From a2b394c5bafe046e9c96b1786bcda25b7094c481 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: ruthkoole Date: Fri, 29 Mar 2024 10:14:51 +0100 Subject: [PATCH] squash commits --- .github/CODEOWNERS | 3 +- .github/dependabot.yml | 31 +++ .github/workflows/linkchecker.yaml | 16 ++ .github/workflows/main.yaml | 20 +- .github/workflows/preview.yaml | 46 +++++ .gitignore | 6 +- README.md | 2 +- .../conformiteitsbeoordeling/audit.md | 73 ------- .../conformiteitsbeoordeling/index.md | 6 - .../conformiteitsbeoordeling/toezicht.md | 106 ---------- docs/bouwblokken/data/data governance.md | 36 ---- docs/bouwblokken/data/data kwaliteit.md | 34 --- docs/bouwblokken/data/index.md | 6 - docs/bouwblokken/duurzaamheid/index.md | 9 - .../bouwblokken/fundamentele rechten/index.md | 6 - docs/bouwblokken/governance/index.md | 6 - docs/bouwblokken/index.md | 59 ------ docs/bouwblokken/inkoop/index.md | 77 ------- docs/bouwblokken/menselijke controle/index.md | 6 - .../privacy en gegevensbescherming/index.md | 6 - .../index.md | 6 - docs/bouwblokken/transparantie/index.md | 6 - docs/javascripts/tablesort.js | 6 + docs/levenscyclus/archiveren.md | 11 +- ...md => dataverkenning-en-datapreparatie.md} | 9 +- docs/levenscyclus/implementatie.md | 6 +- docs/levenscyclus/monitoren.md | 6 +- docs/levenscyclus/ontwerp.md | 12 +- docs/levenscyclus/ontwikkelen.md | 8 +- docs/levenscyclus/probleemanalyse.md | 8 +- docs/levenscyclus/validatie.md | 12 +- docs/maatregelen/archiefwet-inkoopproces.md | 36 ++++ .../bewaartermijnen-onderliggende-systemen.md | 41 ++++ docs/maatregelen/bewaartermijnen.md | 36 ++++ ...zaam-toegankelijkheid-archiefbescheiden.md | 38 ++++ docs/maatregelen/index.md | 8 + .../openbaarheid-archiefbescheiden.md | 37 ++++ .../vaststellen-archiefbescheiden.md | 35 ++++ docs/normen/governance/Archiveren.md | 36 ---- .../Mensenrechteneffectbeoordeling.md | 37 ---- docs/normen/index.md | 58 ------ .../Algoritme continu\303\257teit.md" | 48 ----- .../normen/transparantie/Algoritmeregister.md | 43 ---- .../Begrippen-en-definities.md | 90 ++++++++ docs/overhetalgoritmekader/definities.md | 4 +- docs/rollen/aanbieder.md | 5 + docs/rollen/contractbeheerder.md | 5 + docs/rollen/data-scientist.md | 5 + docs/rollen/exploitant.md | 1 + docs/rollen/index.md | 4 + docs/rollen/informatiebeheerder.md | 5 + docs/rollen/leverancier.md | 5 + docs/rollen/proceseigenaar.md | 5 + docs/stylesheets/extra.css | 25 +++ docs/thema/conformiteitsbeoordeling/index.md | 7 + docs/thema/data/index.md | 55 +++++ docs/thema/duurzaamheid/index.md | 7 + docs/thema/fundamentele rechten/index.md | 6 + .../fundamentele rechten/non-discriminatie.md | 10 +- docs/thema/governance/index.md | 7 + docs/thema/index.md | 107 ++++++++++ docs/thema/menselijke controle/index.md | 7 + .../privacy en gegevensbescherming/index.md} | 33 +-- docs/thema/publieke inkoop/index.md | 66 ++++++ .../index.md | 58 ++++++ docs/thema/transparantie/index.md | 6 + .../conformiteitsbeoordeling/index.md | 0 .../conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md | 0 docs/{normen => vereisten}/data/index.md | 0 docs/{normen => vereisten}/data/n.t.b..md | 0 .../Bewerkstellig duurzaamheid.md | 0 .../duurzaamheid/index.md | 0 .../fundamentele rechten/Non discriminatie.md | 8 +- .../fundamentele rechten/index.md | 0 .../governance/Aantoonbaarheid.md | 0 docs/vereisten/governance/Archiveren.md | 59 ++++++ .../governance/Data governance.md | 0 .../governance/Eigenaarschap en beheer.md | 0 .../governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md | 0 .../Mensenrechteneffectbeoordeling.md | 64 ++++++ .../governance/Risicobeheer.md | 0 .../Rollen en verantwoordelijkheden.md | 0 .../governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md | 0 .../{normen => vereisten}/governance/index.md | 0 docs/vereisten/index.md | 58 ++++++ docs/{normen => vereisten}/inkoop/index.md | 0 .../verbod-op-schenden-auteursrechten.md | 51 +++++ .../verbod-op-schenden-databankenrechten.md | 50 +++++ .../menselijke controle/AI geletterdheid.md | 0 .../menselijke controle/Autonomie.md | 0 .../Klachtenafhandelingsprocedure.md | 0 .../Menselijke controle.md | 0 .../menselijke controle/index.md | 0 .../Bijzondere persoonsgegevens.md | 7 +- .../Dataminimalisatie.md | 0 .../Doelbinding.md | 0 ...EB DPIA en voorafgaande raadpleging AP .md | 0 .../Geactualisserde en juiste gegevens.md | 0 ...matiseerde besluitvorming en profileren.md | 0 .../Opslagbeperking.md | 0 .../Privacy by Design en by Default.md | 0 .../Privacyrechten.md | 0 .../Rechtmatigheid en grondslag.md | 0 .../Rollen en verantwoordelijkheden.md | 0 .../privacy en gegevensbescherming/index.md | 0 .../Algoritme continu\303\257teit.md" | 60 ++++++ .../Betrouwbare algoritme uitkomsten.md | 0 .../Data is representatief.md | 0 .../Doel en keuze algoritme.md | 0 .../Informatiebeveiliging.md | 0 ...liging-informatie-en-informatiesystemen.md | 54 +++++ .../index.md | 0 .../transparantie/Algoritmeregister.md | 114 ++++++++++ ...ormeren over interactie met AI systemen.md | 0 .../transparantie/Motiveringsbeginsel.md | 0 .../transparantie/Traceerbaarheid.md | 0 .../Transparante besluitsvorming.md | 0 .../transparantie/index.md | 0 mkdocs.yml | 194 ++++++++++-------- requirements.txt | 8 +- src/overrides/hooks/lists.py | 90 ++++++++ src/overrides/hooks/tags.py | 114 ++++++++++ 122 files changed, 1722 insertions(+), 829 deletions(-) create mode 100644 .github/dependabot.yml create mode 100644 .github/workflows/linkchecker.yaml create mode 100644 .github/workflows/preview.yaml delete mode 100644 docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/audit.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/toezicht.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/data/data governance.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/data/data kwaliteit.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/data/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/duurzaamheid/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/fundamentele rechten/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/governance/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/inkoop/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/menselijke controle/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/privacy en gegevensbescherming/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/technische robuustheid en veiligheid/index.md delete mode 100644 docs/bouwblokken/transparantie/index.md create mode 100644 docs/javascripts/tablesort.js rename docs/levenscyclus/{data verkenning en data preparatie.md => dataverkenning-en-datapreparatie.md} (82%) create mode 100644 docs/maatregelen/archiefwet-inkoopproces.md create mode 100644 docs/maatregelen/bewaartermijnen-onderliggende-systemen.md create mode 100644 docs/maatregelen/bewaartermijnen.md create mode 100644 docs/maatregelen/duurzaam-toegankelijkheid-archiefbescheiden.md create mode 100644 docs/maatregelen/index.md create mode 100644 docs/maatregelen/openbaarheid-archiefbescheiden.md create mode 100644 docs/maatregelen/vaststellen-archiefbescheiden.md delete mode 100644 docs/normen/governance/Archiveren.md delete mode 100644 docs/normen/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md delete mode 100644 docs/normen/index.md delete mode 100644 "docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Algoritme continu\303\257teit.md" delete mode 100644 docs/normen/transparantie/Algoritmeregister.md create mode 100644 docs/overhetalgoritmekader/Begrippen-en-definities.md create mode 100644 docs/rollen/aanbieder.md create mode 100644 docs/rollen/contractbeheerder.md create mode 100644 docs/rollen/data-scientist.md create mode 100644 docs/rollen/exploitant.md create mode 100644 docs/rollen/index.md create mode 100644 docs/rollen/informatiebeheerder.md create mode 100644 docs/rollen/leverancier.md create mode 100644 docs/rollen/proceseigenaar.md create mode 100644 docs/stylesheets/extra.css create mode 100644 docs/thema/conformiteitsbeoordeling/index.md create mode 100644 docs/thema/data/index.md create mode 100644 docs/thema/duurzaamheid/index.md create mode 100644 docs/thema/fundamentele rechten/index.md rename docs/{bouwblokken => thema}/fundamentele rechten/non-discriminatie.md (98%) create mode 100644 docs/thema/governance/index.md create mode 100644 docs/thema/index.md create mode 100644 docs/thema/menselijke controle/index.md rename docs/{normen/inkoop/n.t.b..md => thema/privacy en gegevensbescherming/index.md} (57%) create mode 100644 docs/thema/publieke inkoop/index.md create mode 100644 docs/thema/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md create mode 100644 docs/thema/transparantie/index.md rename docs/{normen => vereisten}/conformiteitsbeoordeling/index.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/data/index.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/data/n.t.b..md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/duurzaamheid/Bewerkstellig duurzaamheid.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/duurzaamheid/index.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/fundamentele rechten/Non discriminatie.md (95%) rename docs/{normen => vereisten}/fundamentele rechten/index.