obliviscatur et studium deponat licebit. quod tametsi -miserum et indignum est, feretferet x1: ferret (-re sf) cett. tamen aequo animo, iudices, si per -vos vitam et famam potest obtinere; hoc vero est quod ferriferre Puteanus non +miserum et indignum est, feretferet x1: ferret (-re sf) cett. + tamen aequo animo, iudices, si per +vos vitam et famam potest obtinere; hoc vero est quod ferriferre Puteanus + non potest, si et in hanc calamitatem venit propter praediorum bonitatem -et multitudinem et quod ea studiose coluit, id erit ei maximemaximae S fraudi, +et multitudinem et quod ea studiose coluit, id erit ei maximemaximae S + fraudi, ut parum miseriae sit quod aliis coluit non sibi, nisi etiam quod omnino coluit crimini fuerit. - -ne tu, Eruci, accusator esses ridiculus, si illis temporibus natus essesnatus |||| esses S +

+
+
+

+ + ne tu, Eruci, accusator esses ridiculus, si illis temporibus natus essesnatus |||| esses S + cum ab aratro arcessebantur qui consules fierent. etenim qui praeesse agro colendo flagitium putes, profecto illum Atilium quem sua manu spargentem semen qui missi erant convenerunt hominem turpissimum atque inhonestissimum iudicares. at hercule maiores nostri longe aliter et de illo et de ceteris talibus viris existimabant -itaque ex minima tenuissimaque re publicarem publicam Pluygers maximam et florentissimam +itaque ex minima tenuissimaque re publicarem publicam Pluygers + maximam et florentissimam nobis reliquerunt. suos enim agros studiose colebant, non alienos cupide appetebant; quibus rebus et agris et urbibus et nationibus rem publicam atque hoc imperium et populi Romani nomen auxerunt. -neque ego haec eo profero quo conferenda sint -cum hisce de quibus nunc quaerimus, sed ut illud intellegaturintellegatur intellegant A: intellegas sx2, cum + + neque ego haec eo profero quo conferenda sint +cum hisce de quibus nunc quaerimus, sed ut illud intellegatur + intellegatur intellegant A: intellegas sx2 + , cum apud maiores nostros summi viri clarissimique homines qui omni tempore ad gubernacula rei publicae sedere debebant tamen in agris -quoque colendis aliquantum operae temporisque consumpserintconsumpserint Beroaldus: consumpserunt codd., -ignosci oportere ei homini qui se fateatur esse rusticum, cum ruricum ruri qui ruri Vrsinus assiduos SA: assiduo Gulielmius +quoque colendis aliquantum operae temporisque consumpserintconsumpserint Beroaldus: consumpserunt codd. + , +ignosci oportere ei homini qui se fateatur esse rusticum, cum ruri + cum ruri qui ruri Vrsinus assiduos SA + : assiduo Gulielmius + adsiduus semper vixerit, cum praesertim nihil esset quod aut patri gratius aut sibi iucundius aut re vera honestius facere posset. -odium igitur acerrimum patris in filium ex hoc, opinor, ostenditur, + + odium igitur acerrimum patris in filium ex hoc, opinor, ostenditur, Eruci, quod hunc ruri esse patiebatur. numquid est aliud? 'immo vero' inquit 'est; nam istum exheredare in animo habebat.' audio; nunc dicis aliquid quod ad rem pertineat; nam illa, opinor, tu quoque concedis levia esse atque inepta: 'convivia cum patre non inibat.' -quippe, qui ne in oppidum quidem nisi perraro veniretperraro errario S: raro sxy2. 'domum +quippe, qui ne in oppidum quidem nisi perraro veniret + perraro errario S: raro sxy2 + . 'domum suam istum non fere quisquam vocabat.' nec mirum, qui neque in urbe viveret neque revocaturus esset. -verum haec tu quoquehaec quoque tu ed. R +

+
+
+

+ + verum haec tu quoquehaec quoque tu ed. R + intellegis esse nugatoria; illud quod coepimus videamus, quo certius argumentum odi reperiri nullo modo potest. 'exheredare pater filium cogitabat.' Mitto quaerere qua de causa; quaero qui scias; tametsi te -dicere atque enumerare causas omnis oportebat, et id erat certicerte Pluygers +dicere atque enumerare causas omnis oportebat, et id erat certicerte Pluygers + accusatoris officium qui tanti sceleris argueret explicare omnia vitia ac peccata fili quibus incensus parens potuerit animum inducere ut naturam ipsam vinceret, ut amorem illum penitus insitum eiceret ex -animoex animo del. May, ut denique patrem esse. sese oblivisceretur; quae sine magnis -huiuscehuiusce |||| S peccatis accidere potuisse non arbitror. - -verum concedo tibi -ut ea praetereas quae, cum taces, nulla esse concedis; illudillud Gulielmius: illum codd. quidem, +animoex animo del. May + , ut denique patrem esse. sese oblivisceretur; quae sine magnis +huiuscehuiusce |||| S + peccatis accidere potuisse non arbitror. + + + verum concedo tibi +ut ea praetereas quae, cum taces, nulla esse concedis; illudillud Gulielmius: illum codd. + quidem, voluisse exheredare, certe tu planum facere debes. quid ergo adfers qua re id factum putemus? vere nihil potes dicerepotes se dicere S: potes edicere Gulielmius: fort. potes elicere; finge aliquid saltem commode ut ne plane videaris id facere quod aperte facis, huius miseri fortunis et horum virorum talium dignitati inludere. exheredare filium voluit. quam ob causam? 'nescio.' -exheredavitne? 'non.' quis prohibuit? 'cogitabat.' cogitabatalterum cogitabat om. w, del. Madvig? cui dixit? +exheredavitne? 'non.' quis prohibuit? 'cogitabat.' cogitabat + + alterum cogitabat om. w, del. Madvig + ? cui dixit? 'nemini.' quid est aliud iudicio ac legibus ac maiestate vestra abuti -ad quaestum atque adatque ad atque Ax1 libidinem nisi hoc modo accusare atque id +ad quaestum atque ad + atque ad atque Ax1 + + libidinem nisi hoc modo accusare atque id obicere quod planum facere non modo non possis verum ne coneris quidem? -nemo nostrum est, Eruci, + + nemo nostrum est, Eruci, quin sciat tibi inimicitias cum Sex. Roscio nullas esse; vident omnes -qua de causa huichuic Beroaldus: huc codd. inimicus venias; sciunt huiusce pecunia te +qua de causa huichuic Beroaldus: huc codd. + inimicus venias; sciunt huiusce pecunia te adductum esse quid ergo est? ita tamen quaestus te cupidum esse -oportebat ut horum existimationem et legem RemmiamRemmiam rem miram A: Eruci iam y mg. putares +oportebat ut horum existimationem et legem Remmiam + Remmiam rem miram A: Eruci iam y + mg. + putares aliquid valere oportere. -

-

accusatores multos esse in civitate utile est ut metu contineatur + + +

+
+
+

+ + accusatores multos esse in civitate utile est ut metu contineatur audacia; verum tamen hoc ita est utile ut ne plane inludamur ab accusatoribus. innocens est quispiam, verum tamen, quamquam -abest a culpa, suspicione tamen non caretalterum tamen del. Novák; tametsi miserum est, -tamen ei qui hunc accuset possimpossum w aliquo modo ignoscere. cum enim -aliquid habeat quod possitpossit Angelius: possim codd. criminose ac suspiciose dicere, aperte +abest a culpa, suspicione tamen non caret + alterum tamen del. Novák + ; tametsi miserum est, +tamen ei qui hunc accuset possimpossum w + aliquo modo ignoscere. cum enim +aliquid habeat quod possitpossit Angelius: possim codd. + criminose ac suspiciose dicere, aperte ludificari et calumniari sciens non videatur. qua re facile omnes patimur esse quam plurimos accusatores, quod innocens, si accusatus -sitsit est Halm (2), absolvi potest, nocens, nisi accusatus fuerit, condemnari non +sit + sit est Halm (2), absolvi potest, nocens, nisi accusatus fuerit, condemnari non potest; utilius est autem absolvi innocentem quam nocentem causam non dicere. Anseribus cibaria publice locantur et canes aluntur in Capitolio ut significent si fures venerint. at fures internoscere non -possunt, significant tamen si qui noctu in Capitolium venerintvenerut Madvig et, quia +possunt, significant tamen si qui noctu in Capitolium venerintvenerut Madvig + et, quia id est suspiciosum, tametsi bestiae sunt, tamen in eam partem potius -peccant quae est cautior. quod si luce quoque canes latrent cum deosdoes sxy1: deo (eo y2) cett. +peccant quae est cautior. quod si luce quoque canes latrent cum deosdoes sxy1: deo (eo y2) cett. + salutatum aliqui venerint, opinor, eis crura suffringantur, quod acres sint etiam tum cum suspicio nulla sit. -simillima est accusatorum + + simillima est accusatorum ratio. Alii vestrum anseres sunt qui tantum modo clamant, nocere non possunt, alii canes qui et latrare et mordere possunt. cibaria vobis praeberi videmus; vos autem maxime debetis in eos impetum facere qui merentur. hoc populo gratissimum est. deinde, si -voletis, etiam tum cum veri simile erit aliquemaliquem aliquid Hotoman commisisse, in +voletis, etiam tum cum veri simile erit aliquemaliquem aliquid Hotoman + commisisse, in suspicione latratote; id quoque concedi potest. sin autem sic agetis ut arguatis aliquem patrem occidisse neque dicere possitis aut qua re aut quo modo, ac tantum modo sine suspicione latrabitis, crura quidem vobis nemo suffringet, sed, si ego hos bene novi, litteram -illam cui vos usque eo inimici estis ut etiam Kal. omnisKal. omnis Pighius: calomnis SApfx: calonis s: calomniis y: calumpniis w oderitis ita -vehementer ad caput adfigentadfigent y2, ed. R: adfingent (-entur w) cett. ut postea neminem alium nisi fortunas +illam cui vos usque eo inimici estis ut etiam Kal. omnisKal. omnis Pighius: calomnis SApfx: calonis s: calomniis y: calumpniis w + oderitis ita +vehementer ad caput adfigentadfigent y2, ed. R: adfingent (-entur w) cett. + ut postea neminem alium nisi fortunas vestras accusare possitis. -

-

quid mihi ad defendendum dedisti, bone accusator? quid hisce autem -ad suspicandum? 'nene neque S exheredaretur veritus est.' audio, sed qua de + + +

+
+
+

+ + quid mihi ad defendendum dedisti, bone accusator? quid hisce autem +ad suspicandum? 'ne + + ne neque S + exheredaretur veritus est.' audio, sed qua de causa vereri debuerit nemo dicit. 'habebat pater in animo.' planum -fac. nihil est; non quicum deliberaveritdeliberaverit sx: deliberavit cett.: deliberarit ed. V, quem certiorem fecerit, +fac. nihil est; non quicum deliberaveritdeliberaverit sx: deliberavit cett.: deliberarit ed. V + , quem certiorem fecerit, unde istud vobis suspicari in mentem venerit. cum hoc modo accusas, Eruci, nonne hoc palam dicis: 'ego quid acceperim scio, quid dicam -nescio; unum illudillud sxy: illum cett. spectavi quod Chrysogonus aiebat neminem isti +nescio; unum illudillud sxy: illum cett. + spectavi quod Chrysogonus aiebat neminem isti patronum futurum; de bonorum emptione deque ea societate -neminem esse qui verbum facere auderet hoc tempore'hoc tempore auderet ed. Mediol.? haec te +neminem esse qui verbum facere auderet hoc tempore'hoc tempore auderet ed. Mediol. + ? haec te opinio falsa in istam fraudem impulit; non me hercules verbum fecisses, si tibi quemquam responsurum putasses. -

-

operae pretium erat, si animadvertistis, iudices, neglegentiam eius in + + + + operae pretium erat, si animadvertistis, iudices, neglegentiam eius in accusando considerare. credo, cum vidisset qui homines in hisce -subselliis sederent, quaesissequaesisse ed. R: quaesisset codd. num ille aut ille defensurus esset; de +subselliis sederent, quaesissequaesisse ed. R: quaesisset codd. + num ille aut ille defensurus esset; de me ne suspicatum quidem esse, quod antea causam publicam nullam dixerim. postea quam invenit neminem eorum qui possunt et solent ita neglegens esse coepit ut, eum in mentem veniret ei, resideret, @@ -794,28 +1167,41 @@ spatiaretur, non numquam etiam puerum vocaret, credo, cui cenam imperaret, prorsus ut vestro consessu et hoc conventu pro summa solitudine abuteretur. peroravit aliquando, adsedit; surrexi ego. -respirare visus est quod non alius potius diceret. coepi dicere. +

+
+
+

+ + respirare visus est quod non alius potius diceret. coepi dicere. Vsque eo animadverti, iudices, eum iocari atque alias res agere ante quam Chrysogonum nominavi; quem simul atque attigi, statim homo -se erexit, mirari visus est. intellexi quid cum pepugissetpepugisset pupugisset xy2 (cf. Gellium vi. 9. 15). iterum ac +se erexit, mirari visus est. intellexi quid cum pepugisset + pepugisset pupugisset xy2 (cf. Gellium vi. 9. 15). iterum ac tertio nominavi. postea homines cursare ultro et citro non -destiterunt, credo, qui Chrysogono nuntiarent esseesse om. w: aliquem esse ed. V aliquem in civitatecivitatem Ssx +destiterunt, credo, qui Chrysogono nuntiarent esseesse om. w: aliquem esse ed. V + aliquem in civitatecivitatem Ssx + qui contra voluntatem eius dicere auderet; aliter causam agi atque ille existimaret, aperiri bonorum emptionem, vexari pessime societatem, gratiam potentiamque eius neglegi, iudices diligenter attendere, populo rem indignam videri. -quae quoniam te fefelleruntfefellerunt ed. V: fefellerint codd., + + quae quoniam te fefelleruntfefellerunt ed. V: fefellerint codd. + , Eruci, quoniamque vides versa esse omnia, causam pro Sex. Roscio, si non commode, at libere dici, quem dedi putabas defendi intellegis, quos tradituros sperabas vides iudicare, restitue nobis aliquando -veterem tuam illam calliditatem atque prudentiam, confitereaut confitere te Hotoman huc ea +veterem tuam illam calliditatem atque prudentiam, confitereaut confitere te Hotoman + huc ea spe venisse quod putares hic latrocinium, non iudicium futurum. -

-

de parricidio causa dicitur; ratio ab accusatore reddita non est quam + + + de parricidio causa dicitur; ratio ab accusatore reddita non est quam ob causam patrem filius occiderit. -quod in minimis noxiis et in his + + quod in minimis noxiis et in his levioribus peccatis quae magis crebra et iam prope cotidiana sunt velvel Eberhard: id codd.: et Klotz: del. Ascens. (3) maxime et primum quaeritur, quae causa malefici fuerit, id Erucius in parricidio quaeri non putat oportere. in quo scelere, iudices, etiam @@ -837,72 +1223,111 @@ tantum immanitate bestias vicerit ut, propter quos hanc suavissimam lucem aspexerit, eos indignissime luce privarit, cum etiam feras inter sese partus atque educatio et natura ipsa conciliet. -