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/governance/Aantoonbaarheid.md (100%) create mode 100644 docs/vereisten/governance/Archiveren.md rename docs/{normen => vereisten}/governance/Data governance.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/governance/Eigenaarschap en beheer.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md (100%) create mode 100644 docs/vereisten/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md rename docs/{normen => vereisten}/governance/Risicobeheer.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/governance/Rollen en verantwoordelijkheden.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/governance/index.md (100%) create mode 100644 docs/vereisten/index.md rename docs/{normen => vereisten}/inkoop/index.md (100%) create mode 100644 docs/vereisten/inkoop/verbod-op-schenden-auteursrechten.md create mode 100644 docs/vereisten/inkoop/verbod-op-schenden-databankenrechten.md rename docs/{normen => vereisten}/menselijke controle/AI geletterdheid.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/menselijke controle/Autonomie.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/menselijke controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/menselijke controle/Menselijke controle.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/menselijke controle/index.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md (88%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Doelbinding.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/GEB DPIA en voorafgaande raadpleging AP .md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Geactualisserde en juiste gegevens.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Geautomatiseerde besluitvorming en profileren.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Opslagbeperking.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Privacy by Design en by Default.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Privacyrechten.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Rechtmatigheid en grondslag.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/Rollen en verantwoordelijkheden.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/privacy en gegevensbescherming/index.md (100%) create mode 100644 "docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Algoritme continu\303\257teit.md" rename docs/{normen/technische robuustheid en veiligheid => vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid}/Betrouwbare algoritme uitkomsten.md (100%) rename docs/{normen/technische robuustheid en veiligheid => vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid}/Data is representatief.md (100%) rename docs/{normen/technische robuustheid en veiligheid => vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid}/Doel en keuze algoritme.md (100%) rename docs/{normen/technische robuustheid en veiligheid => vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid}/Informatiebeveiliging.md (100%) create mode 100644 docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/beveiliging-informatie-en-informatiesystemen.md rename docs/{normen/technische robuustheid en veiligheid => vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid}/index.md (100%) create mode 100644 docs/vereisten/transparantie/Algoritmeregister.md rename docs/{normen => vereisten}/transparantie/Informeren over interactie met AI systemen.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/transparantie/Motiveringsbeginsel.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/transparantie/Traceerbaarheid.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/transparantie/Transparante besluitsvorming.md (100%) rename docs/{normen => vereisten}/transparantie/index.md (100%) create mode 100644 src/overrides/hooks/lists.py create mode 100644 src/overrides/hooks/tags.py diff --git a/.github/CODEOWNERS b/.github/CODEOWNERS index e6327376dc..55fb57f079 100644 --- a/.github/CODEOWNERS +++ b/.github/CODEOWNERS @@ -4,7 +4,8 @@ # the repo. Unless a later match takes precedence, # @IlseZandbergen @cloevgeest @Jellie2022 @BartdeVisser @IsabelBarbera @HaitskevdLinde @giuliaboss @ruthkoole @jaspervanderheide and @MarjoleinKortemann will be requested for # review when someone opens a pull request. -* @ruthkoole @jaspervanderheide @MarjoleinKortemann +* @ruthkoole +/docs/ @ruthkoole @jaspervanderheide @MarjoleinKortemann # Order is important; the last matching pattern takes the most # precedence. When someone opens a pull request that only diff --git a/.github/dependabot.yml b/.github/dependabot.yml new file mode 100644 index 0000000000..94b5bb43af --- /dev/null +++ b/.github/dependabot.yml @@ -0,0 +1,31 @@ +version: 2 +updates: + - package-ecosystem: "github-actions" + directory: "/" + schedule: + interval: "weekly" + day: "friday" + time: "10:00" + timezone: "Europe/Amsterdam" + open-pull-requests-limit: 5 + reviewers: + - "ruthkoole" + groups: + all-github-actions: + patterns: + - "*" + + - package-ecosystem: "pip" + directory: "/" + schedule: + interval: "weekly" + day: "friday" + time: "10:00" + timezone: "Europe/Amsterdam" + open-pull-requests-limit: 5 + reviewers: + - "ruthkoole" + groups: + all-pip-packages: + patterns: + - "*" diff --git a/.github/workflows/linkchecker.yaml b/.github/workflows/linkchecker.yaml new file mode 100644 index 0000000000..96243e0e9b --- /dev/null +++ b/.github/workflows/linkchecker.yaml @@ -0,0 +1,16 @@ +name: Check mkdocs links +on: + push: + branches: + - main + workflow_dispatch: + + +jobs: + markdown-link-check: + runs-on: ubuntu-latest + steps: + - uses: actions/checkout@v4 + - uses: gaurav-nelson/github-action-markdown-link-check@v1 + with: + use-quiet-mode: yes \ No newline at end of file diff --git a/.github/workflows/main.yaml b/.github/workflows/main.yaml index af85d0bf96..6c087c9847 100644 --- a/.github/workflows/main.yaml +++ b/.github/workflows/main.yaml @@ -5,15 +5,17 @@ on: - main jobs: - build: - name: pages-build-deployment + deploy: + name: deploy main runs-on: ubuntu-latest steps: - - name: Checkout main - uses: actions/checkout@v4 + - uses: actions/checkout@v4 - - name: Deploy MkDocs - uses: mhausenblas/mkdocs-deploy-gh-pages@1.26 - env: - GITHUB_TOKEN: ${{ secrets.GITHUB_TOKEN }} - REQUIREMENTS: requirements.txt \ No newline at end of file + - uses: actions/setup-python@v5 + with: + python-version: 3.x + cache: 'pip' + + - run: pip install -r requirements.txt + + - run: mkdocs gh-deploy --force \ No newline at end of file diff --git a/.github/workflows/preview.yaml b/.github/workflows/preview.yaml new file mode 100644 index 0000000000..8d49e4bd81 --- /dev/null +++ b/.github/workflows/preview.yaml @@ -0,0 +1,46 @@ +name: Deploy PR preview +on: + pull_request: + types: + - opened + - reopened + - synchronize + - closed + +concurrency: preview-${{ github.ref }} + +jobs: + deploy: + name: deploy PR + runs-on: ubuntu-latest + steps: + - uses: actions/checkout@v4 + + - name: Add url + run: | + echo "site_url: https://minbzk.github.io/Algoritmekader/pr-preview/pr-${{github.event.number}}" >> mkdocs.yml + + - uses: actions/setup-python@v5 + if: github.event.action != 'closed' + with: + python-version: 3.x + cache: 'pip' + + - name: install dependencies + if: github.event.action != 'closed' + run: pip install -r requirements.txt + + - name: build preview + if: github.event.action != 'closed' + run: mkdocs build + + - uses: actions/upload-artifact@v4 + if: github.event.action != 'closed' + with: + name: AlgoritmeKaderWebsite-${{github.event.number}} + path: ./site/ + + - name: Deploy preview + uses: rossjrw/pr-preview-action@v1 + with: + source-dir: ./site/ \ No newline at end of file diff --git a/.gitignore b/.gitignore index 08de062431..0651d44257 100644 --- a/.gitignore +++ b/.gitignore @@ -1,2 +1,6 @@ # build files -site \ No newline at end of file +site +.venv/ + +# python cache +**/__pycache__/** diff --git a/README.md b/README.md index b40c83452d..076d7936b8 100644 --- a/README.md +++ b/README.md @@ -29,7 +29,7 @@ We werken in sprints van 3 of 4 weken, gevolgd door een open online review. Zo b ### 5. Stuur een *pull request* Kun je niet uit de voeten met de issues? Bijvoorbeeld omdat je verschillende wijzigingsvoorstellen wilt doen. We houden het aantal collaborators zeer beperkt. Gebruik bijvoorbeeld [Fork en doe een Pull Request](https://docs.github.com/en/pull-requests/collaborating-with-pull-requests/working-with-forks). Het team van Algoritmekader bekijkt daarna jouw aanpassingen en kan bij akkoord jouw aanpassingen *mergen*. Er zijn ook andere manieren om een pull request te doen. [Meer daarover](https://docs.github.com/en/pull-requests/collaborating-with-pull-requests/proposing-changes-to-your-work-with-pull-requests/creating-a-pull-request). -We werken met [Markdown](https://www.markdownguide.org/basic-syntax/) bestanden. Dit bestandsformaat wordt door veel verschillende tools ondersteund, en maakt het eenvoudig versiebeheer toe te passen. Tijdens de ontwikkelfase gebruiken we [mkdocs](https://www.mkdocs.org/) en [material for mkdocs](https://squidfunk.github.io/mkdocs-material/) voor de presentatie op [de ontwikkelomgeving](https://minbzk.github.io/Algoritmekader/). Zo werken we direct aan de interactiviteit en flexibiliteit van het kader. Uiteindelijk landt het Algoritmekader op een bestaande overheidswebsite