-

non ita multis ante annis aiunt T. CaeliumCaelium Valerius Max. viii. 1. 13: Colelium (Cold- fy) codd. quendam TerracinensemTerracinensem Spw, Schol.: Tarracinensem cett., Valerius Max. (cf. Schuchardt iii. 103), + + +

+
+
+

+ + non ita multis ante annis aiunt T. CaeliumCaelium Valerius Max. viii. 1. 13: Colelium (Cold- fy) codd. + quendam TerracinensemTerracinensem Spw, Schol.: Tarracinensem cett., Valerius Max. (cf. Schuchardt iii. 103), hominem non obscurum, cum cenatus cubitum in idem conclave cum duobus adulescentibus filiis isset, inventum esse mane iugulatum. -cum neque servus quisquam reperireturreperiretur Angelius: reperiebatur codd. neque liber ad quem ea +cum neque servus quisquam reperireturreperiretur Angelius: reperiebatur codd. + neque liber ad quem ea suspicio pertineret, id aetatis autem duo filii propter cubantes ne sensisse quidem se dicerent, nomina filiorum de parricidio delata -sunt. quid poterat tam essetam esse Gruter: sa est S: sane Apfw: satis est sxy suspiciosum Madvig: suspiciosum autem codd.: suspiciosum. Suspiciosum autem coni. Halm suspiciosum? neutrumne sensisse? +sunt. quid poterat tam essetam esse Gruter: sa est S: sane Apfw + : satis est sxy suspiciosum Madvig: suspiciosum autem codd.: suspiciosum. Suspiciosum autem coni. Halm + suspiciosum? neutrumne sensisse? ausum autem esse quemquam se in id conclave committere eo potissimum tempore cum ibidem essent duo adulescentes filii qui et sentire et defendere facile possent? erat porro nemo in quem ea suspicio conveniret. -tamen, cum planum iudicibus esset factum + + tamen, cum planum iudicibus esset factum aperto ostio dormientis eos repertos esse, iudicio absoluti adulescentes et suspicione omni liberati sunt. nemo enim putabat quemquam esse qui, cum omnia divina atque humana iura scelere nefario polluisset, somnum statim -capere potuissetpotuisset edd. VR: potuisse (-se || S) codd.: posset Ernesti, propterea quod qui tantum facinus commiserunt +capere potuissetpotuisset edd. VR: potuisse (-se || S) codd.: posset Ernesti + , propterea quod qui tantum facinus commiserunt non modo sine cura quiescere sed ne spirare quidem sine metu possunt. -

-

videtisne quosquos quod x2y2 nobis poetae tradiderunt patris ulciscendi causa + + +

+
+
+

+ + videtisne quos + quos quod x2y2 + nobis poetae tradiderunt patris ulciscendi causa supplicium de matre sumpsisse, cum praesertim deorum immortalium iussis atque oraculis id fecisse dicantur, tamen ut eos -agitent Furiae neque consistere umquamusquam A patiantur, quod ne pii +agitent Furiae neque consistere umquamusquam A + patiantur, quod ne pii quidem sine scelere esse potuerunt? sic se res habet, iudices: magnam vim, magnam necessitatem, magnam possidet religionem paternus maternusque sanguis; ex quo si qua macula concepta est, -non modo eluielui Victorius: leui SApf: leni xy: lui w: om. s in lac. non potest verum usque eo permanat ad animum ut +non modo eluielui Victorius: leui SApf: leni xy: lui w: om. + s + in lac. + non potest verum usque eo permanat ad animum ut summus furor atque amentia consequatur. -nolite enim putare, quem + + nolite enim putare, quem ad modum in fabulis saepenumero videtis, eos qui aliquid impie -scelerateque commiserintcommiserint ed. R: commiserunt codd. agitari et perterreri Furiarum taedis +scelerateque commiserintcommiserint ed. R: commiserunt codd. + agitari et perterreri Furiarum taedis ardentibus. Sua quemque fraus et suus terror maxime vexat, suum quemque scelus agitat amentiaque adficit, suae malae cogitationes -conscientiaeque animi terrent; haehae haec w, Schol. Lucan. vii. 784 (cf. Deiot. 26) sunt impiis adsiduae +conscientiaeque animi terrent; hae + hae haec w, Schol. Lucan. vii. 784 (cf. Deiot. 26) sunt impiis adsiduae domesticaeque Furiae quae dies noctesque parentiumparentium SAp: parentum cett. (cf. Neue i. 404) poenas a consceleratissimis filiis repetant. -haec magnitudo malefici facit ut, + + haec magnitudo malefici facit ut, nisi paene manifestum parricidium proferatur, credibile non sit, nisi turpis adulescentia, nisi omnibus flagitiis vita inquinata, nisi sumptus -effusi cum probro atque dedecore, nisi proruptapraerupta w audacia, nisi +effusi cum probro atque dedecore, nisi proruptapraerupta w + audacia, nisi tanta temeritas ut non procul abhorreat ab insania. accedat huc -oportet odium parentis, animadversionisanimumadversionis S paternae metus, amici +oportet odium parentis, animadversionisanimumadversionis S + paternae metus, amici improbi, servi conscii, tempus idoneum, locus opportune captus ad eam rem; paene dicam, respersas manus sanguine paterno iudices videant oportet, si tantum facinus, tam immane, tam acerbum credituri sunt. -qua re hoc quo minus est + + qua re hoc quo minus est credibile, nisi ostenditur, eo magis est, si convincitur, vindicandum. -

-

itaque cum multis ex rebus intellegi potest maiores nostros non modo + + +

+
+
+

+ itaque cum multis ex rebus intellegi potest maiores nostros non modo armis plus quam ceteras nationes verum etiam consilio sapientiaque potuisse, tum ex hac re vel maxime quod in impios singulare supplicium invenerunt. qua in re quantum prudentia praestiterintpraestiterint (-it s) sxy: praestiterunt cett. eis qui apud ceteros sapientissimi fuisse dicuntur considerate. -prudentissima + + prudentissima civitas Atheniensium, dum ea rerum potita est, fuisse traditur; eius porro civitatis sapientissimum Solonem dicunt fuisse, -eum qui leges quibus hodie quoque utuntur scripseritscripserit scripsit Halm. is eum +eum qui leges quibus hodie quoque utuntur scripserit + scripserit scripsit Halm + . is eum interrogaretur cur nullum supplicium constituisset in cum qui parentem necasset, respondit se id neminem facturum putasse. sapienter fecisse dicitur, cum de eo nihil sanxerit quod antea @@ -910,26 +1335,41 @@ commissum non erat, ne non tam prohibere quam admonere videretur. quanto nostri maiores sapientius! qui cum intellegerent nihil esse tam sanctum quod non aliquando violaret audacia, supplicium in parricidas singulare excogitaverunt ut, quos natura -ipsa retinere in officio non potuisset, eiii Naugerius (2): in S: om. cett. magnitudine poenae aa s, Wesenberg: om. mei -maleficio summoverentur. insui voluerunt in culleum vivos atque itaita om. w, del. Kayser +ipsa retinere in officio non potuisset, eiii Naugerius (2): in S: om. cett. + magnitudine poenae aa s, Wesenberg: om. mei + +maleficio summoverentur. insui voluerunt in culleum vivos atque itaita om. w, del. Kayser + in flumen deici. -

-

O singularem sapientiam, iudices! nonne videntur hunc hominem + + +

+
+
+

+ O singularem sapientiam, iudices! nonne videntur hunc hominem ex rerum natura sustulisse et eripuisse cui repente caelum, solem, aquam terramque ademerint ut, qui eum necasset unde ipse natus -essetesset Angelius: est (esset sxy) et codd., careret eis rebus omnibus ex quibus omnia nata esse dicuntur? +essetesset Angelius: est (esset sxy) et codd. + , careret eis rebus omnibus ex quibus omnia nata esse dicuntur? noluerunt feris corpus obicere ne bestiis quoque quae tantum scelus attigissent immanioribus uteremur; non sic nudos in flumen deicere ne, cum -delati essent in mare, ipsummare, mare ipsum Richter polluerent quo cetera quae violata sunt +delati essent in mare, ipsummare, mare ipsum Richter + polluerent quo cetera quae violata sunt expiari putantur; denique nihil tam vile neque tam volgare est cuius partem ullam reliquerint. -etenim quid tam esttam est est tam x, Lambinus (quid enim tam commune cit. Cicero Orat. 107; Quintil. xii. 6. 4) commune quam + + etenim quid tam est + tam est est tam x, Lambinus (quid enim tam commune cit. Cicero Orat. 107; Quintil. xii. 6. 4) commune quam spiritus vivis, terra mortuis, mare fluctuantibus, litus eiectis? ita -vivunt, dum possunt, ut ducere animamanimam Sxy, Cic. l. c.: animum cett. de caelo non queant, ita -moriuntur ut eorum ossa terra non tangatterram non tangant Cic. l. c., ita iactantur fluctibus ut -numquam adluanturadluantur Cic. l. c., Sylvius: abluantur codd., ita postremo eiciuntur ut ne ad saxa quidem +vivunt, dum possunt, ut ducere animamanimam Sxy, Cic. l. c.: animum cett. + de caelo non queant, ita +moriuntur ut eorum ossa terra non tangatterram non tangant Cic. l. c. + , ita iactantur fluctibus ut +numquam adluanturadluantur Cic. l. c., Sylvius: abluantur codd. + , ita postremo eiciuntur ut ne ad saxa quidem mortui conquiescant. tanti malefici crimen, cui maleficio tam insigne supplicium est constitutum, probare te, Eruci, censes posse talibus viris, si ne causam quidem malefici protuleris? si hunc apud @@ -942,8 +1382,13 @@ multis causis suscipi non potest; apud homines autem prudentissimos agitur qui intellegunt neminem ne minimum quidem maleficium sine causa admittere. -

-

esto, causam proferre non potes. tametsi statim vicisse debeo, + + +

+
+
+

+ esto, causam proferre non potes. tametsi statim vicisse debeo, tamen de meomeo Madvig: in eo codd. (cf. Clu. 65) iure decedam et tibi quod in alia causa non concederem in hac concedam fretus huius innocentia. non quaero abs te qua re patrem Sex. Roscius occiderit, quaero quo modo @@ -951,13 +1396,24 @@ occiderit. ita quaero abs te, C. Eruci: quo meo loco vel respondendi vel interpellandi tibi potestatem faciam vel etiam, si quid voles, interrogandi. -quo modo occidit? ipse percussit + + quo modo occidit? ipse percussit an aliis occidendum dedit? si ipsum arguis, Romae non fuit; si per -alios fecisse dicis, quaero quosquos S, Richter: om. cett.? -servosne an liberos? si liberossi liberos Madvig: om. codd., quos homines? indidemne Ameria an -hosce ex urbe sicarios? si Ameriasi Ameria sxy: si Ameriae cett., qui sunt eiii w Halm: hi cett.? curcur quur Spy1: quine x: om. s in lac. (cf. §108) non nominantur? -si RomaRoma ed. R. Stephani: Romae codd., unde eos noverat Roscius qui Romam multis annis non venit -neque umquam plus triduo fuit? ubi eos convenit? qui conlocutusqui conlocutus G. Krüger: quicum locutus codd. +alios fecisse dicis, quaero quosquos S, Richter: om. cett. + ? +servosne an liberos? si liberossi liberos Madvig: om. codd. + , quos homines? indidemne Ameria an +hosce ex urbe sicarios? si Ameriasi Ameria sxy: si Ameriae cett. + , qui sunt eiii w + Halm: hi cett. + ? cur + cur quur Spy1: quine x: om. + s + in lac. (cf. §108) non nominantur? +si RomaRoma ed. R. Stephani: Romae codd. + , unde eos noverat Roscius qui Romam multis annis non venit +neque umquam plus triduo fuit? ubi eos convenit? qui conlocutusqui conlocutus G. Krüger: quicum locutus codd. + est? quo modo persuasit? 'pretium dedit'; cui dedit? per quem dedit? unde aut quantum dedit? nonne his vestigiis ad caput malefici perveniri solet? et simul tibi in mentem veniat facito quem @@ -965,144 +1421,239 @@ ad modum vitam huiusce depinxeris; hunc hominem ferum atque agrestem fuisse, numquam cum homine quoquam conlocutum esse, numquam in oppido constitisse. -qua in re praetereo illud quod mihi + + qua in re praetereo illud quod mihi maximo argumento ad huius innocentiam poterat esse, in rusticis moribus, in victu arido, in hac horrida incultaque vita istius modi maleficia gigni non solere. Vt non omnem frugem neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur. -in urbe luxuries creatur, ex luxurialuxuria luxoriae S: luxurie w exsistat avaritia necesse est, ex -avaritia erumpat audacia, inde omnia scelera acac atque sx: et A maleficia gignuntur; +in urbe luxuries creatur, ex luxuria + luxuria luxoriae S: luxurie w + exsistat avaritia necesse est, ex +avaritia erumpat audacia, inde omnia scelera ac + ac atque sx: et A + maleficia gignuntur; vita autem haec rustica quam tu agrestem vocas parsimoniae, diligentiae, iustitiae magistra est. -

-

verum haec missa facio; illud quaero, is homo quiqui y2: om. cett. ut tute dicis, -numquam inter homines fueritfuit A, per quos homines hoc tantum -facinus, tam occultumocculte Kayser, absens praesertim, conficere potuerit. multa + + +

+
+
+

+ + verum haec missa facio; illud quaero, is homo quiqui y2: om. cett. + ut tute dicis, +numquam inter homines fueritfuit A + , per quos homines hoc tantum +facinus, tam occultumocculte Kayser + , absens praesertim, conficere potuerit. multa sunt falsa, iudices, quae tamen argui suspiciose possunt; in his rebus si suspicio reperta erit, culpam inesse concedam. Romae Sex. Roscius occiditur, cum in agro Amerino esset filius. Litteras, credo, misit -alicui sicario qui Romae noverat neminem. arcessivitarcessivit arcessi vita S: arcessunt Af -aliquemaliquem.. quemQuem Priscian. (K. iii. 534): aliquem codd. autaut S: at (ac w) cett. quando? nuntium misit. quem aut ad quem? +alicui sicario qui Romae noverat neminem. arcessivit + + arcessivit arcessi vita S: arcessunt A + f + +aliquemaliquem.. quem + Quem Priscian. (K. iii. 534): aliquem codd. + autaut S: at (ac w) cett. + quando? nuntium misit. quem aut ad quem? pretio, gratia, spe, promissis induxit aliquem. nihil horum ne confingi quidem potest; et tamen causa de parricidio dicitur. -

-

reliquum est ut per servos id admiserit. O, di immortales, rem -miseram et calamitosam! quidquid scripsi: quod codd.? in tali crimine quod innocentiquod innocenti quod innocentibus Halm (2): innocenti w saluti -solet esse ut servos in quaestionem polliceaturpolliceatur mg. Sylvii: polliceantur codd., id Sex. Roscio facere + + + + reliquum est ut per servos id admiserit. O, di immortales, rem +miseram et calamitosam! quid + quid scripsi: quod codd. + ? in tali crimine quod innocenti + quod innocenti quod innocentibus Halm (2): innocenti w + saluti +solet esse ut servos in quaestionem polliceaturpolliceatur mg. Sylvii: polliceantur codd. + , id Sex. Roscio facere non licet? vos qui hunc accusatis omnis eius servos habetis; unus -puer victus cotidiani administerminister w ex tanta familia Sex. Roscio relictus -non est. te nunc appello, P. Scipio, te, M. MetelleM. Krause: Q. x: om. cett.; vobis advocatis, +puer victus cotidiani administerminister w + ex tanta familia Sex. Roscio relictus +non est. te nunc appello, P. Scipio, te, M. MetelleM. Krause: Q. x: om. cett. + ; vobis advocatis, vobis agentibus aliquotiens duos servos paternos in quaestionem ab -adversariis Sex. Roscius postulavit; meministisne T. Rosciummeministisne T. Roscium ed. R. Stephani: meministine T. Rosci codd. +adversariis Sex. Roscius postulavit; meministisne T. Rosciummeministisne T. Roscium ed. R. Stephani: meministine T. Rosci codd. + recusare? quid? ei servi ubi sunt? Chrysogonum, iudices, sectantur; -apud eum sunt in honore etiis Sx, Madvig: his cett. in pretio. etiam nunc ut ex eis quaeratur +apud eum sunt in honore etiis Sx, Madvig: his cett. + in pretio. etiam nunc ut ex eis quaeratur ego postulo, hic orat atque obsecrat. -quid facitis? cur recusatis? + + quid facitis? cur recusatis? dubitate etiam nunc, iudices, si potestis, a quo sit Sex. Roscius -occisus, ab eone qui propter illius mortem in egestate et inet in xw, Halm: et cett. insidiis +occisus, ab eone qui propter illius mortem in egestate et inet in xw, Halm: et cett. + insidiis versatur, cui ne quaerendi quidem de morte patris potestas permittitur, an ab eis qui quaestionem fugitant, bona possident, in caede atque ex caede vivunt. omnia, iudices, in hac causa sunt misera atque indigna; tamen hoc nihil neque acerbius neque iniquius proferri potest: mortis paternae de servis paternis quaestionem habere filio non licet! ne tam diu quidem dominus erit in suos dum -ex eis de patris morte quaeratur? veniam, neque ita multo posteapostea scripsi: post.. S: post cett., ad +ex eis de patris morte quaeratur? veniam, neque ita multo posteapostea scripsi: post.. S: post cett. + , ad hunc locum; nam hoc totum ad Roscios pertinet, de quorum audacia tum me dicturum pollicitus sum, cum Eruci crimina diluissem. -

-

nunc, Eruci, ad te venio. conveniat mihi tecum necesse est, si ad + + +

+
+
+

+ + nunc, Eruci, ad te venio. conveniat mihi tecum necesse est, si ad hunc maleficium istud pertinet, aut ipsum sua manu fecisse, id quod negas, aut per aliquos liberos aut servos. liberosne? quos neque ut -convenireconvenire ed. Guar.: conveniret (-em w) codd. potuerit neque qua ratione inducere neque ubi neque per +convenireconvenire ed. Guar.: conveniret (-em w) codd. + potuerit neque qua ratione inducere neque ubi neque per quos neque qua spe aut quo pretio potes ostendere. ego contra ostendo non modo nihil eorum fecisse Sex. Roscium sed ne potuisse quidem facere, quod neque Romae multis annis fuerit neque de praediis umquam temere discesserit. restare tibi videbatur servorum nomen, quo quasi in portum reiectus a ceteris suspicionibus confugere posses; ubi scopulum offendis 'eius modi ut -non modo ab hoc crimencrimine sfw resilire videas verum omnem suspicionem +non modo ab hoc crimencrimine sfw + resilire videas verum omnem suspicionem in vosmet ipsos recidere intellegas. -quid ergo estquid est ergo y quo tamentamen S: tandem cett. -accusator inopia argumentorum confugeritconfugit Madvig? eius modi tempus erat' + + quid ergo estquid est ergo y + quo tamentamen S: tandem cett. + +accusator inopia argumentorum confugeritconfugit Madvig + ? eius modi tempus erat' inquit 'ut homines volgo impune occiderentur; qua re hoc tu propter -multitudinem sicariorum nullo negotio facere potuisti.' interduminterdum cod. (?) Vrsini: interim mei +multitudinem sicariorum nullo negotio facere potuisti.' interdum + interdum cod. (?) Vrsini: interim mei + mihi videris, Eruci, una mercede duas res adsequi velle, nos iudicio -perfundereperfundere pessundare Trojel: pervertere Halm (cf. Suet. Domit. 8 perfusoriis assertionibus), accusare autem eos ipsos a quibus mercedem accepisti. -quid ais? volgo occidebantur? per quos et a quibus? nonnenonne non Ernesti cogitas te +perfundere + perfundere pessundare Trojel: pervertere Halm (cf. Suet. Domit. 8 perfusoriis assertionibus), accusare autem eos ipsos a quibus mercedem accepisti. +quid ais? volgo occidebantur? per quos et a quibus? nonne + + nonne non Ernesti + cogitas te a sectoribus huc adductum esse? quid postea? nescimus per ista tempora eosdem fere sectores fuisse collorum et bonorum? -ei denique qui tum armati dies noctesque concursabantconcursabant concurabant S: circumcursabant (cucurs. y1) y2, qui Romae erant -adsidui, qui omni tempore in praeda et inet in w: et cett. sanguine versabantur, sex. + + ei denique qui tum armati dies noctesque concursabant + concursabant concurabant S: circumcursabant (cucurs. y1) y2 + , qui Romae erant +adsidui, qui omni tempore in praeda et inet in w: et cett. + sanguine versabantur, sex. Roscio temporis illius acerbitatem iniquitatemque obicient et illam sicariorum multitudinem in qua ipsi duces ac principes erant huic crimini putabunt fore? qui non -modo Romae non fuit sed omnino quid Romae ageretur nescivitnescivit Madvig: nesciret codd., +modo Romae non fuit sed omnino quid Romae ageretur nescivitnescivit Madvig: nesciret codd. + , propterea quod ruri adsiduus, quem ad modum tute confiteris, fuit. -

-

vereor ne aut molestus sim vobis, iudices, aut ne ingeniis vestris + + + + vereor ne aut molestus sim vobis, iudices, aut ne ingeniis vestris videar diffidere, si de tam perspicuis rebus diutius disseram. Eruci criminatio tota, ut arbitror, dissoluta est; nisi forte exspectatis ut illa diluam quae de peculatu ac de eius modi rebus commenticiis inaudita nobis ante hoc tempus ac nova obiecit; quae mihi iste visus est ex -aliaalia aliena Passeratius: aliqua A. Eberhard oratione declamare quam in alium reum commentaretur; ita +alia + alia aliena Passeratius: aliqua A. Eberhard + oratione declamare quam in alium reum commentaretur; ita neque ad crimen parricidi neque ad eum qui causam dicit -pertinebantpertinebant Naugerius (2): pertinebat codd.; de quibus quoniamquoniam (quõ S: qm S mg) Ssx: cum Aw: quomodo py: uno f verbo arguit, verbo satis est negare. -si quid est quod ad testis reservet, ibi quoque nosibi quoque nos Ssx, Madvig: ibi nos quoque cett., ut in ipsa causa, +pertinebantpertinebant Naugerius (2): pertinebat codd. + ; de quibus quoniamquoniam (quõ S: qm S + mg) Ssx: cum A + w: quomodo py: uno f + verbo arguit, verbo satis est negare. +si quid est quod ad testis reservet, ibi quoque nosibi quoque nos Ssx, Madvig: ibi nos quoque cett. + , ut in ipsa causa, paratiores reperiet quam putabat. -

-

venio nunc eo quo me non cupiditas ducit sed fides. nam si mihi + + +

+
+
+

+ + venio nunc eo quo me non cupiditas ducit sed fides. nam si mihi liberet accusare, accusarem alios potius ex quibus possem crescere; quod certum est non facere, dum utrumvis licebit. is enim mihi videtur amplissimus qui sua virtute in altiorem locum pervenit, non qui ascendit per alterius incommodum et calamitatem. desinamus aliquando ea scrutari quae sunt inania; quaeramus ibiibi s2, Steinmetz: ubi cett. (cf. Clu. 37) maleficium ubi et est et inveniri potest; iam intelleges, Eruci, certum crimen -quam multis suspicionibus coarguaturarguatur A, tametsi neque omnia dicam et -leviter unum quidquequidque Wesenberg: quodque codd. tangam. neque enim id facerem, nisi necesse -esset, et id erit signi me invitum facere, quod non persequarpersequar Lambinus: prosequar codd. longius +quam multis suspicionibus coarguaturarguatur A + , tametsi neque omnia dicam et +leviter unum quidquequidque Wesenberg: quodque codd. + tangam. neque enim id facerem, nisi necesse +esset, et id erit signi me invitum facere, quod non persequarpersequar Lambinus: prosequar codd. + longius quam salus huius et mea fides postulabit. -causam tu nullam reperiebas in Sex. Roscio; at ego in T. + + causam tu nullam reperiebas in Sex. Roscio; at ego in T. Roscio reperio. tecum enim mihi res est, T. Rosci, quoniam -istic sedes ac te palam adversarium esseesse |||| S profiterisprofiteris edd. VR: profitearis codd.. de +istic sedes ac te palam adversarium esseesse |||| S + profiterisprofiteris edd. VR: profitearis codd. + . de Capitone post viderimus, si, quem ad modum paratum esse audio, testis prodierit; tum alias quoque suas palmas cognoscet de quibus me ne audisse quidem suspicatur. -L. Cassius ille quem populus Romanus verissimumseverissimum mg. Lambini et +L. Cassius ille quem populus Romanus verissimumseverissimum mg. Lambini + et sapientissimum iudicem putabat identidem in causis quaerere solebat 'cui bono' fuisset. sic vita hominum est ut ad maleficium nemo conetur sine spe atque emolumento accedere. -hunc quaesitorem ac iudicem fugiebant atque horrebantabhorrebant A + + hunc quaesitorem ac iudicem fugiebant atque horrebantabhorrebant A + ei quibus periculum creabatur ideo quod, tametsi veritatis erat amicus, tamen natura non tam propensus ad misericordiam -quam applicatusapplicatus Novák (cf. Fin. vi. 34): implicatus codd.: implacatus Gravius: inclinatus Manutius ad severitatem videbatur. ego, quamquam +quam applicatusapplicatus Novák (cf. Fin. vi. 34): implicatus codd.: implacatus Gravius: inclinatus Manutius + ad severitatem videbatur. ego, quamquam praeest huic quaestioni vir et contra audaciam fortissimus et ab innocentia clementissimus, tamen facile me paterer vel illo ipso acerrimo iudice quaerente vel apud Cassianos -iudices, quorum etiam nunc einunc ii Naugerius: nuncii Spw: nuntii cett. quibus causa dicenda est nomen +iudices, quorum etiam nunc einunc ii Naugerius: nuncii Spw: nuntii cett. + quibus causa dicenda est nomen ipsum reformidant, pro Sex. Roscio dicere. -in hac enim causa cum viderent illos amplissimam +

+
+
+

+ + in hac enim causa cum viderent illos amplissimam pecuniam possidere, hunc in summa mendicitate esse, illud -quidem non quaererent, cui bono fuisset, sed eo perspicuoperspicuo Puteanus: perspicuum codd. +quidem non quaererent, cui bono fuisset, sed eo perspicuoperspicuo Puteanus: perspicuum codd. + crimen et suspicionem potius ad praedam adiungerent quam ad egestatem. quid si accedit eodem ut tenuis antea fueris? quid si ut avarus? quid si ut audax? quid si ut illius qui -occisus est inimicissimus? num quaerenda causacause ww: om. cett. quae te ad -tantum facinus adduxeritadduxerunt (edux. s) sxy? quid ergo horum negari potest? +occisus est inimicissimus? num quaerenda causacause ww + : om. cett. + quae te ad +tantum facinus adduxeritadduxerunt (edux. s) sxy + ? quid ergo horum negari potest? tenuitas hominis eius modi est ut dissimulari non queat atque eo -magis eluceatelucet Heumann quo magis occultatur. +magis eluceatelucet Heumann + quo magis occultatur. -avaritiam praefers qui + + avaritiam praefers qui societatem coieris de municipis cognatique fortunis cum alienissimo. quam sis audax, ut alia obliviscar, hinc omnes intellegere potuerunt quod ex tota societate, hoc est ex tot @@ -1111,40 +1662,63 @@ atque os tuum non modo ostenderes sed etiam offerres. inimicitias tibi fuisse cum Sex. Roscio et magnas rei familiaris controversias concedas necesse est. -restat, iudices, + + restat, iudices, ut hoc dubitemus, uter potius Sex. Roscium occiderit, is ad quem morte eius divitiae venerint, an is ad quem mendicitas, -ismendicitas is y: mendicitatis Spfw: mendicitas Asx qui antea tenuis fuerit, an is qui postea factus sit egentissimus, +ismendicitas is y: mendicitatis Spfw: mendicitas A + sx + qui antea tenuis fuerit, an is qui postea factus sit egentissimus, is qui ardens avaritia feratur infestus in suos, an is qui semper ita vixerit ut quaestum nosset nullum, fructum autem eum solum quem labore peperisset, is qui omnium sectorum audacissimus sit, an is qui propter fori iudiciorumque insolentiam non modo subsellia verum etiam urbem ipsam -reformidetreformidet Lambinus: reformidat codd., postremo, iudices, id quod ad rem mea sententia +reformidetreformidet Lambinus: reformidat codd. + , postremo, iudices, id quod ad rem mea sententia maxime pertinet, utrum inimicus potius an filius. -

-

haec tu, Eruci, tot et tanta si nanctusnanctus Sp, Halm: nactus cett. esses in reo, quam + + +