zoals [Digitale Overheid](www.digitaleoverheid.nl). +We werken met [Markdown](https://www.markdownguide.org/basic-syntax/) bestanden. Dit bestandsformaat wordt door veel verschillende tools ondersteund, en maakt het eenvoudig versiebeheer toe te passen. Tijdens de ontwikkelfase gebruiken we [mkdocs](https://www.mkdocs.org/) en [material for mkdocs](https://squidfunk.github.io/mkdocs-material/) voor de presentatie op [de ontwikkelomgeving](https://minbzk.github.io/Algoritmekader/). Zo werken we direct aan de interactiviteit en flexibiliteit van het kader. Uiteindelijk landt het Algoritmekader op een bestaande overheidswebsite zoals [Digitale Overheid](https://www.digitaleoverheid.nl/). ### 6. Iets aanpassen in de navigatie van de website? We maken gebruik van [mkdocs](https://www.mkdocs.org/) en [material for mkdocs](https://squidfunk.github.io/mkdocs-material/) om de documentatie inzichtelijk te maken op een website. In het bestand [mkdocs.yml](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader/blob/main/mkdocs.yml) bestand staan de settings voor deze website. In principe hoef je hier niets aan aan te passen. diff --git a/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/audit.md b/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/audit.md deleted file mode 100644 index 6e30c3d485..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/audit.md +++ /dev/null @@ -1,73 +0,0 @@ ---- -title: Audit -summary: hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - -## Waarom? -Schrijf hier een tekst over wat [title] is en waarom dit belangrijk is voor een verantwoord gebruik van algoritmes bij overheidsorganisaties. - -## Levenscyclus -Een overzicht van welke fasen van de levenscyclus relevant zijn voor dit bouwblok. - -
- -- [ ] Probleemanalyse -- [ ] Ontwerp -- [ ] Data verkenning en data preparatie -- [ ] Ontwikkelen -- [x] **Validatie** (1) - { .annotate } - -- [ ] Implementatie -- [x] **Monitoren** *met daarbij een uitleg waarom deze fase van de levenscyclus belangrijk is voor dit bouwblok* -- [x] **Archiveren** *met daarbij een uitleg waarom deze fase van de levenscyclus belangrijk is voor dit bouwblok* - -
- 1. met daarbij een uitleg waarom deze fase van de levenscyclus belangrijk is voor dit bouwblok. In welke zin moet dit bouwblok aan bod komen tijdens deze fase? - - - -## Normen - -Onderstaand een overzicht van de minimale vereisten die volgen uit geldende wet- en regelgeving, toetingskaders en andere bronnen - -=== "Laag risico" - - | **Norm** | **Uitleg** | **Bron** | - |-----------------------------------|------------------------------------------|----------| - | Norm 2 | Korte uitleg over norm 2 | | - -=== "Hoog risico" - - | **Norm** | **Uitleg** | **Bron** | - |-----------------------------------|------------------------------------------|----------| - | Norm 2 | Korte uitleg over norm 2 | | - | Norm 3 | Korte uitleg over norm 3 | | - | Norm 4 | Korte uitleg over norm 4 | | - - -## Rollen -Overzicht van welke rollen belangrijk zijn te betrekken bij dit bouwblok. - -
- -- __dats scientist__ beschijf waarom deze rol belangrijk is -- __projectleider__ beschijf waarom deze rol belangrijk is -- __jurist__ beschijf waarom deze rol belangrijk is - -
-## Best practices -!!! example "Voorbeeld" - - Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla et - euismod nulla. Curabitur feugiat, tortor non consequat finibus, justo - purus auctor massa, nec semper lorem quam in massa. - -??? info "Meer weten?" - - Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla et - euismod nulla. Curabitur feugiat, tortor non consequat finibus, justo - purus auctor massa, nec semper lorem quam in massa. diff --git a/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/index.md b/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/index.md deleted file mode 100644 index 687c53f1c2..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/index.md +++ /dev/null @@ -1,6 +0,0 @@ ---- -title: Conformiteitsbeoordeling -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van de welke bouwblokken er zijn \ No newline at end of file diff --git a/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/toezicht.md b/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/toezicht.md deleted file mode 100644 index a9732cd391..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/toezicht.md +++ /dev/null @@ -1,106 +0,0 @@ ---- -title: Toezicht -summary: hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - -## Waarom? -Schrijf hier een tekst over wat [title] is en waarom dit belangrijk is voor een verantwoord gebruik van algoritmes bij overheidsorganisaties. - -## Levenscyclus -
- -- __Probleemanalyse__ - - --- - - beschrijving waarom deze fase van de levenscyclus wel/niet relevant is voor dit onderwerp - -- __Ontwerp__ - - --- - - beschrijving waarom deze fase van de levenscyclus wel/niet relevant is voor dit onderwerp - -- __Data verkenning en data preparatie__ - - --- - - for text running out of boxes - -- __Ontwikkelen__ - - --- - - Hallo - -- __Ontwerp__ - - --- - - beschrijving waarom deze fase van de levenscyclus wel/niet relevant is voor dit onderwerp - -- __Ontwerp__ - - --- - - beschrijving waarom deze fase van de levenscyclus wel/niet relevant is voor dit onderwerp - - - -
- -## Normen - -Onderstaand een overzicht van de minimale vereisten die volgen uit geldende wet- en regelgeving, toetingskaders en andere bronnen - -=== "Laag risico" - | **Norm** | **Uitleg** | **Bron** | - |-----------------------------------|------------------------------------------|----------| - | Norm 2 | Korte uitleg over norm 2 | | - -=== "Hoog risico" - - | **Norm** | **Uitleg** | **Bron** | - |-----------------------------------|------------------------------------------|----------| - | Norm 2 | Korte uitleg over norm 2 | | - | Norm 3 | Korte uitleg over norm 3 | | - | Norm 4 | Korte uitleg over norm 4 | | - - - -## Aanvullende maatregelen -Overzicht van de relevante aanvullende (maar niet verplichte) maatregelen - -| **Maatregel** | **Uitleg** | **Bron** | -|-----------------|-----------------------------|-----------| -| Maatregel 1 | Korte uitleg over maatregel 1 | | -| Maatregel 2 | Korte uitleg over maatregel 2 | | -| Maatregel 3 | Korte uitleg over maatregel 3 | | - -## Rollen -Overzicht van welke rollen belangrijk zijn te betrekken bij dit bouwblok. - -
- -- __dats scientist__ beschijf waarom deze rol belangrijk is -- __projectleider__ beschijf waarom deze rol belangrijk is -- __jurist__ beschijf waarom deze rol belangrijk is - -
-## Best practices -!!! example "Voorbeeld" - - Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla et - euismod nulla. Curabitur feugiat, tortor non consequat finibus, justo - purus auctor massa, nec semper lorem quam in massa. - -??? info "Meer weten?" - - Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla et - euismod nulla. Curabitur feugiat, tortor non consequat finibus, justo - purus auctor massa, nec semper lorem quam in massa. - - diff --git a/docs/bouwblokken/data/data governance.md b/docs/bouwblokken/data/data governance.md deleted file mode 100644 index f78acccfed..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/data/data governance.md +++ /dev/null @@ -1,36 +0,0 @@ ---- -title: Data governance -summary: hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - - -## Waarom? -Schrijf hier een tekst over wat [title] is en waarom dit belangrijk is voor een verantwoord gebruik van algoritmes bij overheidsorganisaties. - -## Normen - -Onderstaand een overzicht van de minimale vereisten die volgen uit geldende wet- en regelgeving, toetingskaders en andere bronnen - -| **Norm** | **Uitleg** | **Bron** | -|------------|-----------| ---------| -| Norm 1 | Uitleg over norm 1 | | -| Norm 2 | Uitleg over norm 2 | | -| Norm 3 | Uitleg over norm 3 | | -| Norm 4 | Uitleg over norm 4 | | - - -## Aanvullende maatregelen - -| **Maatregel** | **Uitleg** | **Bron** | -|------------|-----------| ---------| -| Maatregel 1 | Uitleg over maatregel 1 | | -| Maatregel 2 | Uitleg over maatregel 2 | | -| Maatregel 3 | Uitleg over maatregel 3 | | - -## Rollen - -## Best practices -even een test diff --git a/docs/bouwblokken/data/data kwaliteit.md b/docs/bouwblokken/data/data kwaliteit.md deleted file mode 100644 index 87f13e451d..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/data/data kwaliteit.md +++ /dev/null @@ -1,34 +0,0 @@ ---- -title: Data kwaliteit -summary: hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - -## Waarom? -Schrijf hier een tekst over wat [title] is en waarom dit belangrijk is voor een verantwoord gebruik van algoritmes bij overheidsorganisaties. - -## Normen - -Onderstaand een overzicht van de minimale vereisten die volgen uit geldende wet- en regelgeving, toetingskaders en andere bronnen - -| **Norm** | **Uitleg** | **Bron** | -|------------|-----------| ---------| -| Norm 1 | Uitleg over norm 1 | | -| Norm 2 | Uitleg over norm 2 | | -| Norm 3 | Uitleg over norm 3 | | -| Norm 4 | Uitleg over norm 4 | | - - -## Aanvullende maatregelen - -| **Maatregel** | **Uitleg** | **Bron** | -|------------|-----------| ---------| -| Maatregel 1 | Uitleg over maatregel 1 | | -| Maatregel 2 | Uitleg over maatregel 2 | | -| Maatregel 3 | Uitleg over maatregel 3 | | - -## Rollen - -## Best practices diff --git a/docs/bouwblokken/data/index.md b/docs/bouwblokken/data/index.md deleted file mode 100644 index 750879ca84..