+
+
+

+ + haec tu, Eruci, tot et tanta si nanctusnanctus Sp, Halm: nactus cett. + esses in reo, quam diu diceres! quo te modo iactares! tempus hercule te citius quam oratio deficeret. etenim in singulis rebus eius modi -materies est ut dies singulos possisposses Wesenberg consumere. neque ego +materies est ut dies singulos possisposses Wesenberg + consumere. neque ego non possum; non enim tantum mihi derogo, tametsi nihil adrogo, ut te copiosius quam me putem posse dicere. verum ego -forsitan propter multitudinem patronorumpatronorum paternorum SAfw in gregegrege y: gregem cett. adnumerer, -te pugna Cannensis accusatoremaccusatorum Buttmann sat bonum fecit. multos -caesos non ad TrasumennumTrasumennum Fleckeisen: Trahasymennum S: Trasimennum p: Trasimenum Asy lacum, sed ad Servilium vidimus. - -quis ibi non est volneratus ferro Phrygio? -non necesse est omnis commemorare Curtios, Marios, denique -MemmiosMemmios Vrsinus: Mammeos codd. quos iam aetas a proeliis avocabat, postremo Priamum -ipsum senemsenem del. Madvig 11 rei p. ed. R: re p. codd., Antistium quem non modo aetas sed etiam leges +forsitan propter multitudinem patronorum + patronorum paternorum SAfw + in gregegrege y: gregem cett. + adnumerer, +te pugna Cannensis accusatoremaccusatorum Buttmann + sat bonum fecit. multos +caesos non ad TrasumennumTrasumennum Fleckeisen: Trahasymennum S: Trasimennum p: Trasimenum Asy + + lacum, sed ad Servilium vidimus. + + + + quis ibi non est volneratus ferro Phrygio? + non necesse est omnis commemorare Curtios, Marios, denique +MemmiosMemmios Vrsinus: Mammeos codd. + quos iam aetas a proeliis avocabat, postremo Priamum +ipsum senemsenem del. Madvig 11 rei p. ed. R: re p. codd. + , Antistium quem non modo aetas sed etiam leges pugnare prohibebant. iam quos nemo propter ignobilitatem nominat, sescenti sunt qui inter sicarios et de veneficiis accusabant; qui omnes, quod ad me attinet, vellem viverent. nihil enim mali est canes ibi quam plurimos esse ubi permulti observandi multaque servanda sunt. -verum, ut fit, multa saepe imprudentibus imperatoribus vis + + verum, ut fit, multa saepe imprudentibus imperatoribus vis belli ac turba molitur. dum is in aliis rebus erat occupatus qui summam rerum administrabat, erant interea qui suis volneribus mederentur; qui, tamquam si offusa rei publicae sempiterna nox @@ -1158,18 +1732,29 @@ haberet in causa quae commemoravi, posset ea quamvis diu dicere, et ego, iudices, possum; sed in animo est, quem ad modum ante dixi, leviter transire ac tantum modo perstringere unam quamque rem, ut omnes intellegant me non studio accusare sed officio defendere. -

-

video igitur causas esse permultas quae istum impellerent; -videamus nunc ecquaeecquae Naugerius: et quae codd. facultas suscipiendi malefici -fuerit. Vbi occisus est Sex. Roscius? — Romae. — quid? tu, T. Roscitu T. w: ut S: tu cett., + + +

+
+
+

+ + video igitur causas esse permultas quae istum impellerent; +videamus nunc ecquaeecquae Naugerius: et quae codd. + facultas suscipiendi malefici +fuerit. Vbi occisus est Sex. Roscius? — Romae. — quid? tu, T. Roscitu T. w: ut S: tu cett. + , ubi tunc eras? — Romae. verum quid ad rem? et alii multi. — quasi -nuncnunc non Sy2 id agatur quis ex tanta multitudine occiderit, ac non hoc +nunc + nunc non Sy2 + id agatur quis ex tanta multitudine occiderit, ac non hoc quaeratur, eum qui Romae sit occisus utrum veri similius sit ab eo esse occisum qui adsiduus eo tempore Romae fuerit, an ab eo qui multis annis Romam omnino non accesserit. -age nunc ceteras quoque + + age nunc ceteras quoque facultatesquoque facultates edd. VR. Garatoni: facultates quoque codd. (cf. §83) consideremus. erat tum multitudo sicariorum, id quod commemoravit Erucius, et homines impune occidebantur. quid? ea multitudo quae erat? opinor, aut eorum qui in bonis erant occupati, @@ -1181,7 +1766,8 @@ societate tua reperies; et, quicquid tu contra dixeris, id cum defensione nostra contendito; ita facillime causa Sex. Rosci cum tua conferetur. -dices: 'quid postea, si Romae adsiduus fui?' + + dices: 'quid postea, si Romae adsiduus fui?' respondebo: 'at ego omnino non fui.' — fateor me sectorem esse, verum et alii multi. — at ego, ut tute arguis, agricola et rusticus. — non continuo, si me in gregem sicariorum contuli, sum sicarius. @@ -1192,51 +1778,82 @@ quae non modo idcirco praetereo quod te ipsum non libenter accuso verum eo magis etiam quod, si de illis caedibus velim commemorare quae tum factae sunt ista eadem ratione qua Sex. Roscius occisus est, vereor ne ad pluris oratio mea pertinere videatur. -

-

videamus nunc strictim, sicut cetera, quae post mortem Sex. Rosci -abs te, T. Rosci, facta suntsunt sint Halm; quae ita aperta et manifesta sunt ut -medius fidius, iudices, invitus ea dicam. vereor enim, cuicuimodicuicuimodi Priscian. (K. iii. 7): quiquimodi (quin cuiusmodi p mg.) codd. es, -T. Roscies T. duo dett.: est mei, codd. Prisciani, ne ita hunc videar voluisse servare ut tibi omnino non + + +

+
+
+

+ + videamus nunc strictim, sicut cetera, quae post mortem Sex. Rosci +abs te, T. Rosci, facta sunt + sunt sint Halm + ; quae ita aperta et manifesta sunt ut +medius fidius, iudices, invitus ea dicam. vereor enim, cuicuimodicuicuimodi Priscian. (K. iii. 7): quiquimodi (quin cuiusmodi p + mg.) codd. + es, +T. Roscies T. duo dett.: est mei, codd. Prisciani + , ne ita hunc videar voluisse servare ut tibi omnino non pepercerim. cum hoc vereor et cupio tibi aliqua ex parte quod salva fide possim parcere, rursus immuto voluntatem meam; venit enim mihi in -mentem oris tui. Tenetene (-es y2) cum Ay2: tene quin S: tenes quin cett., cum ceteri socii tui fugerent ac se occultarent, +mentem oris tui. Tenetene (-es y2) cum A + y2: tene quin S: tenes quin cett. + , cum ceteri socii tui fugerent ac se occultarent, ut hoc iudicium non de illorum praeda sed de huius maleficio fieri videretur, potissimum tibi partis istas depoposcisse ut in iudicio -versarere et sederes cum accusatore? qua inin tu Ernesti re nihil aliud adsequeris +versarere et sederes cum accusatore? qua in + in tu Ernesti + re nihil aliud adsequeris nisi ut ab omnibus -mortalibus audacia tua cognoscatur et impudentiaimpudentia Axy: imprudentia cett.. +mortalibus audacia tua cognoscatur et impudentiaimpudentia Axy + : imprudentia cett. + . -occiso sex. + + occiso + sex. Roscio quis primus Ameriam nuntiat? Mallius Glaucia, quem iam antea nominavi, tuus cliens et familiaris. quid attinuit eum potissimum nuntiare quod, si nullum iam ante consilium de morte ac de bonis eius inieras nullamque societatem neque sceleris neque praemi cum homine ullo coieras, ad te minime omnium pertinebat? - — Sua sponte Mallius nuntiat. — quid, quaesoquaeso Angelius: quasi codd., eius intererat? an, + — Sua sponte Mallius nuntiat. — quid, quaesoquaeso Angelius: quasi codd. + , eius intererat? an, cum Ameriam non huiusce rei causa venisset, casu accidit ut id quod Romae audierat primus nuntiaret? cuius rei causa venerat Ameriam? 'non possum' inquit 'divinare.' eo rem iam adducam ut nihil -divinatione opus sit. qua ratione T. Roscio CapitoniT. Roscio Richter:.. Roscio S: Roscio cett. primoprimo Büchner: primum codd. (fort. prim. in archetypo erat, cf. §125, Cael. 67) nuntiavit? +divinatione opus sit. qua ratione T. Roscio CapitoniT. Roscio Richter:.. Roscio S: Roscio cett. + primoprimo Büchner: primum codd. (fort. prim. in archetypo erat, cf. §125, Cael. 67) nuntiavit? cum Ameriae Sex. Rosci domus uxor liberique essent, cum tot propinqui cognatique optime convenientes, qua ratione factum est ut iste tuus cliens, sceleris tui nuntius, T. Roscio Capitoni potissimum nuntiaret? -occisus est a cena rediens; nondum lucebat cum + + occisus est a cena rediens; nondum lucebat cum Ameriae scitum est. quid hic incredibilis cursus, quid haec tanta celeritas festinatioque significat? non quaero quis percusserit; nihil est, Glaucia, quod metuas; non excutio te, si quid forte ferri habuisti, non scrutor; nihil ad me arbitror pertinere; quoniam cuius consilio occisus sit invenio, cuius manu sit percussus non laboro. Vnum hoc sumo quod mihi apertum tuum scelus resque manifesta dat: Vbi aut -unde audivit Glaucia? qui tam cito scivit? fac audisseaudisse Apyw: audisset cett. statim; quae +unde audivit Glaucia? qui tam cito scivit? fac audisseaudisse Apyw + : audisset cett. + statim; quae res eum nocte una tantum itineris contendere coegit? quae necessitas eum tanta premebat ut, si sua sponte iter Ameriam faceret, id temporis Roma proficisceretur, nullam partem noctis requiesceret? -

-

etiamne in tam perspicuis rebus argumentatio quaerenda aut -coniectura capienda estest Madvig: sit codd.? nonne vobis haec quae + + +

+
+
+

+ + etiamne in tam perspicuis rebus argumentatio quaerenda aut +coniectura capienda estest Madvig: sit codd. + ? nonne vobis haec quae audistis cernere oculis videmini, iudices? non illum miserum, ignarum casus sui, redeuntem a cena videtis, non positas insidias, @@ -1246,40 +1863,65 @@ Automedontem illum, sui sceleris acerbissimi nefariaeque victoriae nuntium? non orat ut eam noctem pervigilet, ut honoris sui causa laboret, ut Capitoni quam primum nuntiet? -quid erat quod + + quid erat quod Capitonem primum scire velletvellet Ernesti: voluerit codd.: voluit Müller (cf. Zielinski p. 191)? nescio, nisi hoc video, Capitonem in his bonis esse socium; de tribus et decem fundis tris nobilissimos fundos eum video possidere. -audio praeterea + + audio praeterea non hanc suspicionem nunc primum in Capitonem conferri; -multas esse infamis eiusinfames eius Gruter: infamius (-is y) codd. palmas, hanc primam esse tamen +multas esse infamis eiusinfames eius Gruter: infamius (-is y) codd. + palmas, hanc primam esse tamen lemniscatam quae Roma eiRoma ei Ernesti: Romae codd. deferatur; nullum modum esse hominis occidendi quo ille non aliquot occiderit, multos ferro, multos veneno. habeo etiam dicere quem contra morem maiorum minorem annis lx -de ponte in Tiberim deiecerit. quaequae Naugerius: qui codd., si prodierit atque adeo cum +de ponte in Tiberim deiecerit. quae + quae Naugerius: qui codd. + , si prodierit atque adeo cum prodierit — scio enim proditurum esse — audiet. veniat modo, explicet suum volumen illud quod ei planum facere possum Erucium -conscripsisse; quod aiunt illum Sex. Roscio intentasse et minitatumminitatum Hotoman: mentatum S: meditatum cett. +conscripsisse; quod aiunt illum Sex. Roscio intentasse et minitatumminitatum Hotoman: mentatum S: meditatum cett. + esse se omnia illa pro testimonio esse dicturum. O praeclarum testem, iudices! o -gravitatem dignam exspectatione! o vitamvitam Ssx: iustam cett. honestam atque eius modi -ut libentibus animis ad eiusanimis ad eiusmodi ut libentius animis add. S mg. testimonium vestrum ius iurandum -accommodetis! profecto non tam perspicue nos istorumnos istorum y2: nonistorum S: istorum cett. maleficia +gravitatem dignam exspectatione! o vitamvitam Ssx: iustam cett. + honestam atque eius modi +ut libentibus animis ad eius + animis ad eiusmodi ut libentius animis add. + S + mg. + testimonium vestrum ius iurandum +accommodetis! profecto non tam perspicue nos istorumnos istorum y2: nonistorum S: istorum cett. + maleficia videremus, nisi ipsos caecos redderet cupiditas et avaritia et audacia. -

-

alter ex ipsa caede volucrem nuntium Ameriam ad + +

+
+
+

+ + alter ex ipsa caede volucrem nuntium Ameriam ad -socium atque adeoadeo A. Eberhard: ad codd. magistrum suum misit ut, si dissimulare omnes + +socium atque adeoadeo A. + Eberhard: ad codd. + magistrum suum misit ut, si dissimulare omnes cuperent se scire ad quem maleficium pertineret, tamen ipse apertum suum scelus ante omnium oculos poneret. alter, si dis immortalibus placet, testimonium etiam in Sex. Roscium dicturus est; -quasi vero id nunc agatur, utrum is quod dixerit credendum, ac nonid nunc... ac non Jeep (cf. §92): id nunc... an (aut y) codd.: non id nunc... an Madvig -quod fecerit vindicandum sit. itaqueita Schol. more maiorum comparatum est -utut ut vel Halm in minimis rebus homines amplissimi testimonium de +quasi vero id nunc agatur, utrum is quod dixerit credendum, ac nonid nunc... ac non Jeep (cf. §92): id nunc... an (aut y) codd.: non id nunc... an Madvig + +quod fecerit vindicandum sit. itaque + ita Schol. + more maiorum comparatum est +ut + ut ut vel Halm + in minimis rebus homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent. Africanus qui suo cognomine declarat @@ -1292,76 +1934,123 @@ est qui et illorum ipsorum bonorum de quibus agitur emptor atque possessor est et eum hominem occidendum curavit de cuius morte quaeritur. -quid? tu, vir optime, ecquidquid tu vir omptume ecquid S: etquid tu vir optime A habes quod dicas? mihi + + quid? tu, vir optime, ecquidquid tu vir omptume ecquid S: etquid tu vir optime A + habes quod dicas? mihi ausculta: vide ne tibi desis; tua quoque res permagna agitur. multa scelerate, multa audaciteraudaciter Priscian. (K. iii. 28): audacter codd. (cf. Cael.. 13), multa improbe fecisti, unum stultissime, profecto tua sponte non de Eruci -sententia: nihil opus fuit te istic sedereistic sedere Hotoman: isti credere codd.. neque enim accusatore muto +sententia: nihil opus fuit te istic sedereistic sedere Hotoman: isti credere codd. + . neque enim accusatore muto neque teste quisquam utitur eo qui de accusatoris subsellio surgit. huc accedit quod paulo tamen occultior atque tectior vestra ista -cupiditas esset. nunc quidnumquid Pascal est quod quisquam ex vobis audire -desideret, eum quae facitis eius modi sint ut ea dedita opera a nobisnobis SB, Lambinus: vobis cett. +cupiditas esset. nunc quidnumquid Pascal + est quod quisquam ex vobis audire +desideret, eum quae facitis eius modi sint ut ea dedita opera a nobisnobis S + B, Lambinus: vobis cett. + contra vosmet ipsos facere videamini? age nunc illa videamus, iudices, quae statim consecuta sunt. -ad + + ad Volaterras in castra L. Sullae mors Sex. Rosci quadriduo quo is occisus est Chrysogono nuntiatur. -quaeritur +