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/data/index.md +++ /dev/null @@ -1,6 +0,0 @@ ---- -title: Data -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van dit bouwblok \ No newline at end of file diff --git a/docs/bouwblokken/duurzaamheid/index.md b/docs/bouwblokken/duurzaamheid/index.md deleted file mode 100644 index 83ff41c327..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/duurzaamheid/index.md +++ /dev/null @@ -1,9 +0,0 @@ ---- -title: Duurzaamheid -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van dit bouwblok - -## Normen -Hier staan de normen die onze werkgroep gaat uitwerken diff --git a/docs/bouwblokken/fundamentele rechten/index.md b/docs/bouwblokken/fundamentele rechten/index.md deleted file mode 100644 index b3f7e307bd..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/fundamentele rechten/index.md +++ /dev/null @@ -1,6 +0,0 @@ ---- -title: Duurzaamheid -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van dit bouwblok \ No newline at end of file diff --git a/docs/bouwblokken/governance/index.md b/docs/bouwblokken/governance/index.md deleted file mode 100644 index 3c90e5b146..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/governance/index.md +++ /dev/null @@ -1,6 +0,0 @@ ---- -title: Governance -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van dit bouwblok \ No newline at end of file diff --git a/docs/bouwblokken/index.md b/docs/bouwblokken/index.md deleted file mode 100644 index 044e0039e3..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/index.md +++ /dev/null @@ -1,59 +0,0 @@ ---- -title: Bouwblokken -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Bij het algoritmekader hebben we 10 bouwblokken gedefinieerd. Deze bouwblokken geven structuur aan het algoritmekader. - -### :fontawesome-solid-square-check: [Conformiteitsbeoordeling](../bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/index.md) - -- [audit]( ../bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/audit.md) - -- [toezicht]( ../bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/toezicht.md) - ---- - -### :fontawesome-solid-database: [Data](../bouwblokken/data/index.md) - -- [data kwaliteit](../bouwblokken/data/data%20kwaliteit.md) - -- [data governance](../bouwblokken/data/data%20governance.md) - ---- - -### :fontawesome-solid-leaf: [Duurzaamheid](../bouwblokken/duurzaamheid/index.md) - ---- - -### :material-scale-balance: [Fundamentele rechten](../bouwblokken/fundamentele%20rechten/index.md) - -- [non-discriminatie](../bouwblokken/fundamentele%20rechten/non-discriminatie.md) - ---- - -### :fontawesome-solid-building-columns: [Governance](../bouwblokken/governance/index.md) - ---- - -### :fontawesome-solid-cart-shopping: [Inkoop](../bouwblokken/inkoop/index.md) - ---- - -### :fontawesome-solid-person-circle-check: [Menselijke controle](../bouwblokken/menselijke%20controle/index.md) - ---- - -### :fontawesome-solid-lock: [Privacy en gegevensbescherming](../bouwblokken/privacy%20en%20gegevensbescherming/index.md) - ---- - -### :fontawesome-solid-gear: [Technische robuustheid en veiligheid](../bouwblokken/technische%20robuustheid%20en%20veiligheid/index.md) - ---- - -### :fontawesome-solid-magnifying-glass: [Transparantie](../bouwblokken/transparantie/index.md) - -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - diff --git a/docs/bouwblokken/inkoop/index.md b/docs/bouwblokken/inkoop/index.md deleted file mode 100644 index 652d9d9834..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/inkoop/index.md +++ /dev/null @@ -1,77 +0,0 @@ -# Het inkopen van algoritmen en kunstmatige intelligentie door overheidsinstellingen - -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - - - -## Levenscyclus - -### Probleem analyse - - -### Ontwerp - - -### Data verkennen en (data)preparatie - - -### Ontwikkelen - - -### Validatie - - - -### Implementatie - - -## Normen - -Onderstaand een overzicht van de minimale vereisten die volgen uit geldende wet- en regelgeving, toetingskaders en andere bronnen - -=== "Laag risico" - - | **Norm** | **Uitleg** | **Bron** | - |-----------------------------------|------------------------------------------|----------| - | Norm 2 | Korte uitleg over norm 2 | | - -=== "Hoog risico" - - | **Norm** | **Uitleg** | **Bron** | - |-----------------------------------|------------------------------------------|----------| - | Norm 2 | Korte uitleg over norm 2 | | - | Norm 3 | Korte uitleg over norm 3 | | - | Norm 4 | Korte uitleg over norm 4 | | - - -## Rollen -Overzicht van welke rollen belangrijk zijn te betrekken bij dit bouwblok. - -