+
+
+

+ quaeritur etiam nunc quis cum nuntium miserit? nonne perspicuum est -eundem qui Ameriam? curat Chrysogonus ut eius bona veneantveneant xy: veniant cett. -statim; qui non norat hominem aut rem. at quiat qui atque sx ei venit in mentem +eundem qui Ameriam? curat Chrysogonus ut eius bona veneantveneant xy: veniant cett. + +statim; qui non norat hominem aut rem. at qui + at qui atque sx + ei venit in mentem praedia concupiscere hominis ignoti quem omnino numquam -viderat? Soletis, cum aliquid huiusce modi audistisaudistis S: auditis cett., iudices, continuo +viderat? Soletis, cum aliquid huiusce modi audistisaudistis S: auditis cett. + , iudices, continuo dicere: 'necesse est aliquem dixisse municipem aut vicinum; ei plerumque indicant, per eos plerique produntur.' hic nihil est quod -suspicione occupetissuspicione occupetis Madvig: suspicionem hoc putetis codd.: suspicionem hanc putetis Sylvius. +suspicione occupetissuspicione occupetis Madvig: suspicionem hoc putetis codd.: suspicionem hanc putetis Sylvius + . -non enim ego ita disputabo: 'veri simile -est RosciosRoscios S: Roscium cett. istam rem ad Chrysogonum detulisse; erat enim eis cum + + non enim ego ita disputabo: 'veri simile +est RosciosRoscios S: Roscium cett. + istam rem ad Chrysogonum detulisse; erat enim eis cum Chrysogono iam antea amicitia; nam cum multos veteres a maioribus Roscii patronos hospitesque haberent, omnis eos colere atque observare destiterunt ac se in Chrysogoni fidem et clientelam -contulerunt.ac... contulerunt om. A' +contulerunt.ac... contulerunt om. A + ' -haec possum omnia vere dicere, sed in hac causa + + haec possum omnia vere dicere, sed in hac causa coniectura nihil opus est; ipsos certo scio non negare ad haec bona -Chrysogonum accessisse impulsu suo. si eum qui indici causaindici causa scripsi: iudiciuae S: indiciue A: iudicine f: iudici ut w: indicii cett. partem -acceperit oculis cernetiscernetis cernentes S: cernitis Ay, poteritisne dubitare, iudices, -quiqui quis Halm (cf. Zielinski p. 191) indicarit? qui sunt igitur in istis bonis quibus partem +Chrysogonum accessisse impulsu suo. si eum qui indici causaindici causa scripsi: iudiciuae S: indiciue A: iudicine f: iudici ut w: indicii cett. + partem +acceperit oculis cernetis + cernetis cernentes S: cernitis A + y + , poteritisne dubitare, iudices, +qui + qui quis Halm (cf. Zielinski p. 191) indicarit? qui sunt igitur in istis bonis quibus partem Chrysogonus dederit? duo Roscii. num quisnam praeterea? nemo est, iudices. num ergo dubium est quin ei obtulerint hanc praedam Chrysogono qui ab eo partem praedae tulerunt? -

-

age nunc ex ipsius Chrysogoni iudicio Rosciorum factum + + + + age nunc ex ipsius Chrysogoni iudicio Rosciorum factum consideremus. si nihil in ista pugna Roscii quod operae pretium esset -fecerant, quam ob causam aa Ascens. (1): om. mei Chrysogono tantis praemiis donabantur? -si nihil aliud fecerunt nisi rem detulerunt, nonne satis fuit eisiis (is w) Spsxw, Madvig: his Afy gratias -agi, denique, ut perliberaliter ageretur, honoris aliquid haberi? curcur Sy: quur A: qur (qui f) cett. (cf. §74) +fecerant, quam ob causam aa Ascens. (1): om. mei + Chrysogono tantis praemiis donabantur? +si nihil aliud fecerunt nisi rem detulerunt, nonne satis fuit eisiis (is w) Spsxw, Madvig: his A + fy + gratias +agi, denique, ut perliberaliter ageretur, honoris aliquid haberi? cur + cur Sy: quur A: qur (qui f) cett. (cf. §74) tria praedia tantae pecuniae statim Capitoni dantur? cur quae reliqua -sunt iste T. RosciusT. Richter: om. codd. omnia cum Chrysogono communiter possidet? +sunt iste T. RosciusT. Richter: om. codd. + omnia cum Chrysogono communiter possidet? nonne perspicuum est, iudices, has manubias Rosciis Chrysogonum re cognita concessisse? -

-

venit in decem primis legatus in castra Capito. vosCapito. Vos scripsi: Capito || || S: Capito cett. + + +

+
+
+

+ + venit in decem primis legatus in castra Capito. vos + Capito. Vos scripsi: Capito || || S: Capito cett. + totam vitam naturam moresque hominis ex ipsa legatione cognoscite. Nisi intellexeritis, iudices, nullum esse officium, nullum -ius tam sanctum atque integrum quod non eius sceluseius scelus ed. R. Stephani: eiusce vis codd. atque perfidia +ius tam sanctum atque integrum quod non eius sceluseius scelus ed. R. Stephani: eiusce vis codd. + atque perfidia violarit et imminuerit, virum optimum esse eum iudicatote. -impedimento estest om. Ay1 quo minus de his rebus + + impedimento estest om. A + y1 + quo minus de his rebus Sulla doceatur, ceterorum legatorum consilia et voluntatem Chrysogono enuntiat, monet ut provideat ne palam res agatur, ostendit, si sublata sit venditio bonorum, illum pecuniam grandem -amissurum, sese capitis periculum aditurum; illum acuereacuere sxy: ac vere cett., hos +amissurum, sese capitis periculum aditurum; illum acuereacuere sxy: ac vere cett. + , hos qui simul erant missi fallere, illum identidem monere ut caveret, hisce insidiose spem falsam ostendere, eum illo contra hos inire consilia, horum consilia illi enuntiare, cum illo partem suam -depeciscidepacisci xy2w, hisce -aliqua fretus morafretus mora w: fretumora S: fretum ora (hora p2sx) cett.: ficta mora Gronovius semper omnis aditus ad Sullam intercludere. +depeciscidepacisci xy2w + , hisce +aliqua fretus morafretus mora w: fretumora S: fretum ora (hora p2sx) cett.: ficta mora Gronovius + semper omnis aditus ad Sullam intercludere. postremo isto hortatore, auctore, intercessore ad Sullam legati non adierunt; istius fide ac potius perfidia decepti, id quod ex ipsis cognoscere poteritis, si accusator voluerit testimonium eis @@ -1371,78 +2060,115 @@ domum rettulerunt. in privatis rebus si qui rem mandatam non modo malitiosius gessisset sui quaestus aut commodi causa verum etiam neglegentius, cum maiores summum admisisse -dedecus existimabant. itaque mandati constitutumconstitutum S est iudicium non +dedecus existimabant. itaque mandati constitutumconstitutum S + est iudicium non minus turpe quam furti, credo, propterea quod quibus in rebus ipsi -interesse non possumus, in eisin his Afy operae nostrae vicaria fides amicorum +interesse non possumus, in eisin his Afy + + operae nostrae vicaria fides amicorum supponitur; quam qui laedit, oppugnat omnium commune praesidium et, quantum in ipso est, disturbat vitae societatem. non enim possumus omnia per nos agere; alius in alia est re magis utilis. idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur. -quid recipis mandatum, si aut neglecturus + + quid recipis mandatum, si aut neglecturus aut ad tuum commodum conversurus es? cur mihi te offers ac meis commodis officio simulato officis et obstas? recede de medio; per alium transigam. suscipis onus offici quod te putas -sustinere posse; quod maximemaxime Dobree: minime codd. videtur +sustinere posse; quod maximemaxime Dobree: minime codd. + videtur grave eis qui minime ipsi leves sunt. -ergo idcirco turpis haec +

+
+
+

+ ergo idcirco turpis haec culpa est, quod duas res sanctissimas violat, amicitiam et fidem. nam neque mandat quisquam fere nisi amico neque credit nisi ei quem fidelem putat. perditissimi est igitur hominis simul et amicitiam dissolvere et fallere eum qui laesus non esset, nisi credidisset. -itane est? in minimis rebus + + itane est? in minimis rebus qui mandatum neglexerit, turpissimo iudicio condemnetur necesse est, in re tanta cum is cui fama mortui, fortunae vivi commendatae -sunt atque concreditae, ignominia mortuum, inopia vivuminopia vivum Halm: egestate vivum cod. lannoctii: om. mei: lac.Sylvius adfecerit, +sunt atque concreditae, ignominia mortuum, inopia vivuminopia vivum Halm: egestate vivum cod. lannoctii: om. mei: lac.Sylvius + adfecerit, is inter honestos homines atque adeo inter vivos numerabitur? in minimis privatisque rebus -etiam neglegentia in crimen mandatiin crimen mandati mei: mandati in crimen s, Puteanus iudiciumque infamiaeinfamiae Puteanus: infamia (in fama Ss) codd.: infame Lambinus vocaturvocatur Lambinus: revocatur codd., -propterea quod, si recterecte ratione 2 dett. fiat, illum neglegere oporteat qui mandarit +etiam neglegentia in crimen mandatiin crimen mandati mei: mandati in crimen s, Puteanus + iudiciumque infamiaeinfamiae Puteanus: infamia (in fama Ss) codd.: infame Lambinus + vocaturvocatur Lambinus: revocatur codd. + , +propterea quod, si recte + recte ratione 2 dett. + fiat, illum neglegere oporteat qui mandarit non illum qui mandatum receperit; in re tanta quae publice gesta atque commissa sit qui non neglegentia privatum aliquod commodum laeserit sed perfidia legationis ipsius caerimoniam polluerit -maculaque adfeceritadfecerit asperserit Lambinus, qua is tandem poena adficietur aut quo iudicio +maculaque adfecerit + adfecerit asperserit Lambinus + , qua is tandem poena adficietur aut quo iudicio damnabitur? si hanc ei rem privatim Sex. Roscius mandavisset ut cum Chrysogono transigeret atque decideret, inque eam rem fidem -suam, si quid opus esse putaret, interponeret, ille quiille qui illeque Madvig sese facturum +suam, si quid opus esse putaret, interponeret, ille qui + ille qui illeque Madvig + sese facturum recepisset, nonne, si ex eo negotio tantulum in rem suam convertisset, damnatus per arbitrum et rem restitueret et honestatem omnem amitteret? -nunc non hanc ei rem Sex. Roscius mandavit sed, id quod multo + + nunc non hanc ei rem Sex. Roscius mandavit sed, id quod multo gravius est, ipse Sex. Roscius cum fama vita bonisque omnibus a -decurionibus publice T. RoscioT. Roscio Schütz: Roscio codd.: del. Hotoman mandatus est; et ex eo T. Roscius non -paululumpaululum SApfw: paulum sxy nescio quid in rem suam convertit sed hunc funditusdepactus y2 (cf. §110) +decurionibus publice T. RoscioT. Roscio Schütz: Roscio codd.: del. Hotoman + mandatus est; et ex eo T. Roscius non +paululumpaululum SApfw: paulum sxy + nescio quid in rem suam convertit sed hunc funditusdepactus y2 (cf. §110) evertit bonis, ipse tria praedia sibi depectus est, voluntatem decurionum ac municipum omnium tantidem quanti fidem suam fecit. -

-

videte iam porro cetera, iudices, ut intellegatis fingi maleficium -nullummaleficum nullum fingi s, Halm posse quo iste sese non contaminarit. in rebus minoribus + + +

+
+
+

+ + videte iam porro cetera, iudices, ut intellegatis fingi maleficium +nullummaleficum nullum fingi s, Halm + posse quo iste sese non contaminarit. in rebus minoribus socium fallere turpissimum est aequeque turpe atque illud de quo ante dixi; neque iniuria, propterea quod auxilium sibi se putat adiunxisse qui eum altero rem communicavit. ad cuius igitur fidem -confugiet, cum per eius fidem laeditur cui se commiserit? atqueatqui sxy ea +confugiet, cum per eius fidem laeditur cui se commiserit? atque + atqui sxy + ea sunt animadvertenda peccata maxime quae difficillime praecaventur. tecti -esse ad alienos possumus, intimiintumi (-temi A) mei multa apertiora videant necesse est; +esse ad alienos possumus, intimiintumi (-temi A) mei + multa apertiora videant necesse est; socium cavere qui possumus? quem etiam si metuimus, ius offici laedimus. recte igitur maiores cum qui socium fefellisset in virorum bonorum numero non putarunt haberi oportere. -at vero T. Roscius non unum rei + + at vero T. Roscius non unum rei pecuniariae socium fefellit, quod, tametsi grave est, tamen aliquo modo posse ferri videtur, verum novem homines -honestissimoshonestissimos fortissimos ed. V, eiusdem muneris, legationis, offici mandatorumque +honestissimos + honestissimos fortissimos ed. V + , eiusdem muneris, legationis, offici mandatorumque socios, induxit, decepit, destituit, adversariis tradidit, omni fraude et -perfidia fefellit; qui de scelere suspicari eiusde scelere suspicari eius scripsi: de eius scelere suspicari eius S: de eius scelere suspicari p: de eius scelere suspicari cett. nihil potuerunt, socium +perfidia fefellit; qui de scelere suspicari eiusde scelere suspicari eius scripsi: de eius scelere suspicari eius S: de eius scelere suspicari p: de eius scelere suspicari cett. + nihil potuerunt, socium offici metuere non debuerunt, eius malitiam non viderunt, orationi vanae crediderunt. itaque nunc illi homines honestissimi propter istius insidias parum putantur cauti providique fuisse; iste qui initio @@ -1453,23 +2179,41 @@ eius modi vita, iudices, in his tot tantisque flagitiis hoc quoque maleficium de quo iudicium est reperietis. -etenim quaerere ita debetis: ubi multa avare, multa -audacteraudaciter Sylvius, multa improbe, multa perfidiose facta videbitis, ibi scelus + + etenim quaerere ita debetis: ubi multa avare, multa +audacteraudaciter Sylvius + , multa improbe, multa perfidiose facta videbitis, ibi scelus quoque latere inter illa tot flagitia putatote. tametsi hoc quidem minime latet quod ita promptum et propositum est ut non ex illis -maleficiis quae in illo constatconstat ed. V: constant codd. esse hoc intellegatur verum ex hoc -etiam, si quo dequo de Gulielmius: quod de codd.: quod Ascens. (2) illorum forte dubitabiturdubitatur Asxy1, convincatur. quid tandem, +maleficiis quae in illo constatconstat ed. V: constant codd. + esse hoc intellegatur verum ex hoc +etiam, si quo dequo de Gulielmius: quod de codd.: quod Ascens. (2) illorum forte dubitabiturdubitatur Asxy1 + + , convincatur. quid tandem, quaeso, -iudices? num aut ille lanista omnino iam a gladio recessissegladio recessisse Madvig: gladiatore cessisse codd.: gladiatura cessisse Manutius videtur -aut hichic Schol.: is (his Af) codd.: iste ed. Lambin. A. D. 1584 discipulusdiscipulis SAp2f magistro tantulum de arte concedere? par est +iudices? num aut ille lanista omnino iam a gladio recessissegladio recessisse Madvig: gladiatore cessisse codd.: gladiatura cessisse Manutius + videtur +aut hichic Schol.: is (his A + f) codd.: iste ed. Lambin. + A. D. 1584 discipulusdiscipulis SAp2f + magistro tantulum de arte concedere? par est avaritia, similis improbitas, eadem impudentia, gemina audacia. -

-

etenim, quoniam fidem magistri cognostis, cognoscitecognoscitis Apsf nunc + + +

+
+
+

+ + etenim, quoniam fidem magistri cognostis, cognoscitecognoscitis Apsf + + nunc discipuli aequitatem. dixi iam antea saepe numero postulatos esse ab istis duos servos in quaestionem. tu semper, T. Rosci, recusasti. quaero abs te: 'Eine qui postulabant indigni erant qui impetrarent, an -is teis te Heusinger: iste codd. non commovebat pro quo postulabant, an res ipsa tibi iniqua +is teis te Heusinger: iste codd. + non commovebat pro quo postulabant, an res ipsa tibi iniqua videbatur?' postulabant homines nobilissimi atque integerrimi nostrae civitatis quos iam antea nominavi; qui ita vixerunt talesque a populo Romano putantur ut quicquid dicerent nemo esset qui non @@ -1478,16 +2222,23 @@ infelicissimo qui vel ipse sese in cruciatum dari cuperet, dum de patris morte quaereretur. -res porro abs te eius modi postulabatur ut nihil + + res porro abs te eius modi postulabatur ut nihil interesset, utrum eam remrem del. Halm (2) recusares an de maleficio confiterere. -quae cumcum om. S in lac. ita sint, quaero abs te quam ob causam recusaris. cum +quae cumcum om. S in lac. + ita sint, quaero abs te quam ob causam recusaris. cum occiditur Sex. Roscius ibidem fuerunt. servos ipsos, quod ad me -attinet, neque arguo neque purgo; quod a vobis oppugnarirepugnari Sylvius video ne +attinet, neque arguo neque purgo; quod a vobis oppugnarirepugnari Sylvius + video ne in quaestionem dentur, suspiciosum est; quod vero apud vos ipsos in honore tanto sunt, profecto necesse est sciant aliquid, quod si dixerint perniciosum vobis futurum sit. — in dominos quaeri de servis -iniquuminiquom Ssx1 at non quaeritur Büchner: at ne quaeritur codd.: anne quaeritur Ascens. (2): at neque in vos quaeritur Madvig est. — at non quaeritur; sex. enim Roscius reus est; neque -enimneque enim neque in dominum Müller, cum de hoc quaeritur, in dominos quaeritur ; vos enim dominosin dominos quaeritur Halm:om. codd. +iniquuminiquom Ssx1 at non quaeritur Büchner: at ne quaeritur codd.: anne quaeritur Ascens. (2): at neque in vos quaeritur Madvig + est. — at non quaeritur; sex. enim Roscius reus est; neque +enim + neque enim neque in dominum Müller + , cum de hoc quaeritur, in dominos quaeritur ; vos enim dominosin dominos quaeritur Halm:om. codd. + esse dicitis. — cum Chrysogono sunt. — ita credo; litteris eorum et urbanitate Chrysogonus ducitur ut inter suos omnium deliciarum atque omnium artium puerulos ex tot @@ -1495,19 +2246,28 @@ elegantissimis familiis lectos velit hos versari, homines paene operarios, ex Amerina disciplina patris familiae rusticani. -non ita est profecto, iudices; non est veri + + non ita est profecto, iudices; non est veri simile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem, non ut rei familiaris negotio diligentiam cognorit eorum et fidem. est quiddam quod occultatur; quod quo studiosius -ab istisistis Halm: ipsis codd. opprimitur et absconditur, eo magis +ab istisistis Halm: ipsis codd. + opprimitur et absconditur, eo magis eminet et apparet. quid igitur? -Chrysogonus suinesuine cod. Paris. 6369: tuine Sy2: tui cett. malefici occultandi causa +

+
+
+

+ Chrysogonus suinesuine cod. Paris. 6369: tuine Sy2: tui cett. + malefici occultandi causa quaestionem de eis haberi non volt? minime, iudices; non in omnis arbitror omnia convenire. ego in Chrysogono, quod ad me attinet, nihil eius modi suspicor; neque hoc -mihi nuncmihi nunc mihi S primum in mentem venit dicere. meministis me ita -distribuisse initio causamin causam S: in crimen cuius tota argumentatio +mihi nuncmihi nunc mihi S + primum in mentem venit dicere. meministis me ita +distribuisse initio causamin causam S + : in crimen cuius tota argumentatio permissa Erucio est, et in audaciam cuius partes Rosciis impositaeimpostae Zielinski p. 186 sunt. quicquid malefici, sceleris, caedis erit, proprium id Rosciorum esse debebit. nimiam gratiam potentiamque Chrysogoni dicimus et @@ -1515,117 +2275,190 @@ nobis obstare et perferri nullo modo posse et a vobis, quoniam potestas data est, non modo infirmari verum etiam vindicari oportere. -ego sic existimo, qui quaeri velit ex eis quos -constat, eum caedes facta sitsit est Halm, adfuisse, cum cupere -verum inveniriinveniri Pluygers: invenire codd.; qui idqui id scripsi: quid S: qui cett. recuset, eum profecto, tametsi verbo non + + ego sic existimo, qui quaeri velit ex eis quos +constat, eum caedes facta sit + sit est Halm + , adfuisse, cum cupere +verum inveniriinveniri Pluygers: invenire codd. + ; qui idqui id scripsi: quid S: qui cett. + recuset, eum profecto, tametsi verbo non audeat, tamen re ipsa de maleficio suo confiteri. dixi initio, iudices, nolle me plura de istorum scelere dicere quam causa postularet ac necessitas ipsa cogeret. nam et multae res adferri possunt, et una -quaequede una quaque Lambinus earum multis cum argumentis dici potest. verum ego quod +quaequede una quaque Lambinus + earum multis cum argumentis dici potest. verum ego quod invitus ac necessario facio neque diu neque diligenter facere possum. quae praeteriri nullo modo poterant, ea leviter, iudices, attigi, quae posita sunt in suspicionibus de quibus, si coepero dicere, pluribus verbis sit disserendum, ea vestris ingeniis coniecturaeque committo. -

-

venio nunc ad illud nomen aureum Chrysogoni sub quo nomine -tota societas latuitlatuit Madvig: statuit codd.; de quo, iudices, neque quo modo dicam neque + + +

+
+
+

+ + venio nunc ad illud nomen aureum Chrysogoni sub quo nomine +tota societas latuitlatuit Madvig: statuit codd. + ; de quo, iudices, neque quo modo dicam neque quo modo taceam reperire possum. si enim taceo, vel maximam -partempartem causae Kraffert relinquo; sin autem dico, vereor ne non ille solus, id quod ad +partempartem causae Kraffert + relinquo; sin autem dico, vereor ne non ille solus, id quod ad me nihil attinet, sed alii quoque plures laesos selaesos se scripsi: laesos se esse codd. (cf. Zielinski p. 192) putent. tametsi ita se res habet ut mihi in communem causam sectorum dicendum nihil magno opere videatur; haec enim causa nova profecto et singularis -est. bonorum Sex. Rosci emptor est Chrysogonusemptor est Chrysogonus w: emptorẽ Chrysogonus S: emptorem Chrysogonum cett.. +est. bonorum Sex. Rosci emptor est Chrysogonusemptor est Chrysogonus w: emptorẽ Chrysogonus S: emptorem Chrysogonum cett. + . -primumprimum S hoc + + primum + primum S + hoc videamus: eius hominis bona qua ratione venierunt aut quo modo venire potuerunt? atque hoc non ita quaeram, iudices, ut id dicam esse indignum, hominis innocentis bona venisse — si enim haec -audienturaudientur audaciter Richter ac] ac || S: aut sxy: fort. atque ac libere dicentur, non fuit tantus homo Sex. Roscius in -civitate ut de eo potissimum conqueramur — verum ego hocego hoc om. hoc A: om. ego w, Halm quaero: -qui potueruntpotuerint S ista ipsa lege quae de proscriptione est, sive Valeria +audientur + audientur audaciter Richter ac] ac || S: aut sxy: fort. atque ac libere dicentur, non fuit tantus homo Sex. Roscius in +civitate ut de eo potissimum conqueramur — verum ego hoc + ego hoc + om. hoc A: om. ego w, Halm + quaero: +qui potueruntpotuerint S + ista ipsa lege quae de proscriptione est, sive Valeria est sive Cornelia — non enim novi nec scio — verum ista ipsa lege bona Sex. Rosci venire qui potuerunt? -scriptum enim ita dicunt esse: -VT AVTut aut scripsi: ut ut S: ut cett. veneant s: veniant cett. EORVM BONA VENEANT QVI PROSCRIPTI SVNT; quo in + + scriptum enim ita dicunt esse: +VT AVTut aut scripsi: ut ut S: ut cett. veneant s: veniant cett. + EORVM BONA VENEANT QVI PROSCRIPTI SVNT; quo in numero Sex. Roscius non est: AVT EORVM QVI IN ADVERSARIORVM PRAESIDIIS OCCISI SVNT. Dum praesidia ulla fuerunt, in Sullae -praesidiis fuit; postea quam ab armis omnes recesseruntomnes recesserunt scripsi: recesserunt (disceps. sx. disces. y) codd.: recessum est C. Stephanus: recessimus Richter, in summo +praesidiis fuit; postea quam ab armis omnes recesseruntomnes recesserunt scripsi: recesserunt (disceps. sx. disces. y) codd.: recessum est C. Stephanus: recessimus Richter + , in summo otio rediens a cena Romae -occisus est. sisi y2: om. cett. lege, bona quoque lege venisse fateor. sin autem -constat contra omnis non modomodo more Ernesti veteres leges verum etiam novas +occisus est. sisi y2: om. cett. + lege, bona quoque lege venisse fateor. sin autem +constat contra omnis non modo + modo more Ernesti + veteres leges verum etiam novas occisum esse, bona quo iure aut quo modo aut qua lege venierint quaero. -

-

-in quem hoc dicam quaeris, Eruci? non in eum quem vis et + + +

+
+
+

+ + in quem hoc dicam quaeris, Eruci? non in eum quem vis et putas; nam Sullam et oratio mea ab initio et ipsius eximia virtus omni tempore purgavit. ego haec omnia Chrysogonum fecisse dico, ut -ementiretur, ut malum civem Sex. RosciumSex. Ernesti: om. codd. fuisse fingeret, ut eum +ementiretur, ut malum civem Sex. RosciumSex. Ernesti: om. codd. + fuisse fingeret, ut eum apud adversarios occisum esse diceret, ut his dehis de ed. R. Stephani: hisce codd.: hisce de Ascens. (2) rebus a legatis Amerinorum doceri L. Sullam passus non sit. denique etiam illud suspicor, omnino haec bona non venisse; id quod postea, si per vos, iudices, licitum erit, aperietur. -opinor enim esse in lege quam ad + + opinor enim esse in lege quam ad diem proscriptiones venditionesque fiant, nimirum Kalendas Iunias. aliquot post mensis et homo occisus est et bona venisse dicuntur. -profecto aut haec bona in tabulas publicas nullanulla ratione y2 redierunt nosque ab +profecto aut haec bona in tabulas publicas nullanulla ratione y2 + redierunt nosque ab isto nebulone facetius eludimur quam putamus, aut, si redierunt, tabulae publicae corruptae aliqua ratione sunt; nam lege quidem bona venire non potuisse constat. intellego me ante tempus, iudices, haec serutari et prope modum errare qui, cum capiti Sex. Rosci -mederi debeam, reduviamredii viam S curemcurem s, ed. R: cure (-ae A) mei. non enim laborat de pecunia, non +mederi debeam, reduviamredii viam S + curemcurem s, ed. R: cure (-ae A) mei + . non enim laborat de pecunia, non ullius rationem sui commodi ducit; facile egestatem suam Sc laturum putat, si hac indigna suspicione et ficto crimine liberatus sit. -verum + + verum quaeso a vobis, iudices, ut haec pauca quae restant ita audiatis ut -partim me dicere pro me ipso putetis, partim pro Sex. Rosciopro Sex. edd. VR: Sex. codd.. quae -enim mihi ipsiipsi om. w indigna et intolerabilia videntur quaeque ad omnis, -nisi providemus, arbitror pertinere, ea pro me ipso exex Naugerius (2): et codd. animi mei +partim me dicere pro me ipso putetis, partim pro Sex. Rosciopro Sex. edd. VR: Sex. codd. + . quae +enim mihi ipsiipsi om. + w + indigna et intolerabilia videntur quaeque ad omnis, +nisi providemus, arbitror pertinere, ea pro me ipso exex Naugerius (2): et codd. + animi mei sensu ac dolore pronuntio; -quae ad huius vitae casum causamquevitae casum causamque vitae discrimen casumque w: vitae causamque w: vitae causam Ruhnken: vitam causamque Richter pertinent Eberhard: pertineant (-eat sfw) codd. pertinent et quid hic pro +quae ad huius vitae casum causamque + vitae casum causamque vitae discrimen casumque w: vitae causamque w: vitae causam Ruhnken: vitam causamque Richter pertinent Eberhard: pertineant (-eat sfw) codd. + pertinent et quid hic pro se dici velit et qua condicione contentus sit iam in extrema oratione nostra, iudices, audietis. -

-

ego haec a Chrysogono mea sponte remoto Sex. Roscio + + +

+
+
+

+ + ego haec a Chrysogono mea sponte remoto Sex. Roscio quaero, primum qua re civis optimi bona venierint, deinde -qua re hominis eius qui neque proscriptusneque proscriptus Hotoman: om. codd. neque apud adversarios -occisus est bona venierintvenierunt SAw, cumcum quin px1y in eos solos lex scripta sit, deinde qua +qua re hominis eius qui neque proscriptusneque proscriptus Hotoman: om. codd. + neque apud adversarios +occisus est bona venierintvenierunt SAw + , cum + cum quin px1y + in eos solos lex scripta sit, deinde qua re aliquanto post eam diem venierint quae dies in lege praefinita est, -deindedeinde denique Halm cur tantulo venierint. quae omnia si, quem ad modum solent +deinde + deinde denique Halm + cur tantulo venierint. quae omnia si, quem ad modum solent liberti nequam et improbi facere, in patronum suum voluerit conferre, nihil egerit; nemo est enim qui nesciat propter magnitudinem rerum multa multos partim improbante partim imprudentepartim improbante scripsi: om. codd.: partim invito Madvig: partim conivente Ascens. (1) L. Sulla commisisse. -placet igitur in his rebus aliquid imprudentia + + placet igitur in his rebus aliquid imprudentia praeteriri? non placet, iudices, sed necesse est. etenim si Iuppiter -optimus maximus cuius nutu et arbitrio caelum terra mariaque +optimus + maximus cuius nutu et arbitrio caelum terra mariaque reguntur saepe ventis vehementioribus aut immoderatis tempestatibus aut nimio calore aut intolerabili frigore hominibus -nocuit, urbis delevit, fruges perdidit, quorum nihil perniciipernicii Gellius ix. 14. 19, Nonius p. 486: pernicie codd. 21 commoda s, ed. R: commodis a S: commodis cett. causa +nocuit, urbis delevit, fruges perdidit, quorum nihil perniciipernicii Gellius ix. 14. 19, Nonius p. 486: pernicie codd. 21 commoda s, ed. R: commodis a S: commodis cett. + causa divino consilio sed vi ipsa et magnitudine rerum factum putamus, at contra commoda quibus utimur lucemque qua fruimur spiritumque quem ducimus ab eo nobis dari atque impertiri -videmus, quid miramur, iudicesiudices Schol. om. codd., L. Sullam, cum solus rem publicam +videmus, quid miramur, iudicesiudices Schol. om. codd. + , L. Sullam, cum solus rem publicam regeret orbemque terrarum gubernaret imperique maiestatem -quam armis receperat iamiam scripsi: tum S: ut Apfw: cum sxy: fort. suis legibus confirmaret, aliqua animadvertere +quam armis receperat iamiam scripsi: tum S: ut Apfw + : cum sxy: fort. suis legibus confirmaret, aliqua animadvertere non potuisse? nisi hoc mirum est quod vis divina adsequi non possit, si id mens humana adepta non sit. -verum ut haec missa faciam quae iam facta sunt, ex eis quae -nunc cumcum S: om. cett. maxime fiunt nonne quivis potest intellegere + + verum ut haec missa faciam quae iam facta sunt, ex eis quae +nunc cumcum S: om. cett. + maxime fiunt nonne quivis potest intellegere omnium architectum et machinatorem unum esse Chrysogonum? qui -Sex. Rosci nomen deferendum curavitcuravit hoe iudicium add. codd., del. Madvig (fort. ex h. d., i. e. hic deest, ortum), cuius honoris causa accusare -se dixit Erucius...Erucius lac. - - -in vico Pallacinae] locus ubi cenaverat Roscius. — maxime metuit -Sullam scilicet. — derivat tamen et ait severs. et 2 pag. hab. A, 1 pag. p, lac. non notat S (`Iterum non parva textus pars deest. Quod factum est situ et exemplaris vetustate decrepita, quod vir doctissimus Poggius ex Gallis ad nos reportaverat, qui et huius orationis et alterius pro Murena repertor hac aetate fuit. Vt autem Fr. Barbarus dicere ac deplorare solet, occaecatum adeo exemplaris codicem unde haec exarata est oratio Florentiae viderat ut nullo pacto inde transcribi verbum potuerit.' Guarinus in Comment.) id est suspicionem suam in +Sex. Rosci nomen deferendum curavit + curavit hoe iudicium add. codd., del. Madvig (fort. ex h. d., i. e. hic deest, ortum), cuius honoris causa accusare +se dixit Erucius... + Erucius + lac. + + + + + in vico Pallacinae] locus ubi cenaverat Roscius. — maxime metuit +Sullam scilicet. — derivat tamen et ait se + vers. et 2 pag. hab. A, 1 pag. + p, lac. non notat + S (`Iterum non parva textus pars deest. Quod factum est situ et exemplaris vetustate decrepita, quod vir doctissimus Poggius ex Gallis ad nos reportaverat, qui et huius orationis et alterius pro Murena repertor hac aetate fuit. Vt autem Fr. Barbarus dicere ac deplorare solet, occaecatum adeo exemplaris codicem unde haec exarata est oratio Florentiae viderat ut nullo pacto inde transcribi verbum potuerit.' Guarinus in Comment.) id est suspicionem suam in alium deducit. hoc enini dicebat Chrysogonus: non quia timui ne mihi tollerentur bona Rosci, ideo eius praedia dissipavi, sed, quia aedificabam, in Vcientanam ideo de @@ -1638,33 +2471,56 @@ possessiones, mancipia, quae omnia dicit de rapinis ipsum habere. -... aptam et ratione dispositam se habere existimant, qui in +

+
+
+

... aptam et ratione dispositam se habere existimant, qui in Sallentinis aut in Bruttiis habent unde vix ter in anno audire nuntium possunt. -alter tibi descendit de Palatio et aedibus suis; habet animi -causaanimi relaxandi causa y rus amoenum et suburbanum, plura praeterea + + alter tibi descendit de Palatio et aedibus suis; habet animi +causaanimi relaxandi causa y + rus amoenum et suburbanum, plura praeterea praedia neque tamen ullum nisi praeclarum et propinquum. -domus refertareferta fort. referta est vasis Corinthiis et Deliacis, in quibus est authepsa illa +domus referta + referta + fort. referta est vasis Corinthiis et Deliacis, in quibus est authepsa illa quam tanto pretio nuper mercatus est ut qui praetereuntes quid -praeco enumeraretquid praeco enumeraret (-re s) s, Steinmetz: quid praeconum numerare S: quid praeco enuntiare x: quid precium nuntiare p: quid praetium numerare (enum- y2) Afy1w: pecuniam numerare B audiebant fundum venire arbitrarentur. quid +praeco enumeraretquid praeco enumeraret (-re s) s, Steinmetz: quid praeconum numerare S: quid praeco enuntiare x: quid precium nuntiare p: quid praetium numerare (enum- y2) Afy1w + : pecuniam numerare B + audiebant fundum venire arbitrarentur. quid praeterea caelati argenti, quid stragulae vestis, quid pictarum tabularum, quid signorum, quid marmoris apud illum putatis esse? tantum scilicet quantum e multis splendidisque familiis in turba et -rapinis coacervari una in domouna in domo sxy: una in (vi ABf) nemo SABpf: una in venio w potuit. familiam vero quantam et +rapinis coacervari una in domouna in domo sxy: una in (vi ABf + ) nemo SABpf: una in venio w + potuit. familiam vero quantam et quam variis cum artificiis habeat quid ego dicam? Mitto hasce -artis volgaris, coquoscoquos Apy: cocos cett., pistorespistores Naugerius: pictores codd., lecticarios; animi et aurium causa tot +artis volgaris, coquoscoquos Apy + : cocos cett. + , pistorespistores Naugerius: pictores codd. + , lecticarios; animi et aurium causa tot homines habet ut cotidiano cantu vocum et nervorum et tibiarum nocturnisque conviviisconviciis Paul (cf. Mur. 13) tota vicinitas personet. in hac vita, iudices, quos sumptus cotidianos, quas effusiones fieri putatis, quae vero convivia? honesta, credo, in eius modi domo, si domus haec habenda -est potius quamquam Bsxy: om. catt. officina nequitiae acac et fxy1w deversorium flagitiorum +est potius quamquam B + sxy: om. catt. + officina nequitiae ac + ac et fxy1w + deversorium flagitiorum omnium. -ipse vero quem ad modum compositocompto Bücheler delibuto Ax1w et dilibuto capillo passim -per forum volitet cum magna caterva togatorum videtisvidetis Reid: et invidetis iudices et unum (inium S mg.) videtis S: etiam videtis iudices cett.: om. B: del. Manutius: et unum videtis Steinmetz, iudices; + + ipse vero quem ad modum compositocompto Bücheler delibuto Ax1w + + et dilibuto capillo passim +per forum volitet cum magna caterva togatorum videtisvidetis Reid: et invidetis iudices et unum (inium S + mg.) videtis S: etiam videtis iudices cett.: om. B: del. Manutius: et unum videtis Steinmetz + , iudices; videtis ut omnis despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum, solum potentem putet. quae vero efficiat et quae conetur si velim commemorare, vereor, iudices, ne quis imperitior @@ -1672,12 +2528,20 @@ existimet me causam nobilitatis victoriamque voluisse laedere. tametsi meo iure possum, si quid in hac parte mihi non placeat, vituperare; non enim vereor ne quis alienum me animum habuisse a causa nobilitatis existimet. -

-

sciunt ei qui me norunt me pro meamea Madvig: illa codd. tenui infirmaque + + +

+
+
+

+ + sciunt ei qui me norunt me pro meamea Madvig: illa codd. + tenui infirmaque parte, postea quam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur, id maxime defendisse ut ei vincerent qui vicerunt. -quis enim erat qui non videret humilitatem cum dignitate dedignitate de del. Madvig +quis enim erat qui non videret humilitatem cum dignitate dedignitate de del. Madvig + amplitudine contendere? quo in certamine perditi civis erat non se ad eos iungere quibus incolumibus et domi dignitas et foris auctoritas retineretur. quae perfecta esse et suum cuique honorem et gradum @@ -1685,7 +2549,8 @@ redditum gaudeo, iudices, vehementerque laetor eaque omnia deorum voluntate, studio populi Romani, consilio et imperio et felicitate L. Sullae gesta esse intellego. -quod animadversum est + + quod animadversum est in eos qui contra omni ratione pugnarunt, non debeo reprehendere; quod viris fortibus quorum opera eximia in rebus gerendis exstitit honos habitus est, laudo. quae ut fierent idcirco @@ -1693,35 +2558,52 @@ pugnatum esse arbitror meque in eo studio partium fuisse confiteor. sin autem id actum est et idcirco arma sumpta sunt ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur et in fortunas unius cuiusque impetum facerent, et id non modo re prohibere non licet -sed ne verbis quidem vituperare, tum vero in istoin isto isto w, Garatoni bello non recreatus +sed ne verbis quidem vituperare, tum vero in isto + in isto isto w, Garatoni + bello non recreatus neque restitutus sed subactus oppressusque populus Romanus est. -verum longe aliter est; nil horum est, iudices. -non modo non laedeturlaedetur Angelius: laeditur codd. causa nobilitatis, si istis + + verum longe aliter est; nil horum est, iudices. +non modo non laedeturlaedetur Angelius: laeditur codd. + causa nobilitatis, si istis hominibus resistetis, verum etiam ornabitur. -etenim qui haec -vituperare voluntvolent Spfw Chrysogonum tantum posse queruntur; qui +

+
+
+

+ etenim qui haec +vituperare voluntvolent Spfw + Chrysogonum tantum posse queruntur; qui laudare volunt concessum ei non esse commemorant. ac iam nihil -est quod quisquam aut tam stultus aut tam improbus sit qui dicatquid dicat S equidem Siesbeye: +est quod quisquam aut tam stultus aut tam improbus sit qui dicatquid dicat S equidem Siesbeye + : 'vellem quidem liceret; hoc dixissem.' dicas licet. 'hoc fecissem.' -facias licet; nemo prohibet. 'hoc decrevissem.' decernedecerne || S: decernere A, modo +facias licet; nemo prohibet. 'hoc decrevissem.' decerne + decerne || S: decernere A + , modo recte; omnes approbabunt. 'hoc iudicassem.' laudabunt omnes, si recte et ordine iudicaris. -dum necesse erat resque ipsa cogebat, -unus omnia poteratpotuerat A; qui postea quam + + dum necesse erat resque ipsa cogebat, +unus omnia poteratpotuerat A + ; qui postea quam magistratus creavit legesque constituit, sua cuique procuratio -auctoritasque est restituta. quam si retinere voluntvolent Richter ei qui +auctoritasque est restituta. quam si retinere voluntvolent Richter + ei qui reciperarunt in perpetuum poterunt obtinere; sin has caedis et rapinas et hos tantos tamque profusos sumptus aut facient aut -approbabunt — nolo in eos gravius quicquam ne ominisominis Manutius: hominis codd. quidem causa +approbabunt — nolo in eos gravius quicquam ne ominisominis Manutius: hominis codd. + quidem causa dicere, unum hoc dico: nostri isti nobiles nisi vigilantes et boni et fortes et misericordes erunt, eis hominibus in quibus haec erunt ornamenta sua concedant necesse est. -quapropter desinant + + quapropter desinant aliquando dicere male aliquem locutum esse, si qui vere ac libere locutus sit, desinant suam causam cum Chrysogono communicare, desinant, si ille laesus @@ -1729,36 +2611,55 @@ sit, de se aliquid detractum arbitrari, videant ne turpe miserumque sit eos qui equestrem splendorem pati non potuerunt servi nequissimi dominationem ferre posse. quae quidem dominatio, iudices, in aliis rebus antea versabatur, nunc vero quam viam -munitet et quodet quod quod y2: quo Boemoraeus iter adfectetquam... adfectet e poeta sumptum esse putavit Gruter videtis, ad fidem, ad ius iurandum, ad +munitet et quod + et quod quod y2: quo Boemoraeus + iter adfectetquam... adfectet e poeta sumptum esse putavit Gruter + videtis, ad fidem, ad ius iurandum, ad iudicia vestra, ad id quod solum prope in civitate sincerum sanctumque restat. -hic nehicine Halm etiam sese putat aliquid posse Chrysogonus? hicnehicne scripsi: hic... S: hic cett. +hic nehicine Halm + etiam sese putat aliquid posse Chrysogonus? hicnehicne scripsi: hic... S: hic cett. + etiam potens esse volt? O rem miseram atque acerbam! neque me hercules hoc indigne fero, quod verear ne quid possit, verum quod ausus est, quod speravit sese apud talis viros aliquid ad perniciem posseposse xy: om. cett. mei (ante ad hab. s): valiturum Halm (2) innocentis, id ipsum queror. -idcircone exspectataexperrecta Angelius nobilitas armis atque ferro rem publicam -reciperavitreciperarit Ay1 ut ad libidinem suam liberti servolique -nobilium bona fortunas arasque nostrasfortunas arasque nostras scripsi (cf. §23, dom. 109, Sest. 145): fortunas vestrasque nostras S: fortunas vestras atque nostras (vestras nostrasque sx) cett.: fortunasque nostras Garatoni vexare possent? - -si id +

+
+
+

+ idcircone exspectataexperrecta Angelius + nobilitas armis atque ferro rem publicam +reciperavitreciperarit Ay1 + + ut ad libidinem suam liberti servolique +nobilium bona fortunas arasque nostrasfortunas arasque nostras scripsi (cf. §23, dom. 109, Sest. 145): fortunas vestrasque nostras S: fortunas vestras atque nostras (vestras nostrasque sx) cett.: fortunasque nostras Garatoni + vexare possent? + + + si id actum est, fateor me errasse qui hoc maluerim, fateor insanisse qui cum illis senserim; tametsi inermis, iudices, sensi. sin autem victoria nobilium ornamento atque emolumento rei publicae populoque Romano debet esse, tum vero optimo et nobilissimo cuique meam orationem gratissimam esse oportet. quod si quis est qui et se et causam laedi putet, cum Chrysogonus -vituperetur, is causam ignorat, se ipsum probeprobe Madvig: prope non codd. novit; causa enim +vituperetur, is causam ignorat, se ipsum probeprobe Madvig: prope non codd. + novit; causa enim splendidior fiet, si nequissimo cuique resistetur, ille improbissimus Chrysogoni fautor qui sibi cum illo rationem communicatam putat -laeditur, cum ab hoc splendoresplendor Richter causae separatur. -

-

verum haec omnis oratio, ut iam ante dixi, mea est, qua me uti +laeditur, cum ab hoc splendoresplendor Richter + causae separatur. + + + + verum haec omnis oratio, ut iam ante dixi, mea est, qua me uti res publica et dolor meus et istorum iniuria coegit. -Sex. RosciusSex. Madvig: sed codd. horum nihil indignum putat, neminem accusat, nihil de +Sex. RosciusSex. Madvig: sed codd. + horum nihil indignum putat, neminem accusat, nihil de suo patrimonio queritur. putat homo imperitus morum, agricola et rusticus, ista omnia quae vos per Sullam gesta esse dicitis more, lege, iure gentium facta; culpa liberatus et crimine nefario solutus cupit a @@ -1768,52 +2669,86 @@ vobis discedere; omnibus commodis dicit. rogat oratque te, Chrysogone, si nihil de patris fortunis amplissimis in suam rem convertit, si nulla in re te fraudavit, si tibi optima fide sua omnia concessit, adnumeravit, -appendit, si vestitum quo ipse tectus erat anulumque de digitode digito Boemoraeus: dedit os codd. suum +appendit, si vestitum quo ipse tectus erat anulumque de digitode digito Boemoraeus: dedit os codd. + suum tibi tradidit, si ex omnibus rebus se ipsum nudum neque praeterea quicquam excepit, ut sibi per te liceat innocenti amicorum opibus vitam in egestate degere. -

-

praedia mea tu possides, ego aliena -misericordia vivo; concedo, et quod animus aequus est etest et Angelius: esset codd. quia + + +

+
+
+

+ + praedia mea tu possides, ego aliena +misericordia vivo; concedo, et quod animus aequus est etest et Angelius: esset codd. + quia necesse est. mea domus tibi patet, mihi clausa est; fero. familia mea -maxima tu uterismaxima tu uteris w: maximat uteris S: maxima uteris cett., ego servum habeo nullum; patior et ferendum +maxima tu uterismaxima tu uteris w: maximat uteris S: maxima uteris cett. + , ego servum habeo nullum; patior et ferendum puto. quid vis amplius? quid insequeris, quid oppugnas? qua in re tuam voluntatem laedi a me putas? ubi tuis commodis officio? quid -tibi obsto? si spoliorum causa vis hominem occidere, spoliastispoliasti om. x; quid +tibi obsto? si spoliorum causa vis hominem occidere, spoliastispoliasti om. + x + ; quid quaeris amplius? si inimicitiarum, quae sunt tibi inimicitiae cum eo -cuius ante praedia possedisti quam ipsum cognosticognovisti w, Halm? si metussi metus Madvig: sin metuis codd., ab eone +cuius ante praedia possedisti quam ipsum cognosticognovisti w, Halm + ? si metussi metus Madvig: sin metuis codd. + , ab eone aliquid metuis quem vides ipsum ab se tam atrocem iniuriam -propulsare non posse? sin, quodquod Naugerius: om. codd. bona quae RosciSex. Rosci Richter fuerunt tua facta +propulsare non posse? sin, quodquod Naugerius: om. codd. + bona quae RosciSex. Rosci Richter + fuerunt tua facta sunt, idcirco hunc illius filium studes perdere, nonne ostendis id te -vereri quod praeter ceteros tu metuere non debeasdebeas S: debebas Heusinger ne quando liberis +vereri quod praeter ceteros tu metuere non debeasdebeas S: debebas Heusinger + ne quando liberis proscriptorum bona patria reddantur? -facis iniuriam, Chrysogone, si maiorem spem emptionis tuae in -huius exitio ponis quam in eisiis p: his cett. rebus quas L. Sulla gessit. quod si tibi + + facis iniuriam, Chrysogone, si maiorem spem emptionis tuae in +huius exitio ponis quam in eisiis p: his cett. + rebus quas L. Sulla gessit. quod si tibi causa nulla est cur hunc miserum tanta calamitate adfici velis, si tibi -omnia sua praeterpraeter sxy: propter cett. animam tradidit nec sibi quicquam paternum ne -monumenti quidem causa reservavitcausa reservavit y2: causa clare servavit cett.: causa clam reservavit pauci dett., per deos immortalis! quae ista +omnia sua praeterpraeter sxy: propter cett. + animam tradidit nec sibi quicquam paternum ne +monumenti quidem causa reservavitcausa reservavit y2: causa clare servavit cett.: causa clam reservavit pauci dett. + , per deos immortalis! quae ista tanta crudelitas est, quae tam fera immanisque natura? quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, cum integram praedam sine sanguine habere posset, cruenta spolia detrahere mallet? -scis hunc nihil habere, nihil auderenihil audere del. Eussner, + + scis hunc nihil habere, nihil auderenihil audere del. Eussner + , nihil posse, nihil umquam contra rem tuam cogitasse, et tamen oppugnas eum quem neque metuere potes neque odisse debes nec quicquam iam habere reliqui vides quod ei detrahere possis. Nisi hoc indignum putas, quod vestitum sedere in iudicio vides quem tu e patrimonio tamquam e naufragio nudum expulisti. quasi vero -nescias hunc et ali et vestiri a Caecilia BaliariciBaliarici Manutius: Baliaris codd.: Baliarici... sorore del. Garatoni filia, Nepotis sorore, -spectatissima femina, quae cum patrem clarissimumclarissimum patrem w, Halm, amplissimos +nescias hunc et ali et vestiri a Caecilia BaliariciBaliarici Manutius: Baliaris codd.: Baliarici... sorore del. Garatoni + filia, Nepotis sorore, +spectatissima femina, quae cum patrem clarissimumclarissimum patrem w, Halm + , amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet, tamen, cum esset mulier, virtute perfecit ut, quanto honore ipsa ex illorum dignitate adficeretur, non minora illis ornamenta ex sua laude redderet. -

-

an, quod diligenter defenditur, id tibi indignum facinus -videtur? mihi crede, si pro patris huiushuius eius Naugerius hospitiishospitiis ed. V: hospitis codd. et gratia vellent -omnes huichuic Eberhard: huius codd. hospites adesse et auderent libere defendere, satis + + +

+
+
+

+ + an, quod diligenter defenditur, id tibi indignum facinus +videtur? mihi crede, si pro patris huius + huius eius Naugerius + hospitiishospitiis ed. V: hospitis codd. + et gratia vellent +omnes huichuic Eberhard: huius codd. + hospites adesse et auderent libere defendere, satis copiose defenderetur; sin autem pro magnitudine iniuriae proque eo quod summa res publica in huius periculo temptatur haec omnes vindicarent, consistere me hercule vobis isto in loco non liceret. nunc @@ -1821,69 +2756,104 @@ ita defenditur, non sane ut moleste ferre adversarii debeant neque ut se potentia superari putent. -quae domi gerenda sunt, ea per -Caeciliam transiguntur, fori iudicique rationem M.M. Garatoni: om. codd. MessalaMessala codd.: Messalla Lambinus, ut videtis, -iudices, suscepit; qui, si iam satis aetatis acac atque ed. R roboris haberet, ipse pro + + quae domi gerenda sunt, ea per +Caeciliam transiguntur, fori iudicique rationem M. + M. Garatoni: om. codd. + MessalaMessala codd.: Messalla Lambinus + , ut videtis, +iudices, suscepit; qui, si iam satis aetatis ac + ac atque ed. R + roboris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret. quoniam ad dicendum impedimento est aetas et pudor qui ornat aetatem causam mihi tradidit quem sua causa cupere ac debere intellegebat, ipse adsiduitate, consilio, auctoritate, diligentia perfecit ut Sex. Rosci vita erepta de manibus sectorum sententiis iudicum permitteretur. nimirum, iudices, pro hac nobilitate -pars maxima civitatis in armis fuit; haec acta res est ut eiut ii Madvig: uti codd. nobiles +pars maxima civitatis in armis fuit; haec acta res est ut eiut ii Madvig: uti codd. + nobiles restituerentur in civitatem qui hoc facerent quod facere Messalam videtis, qui caput innocentis defenderent, qui iniuriae resisterent, qui quantum possent in salute alterius quam in exitio mallent ostendere; -quod si omnes qui eodem loco nati suntsunt sxy: sint cett. facerent, et res publica ex +quod si omnes qui eodem loco nati suntsunt sxy: sint cett. + facerent, et res publica ex illis et ipsi ex invidia minus laborarent. -

-

verum si a + + +

+
+
+

+ + verum si a Chrysogono, iudices, non impetramus ut pecunia nostra contentus sit, vitam ne petat, si ille adduci non potest ut, cum ademerit nobis omnia quae nostra erant propria, ne lucem quoque hanc quae communis est eripere cupiat, si non satis habet avaritiam suam pecunia explere, nisi etiam crudelitati sanguis praebituscrudelitati sanguis praebitus Madvig: crudelitate (-i A) sanguinis praeditus codd.: fort. crudelitati sanguine perlitatum sit, unum perfugium, iudices, una spes -reliqua est Sex. Roscio eadem quaeeadem quae Naugerius (2): eademque codd. rei publicae, vestra pristina +reliqua est Sex. Roscio eadem quaeeadem quae Naugerius (2): eademque codd. + rei publicae, vestra pristina bonitas et misericordia. quae si manet, salvi etiam nunc esse -possumus; sin ea crudelitas quae hoc tempore in rein re p. ed. Mediol.: in rem p. codd. publica versata +possumus; sin ea crudelitas quae hoc tempore in rein re p. ed. Mediol.: in rem p. codd. + publica versata est vestros quoque animos — id quod fieri profecto non potest — -duriores acerbioresque redditreddidit y, actum est, iudices; inter feras satius +duriores acerbioresque redditreddidit y + , actum est, iudices; inter feras satius est aetatem degere quam in hac tanta immanitate versari. -ad eamne rem vos reservati + + ad eamne rem vos reservati estis, ad eamne rem delecti ut eos condemnaretis quos sectores ac sicarii iugulare non potuissent? solent hoc boni imperatores facere cum proelium committunt, ut in eo loco quo fugam hostium fore arbitrentur milites conlocent, in quos si qui ex acie fugerint de improviso incidant. nimirum similiter arbitrantur isti bonorum emptores vos hic, talis viros, sedere qui excipiatis eos qui de suis -manibus effugerint. di prohibeant, iudices, nene Whitte: ut codd. hoc quod maiores +manibus effugerint. di prohibeant, iudices, nene Whitte: ut codd. + hoc quod maiores consilium publicum vocari voluerunt praesidium sectorum existimetur! -an vero, iudices, vos non intellegitisintellegetis SA nihil aliud agi nisi ut + + an vero, iudices, vos non intellegitisintellegetis S + A + nihil aliud agi nisi ut proscriptorum liberi quavis ratione tollantur, et eius rei initium in -vestro iure iurando atque in Sex. Rosci periculo quaeri? Dubiumdubiumne w est +vestro iure iurando atque in Sex. Rosci periculo quaeri? Dubiumdubiumne w + est ad quem maleficium pertineat, cum videatis ex altera parte sectorem, inimicum, sicarium eundemque accusatorem hoc tempore, ex altera parte egentem, probatum suis filium, in quo non modo culpa nulla -sed ne suspicio quidem potuit consistere? numquid hichic huic Madvig aliud videtis -obstare RoscioRoscio Sex. Roscio Halm: del. Madvig nisi quod patris bona venierunt? +sed ne suspicio quidem potuit consistere? numquid hic + hic huic Madvig + aliud videtis +obstare Roscio + Roscio Sex. Roscio Halm: del. Madvig + nisi quod patris bona venierunt? -

-

quod si id vos suscipitis et eam ad remeam ad rem Gulielmius: eadem (eandem fx) rem (esse A) codd.: ea de re Reid operam vestram +

+
+
+

+ + + quod si id vos suscipitis et eam ad remeam ad rem Gulielmius: eadem (eandem fx) rem (esse A) codd.: ea de re Reid + operam vestram profitemini, si idcirco sedetis ut ad vos adducantur eorum liberi quorum bona venierunt, cavete, per deos immortalis! iudices, ne nova et multo crudelior per vos proscriptio instaurata esse videatur. illam priorem quae facta est in eos qui arma capere potuerunt tamen senatus suscipere noluit, ne quid acrius quam more maiorum -comparatum estest ed. R: om. codd.: esset Rinkes publico consilio factum videretur, hanc vero quae ad +comparatum estest ed. R: om. codd.: esset Rinkes + publico consilio factum videretur, hanc vero quae ad eorum liberos atque ad infantium puerorum incunabula pertinet nisi hoc iudicio a vobis reicitis et aspernamini, videte, per deos immortalis! quem in locum rem publicam perventuram putetis! -homines sapientes et ista auctoritate et potestate praeditos + + homines sapientes et ista auctoritate et potestate praeditos qua vos estis ex quibus rebus maxime res publica laborat, eis maxime mederi convenit. vestrum nemo est quin intellegat populum Romanum qui quondam in hostis lenissimus existimabatur hoc @@ -1893,6 +2863,9 @@ modo id habet in se mali quod tot civis atrocissime sustulit verum etiam hominibus lenissimis ademit misericordiam consuetudine incommodorum. nam cum omnibus horis aliquid atrociter fieri videmus aut audimus, etiam qui natura mitissimi sumus adsiduitate -molestiarum sensum omnem humanitatis ex animis amittimus.

- - \ No newline at end of file +molestiarum sensum omnem humanitatis ex animis amittimus. +

+
+ + + diff --git a/CTS_XML_TextInventory/annotsrc.xml b/CTS_XML_TextInventory/annotsrc.xml index 68f7786..62d706d 100644 --- a/CTS_XML_TextInventory/annotsrc.xml +++ b/CTS_XML_TextInventory/annotsrc.xml @@ -862,6 +862,21 @@ --> Cicero + + For Sextus Roscius of Ameria + + + Perseus:bib:oclc,26994431, M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark Collegii Reginae Socius. Albert Curtis Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1908. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis. + + + + + + + + + + For Marcus Caelius @@ -877,6 +892,7 @@ + Suetonius