- -- __dats scientist__ beschijf waarom deze rol belangrijk is -- __projectleider__ beschijf waarom deze rol belangrijk is -- __jurist__ beschijf waarom deze rol belangrijk is - -
- -## Best practices - - -!!! example "Voorbeeld" - - Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla et - euismod nulla. Curabitur feugiat, tortor non consequat finibus, justo - purus auctor massa, nec semper lorem quam in massa. - -??? info "Meer weten?" - - Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla et - euismod nulla. Curabitur feugiat, tortor non consequat finibus, justo - purus auctor massa, nec semper lorem quam in massa. - -## Ervaringen - -Je kan ook dingen **dikgedrukt** maken. diff --git a/docs/bouwblokken/menselijke controle/index.md b/docs/bouwblokken/menselijke controle/index.md deleted file mode 100644 index 7729386225..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/menselijke controle/index.md +++ /dev/null @@ -1,6 +0,0 @@ ---- -title: Menselijke controle -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van dit bouwblok \ No newline at end of file diff --git a/docs/bouwblokken/privacy en gegevensbescherming/index.md b/docs/bouwblokken/privacy en gegevensbescherming/index.md deleted file mode 100644 index 41e3731e14..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/privacy en gegevensbescherming/index.md +++ /dev/null @@ -1,6 +0,0 @@ ---- -title: Privacy en gegevensbescherming -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van dit bouwblok \ No newline at end of file diff --git a/docs/bouwblokken/technische robuustheid en veiligheid/index.md b/docs/bouwblokken/technische robuustheid en veiligheid/index.md deleted file mode 100644 index 34e7bba9c0..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/technische robuustheid en veiligheid/index.md +++ /dev/null @@ -1,6 +0,0 @@ ---- -title: Technische robuustheid en veiligheid -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van dit bouwblok \ No newline at end of file diff --git a/docs/bouwblokken/transparantie/index.md b/docs/bouwblokken/transparantie/index.md deleted file mode 100644 index 2cc84ccf87..0000000000 --- a/docs/bouwblokken/transparantie/index.md +++ /dev/null @@ -1,6 +0,0 @@ ---- -title: Transparantie -summary: Hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp ---- - -Hier komt een beschrijving van dit bouwblok \ No newline at end of file diff --git a/docs/javascripts/tablesort.js b/docs/javascripts/tablesort.js new file mode 100644 index 0000000000..c916015f04 --- /dev/null +++ b/docs/javascripts/tablesort.js @@ -0,0 +1,6 @@ +document$.subscribe(function() { + var tables = document.querySelectorAll("article table:not([class])") + tables.forEach(function(table) { + new Tablesort(table) + }) + }) \ No newline at end of file diff --git a/docs/levenscyclus/archiveren.md b/docs/levenscyclus/archiveren.md index 0c13deb750..39a0136917 100644 --- a/docs/levenscyclus/archiveren.md +++ b/docs/levenscyclus/archiveren.md @@ -1,12 +1,13 @@ --- -tags: - - archiveren +title: Archiveren --- -# Archiveren - Wanneer het AI-model niet langer nodig is of wordt vervangen door een verbeterde versie, wordt het gearchiveerd. Dit omvat het behouden van documentatie en eventuele relevante artefacten. - + +## Maatregelen + + + !!! info "Disclaimer" Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/levenscyclus/data verkenning en data preparatie.md b/docs/levenscyclus/dataverkenning-en-datapreparatie.md similarity index 82% rename from docs/levenscyclus/data verkenning en data preparatie.md rename to docs/levenscyclus/dataverkenning-en-datapreparatie.md index 990b20d7fb..3bb7b63dce 100644 --- a/docs/levenscyclus/data verkenning en data preparatie.md +++ b/docs/levenscyclus/dataverkenning-en-datapreparatie.md @@ -1,11 +1,14 @@ --- -tags: - - data verkenning en preparatie +title: Dataverkenning en datapreparatie --- -# Data verkenning en preparatie In deze fase worden relevante datasets geidentificeerd en genaliseerd om inziichten te krijgen. Daarna worden de gegevens verzameld, gereinigd en voorbereid voor gebruik. +## Maatregelen + + + + !!! info "Disclaimer" Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/levenscyclus/implementatie.md b/docs/levenscyclus/implementatie.md index ec1eea65a4..2182805d5d 100644 --- a/docs/levenscyclus/implementatie.md +++ b/docs/levenscyclus/implementatie.md @@ -1,11 +1,11 @@ --- -tags: - - implementatie +title: Implementatie --- -# Implementatie In deze fase wordt het AI-model in de praktijk gebracht en geïntegreerd in het bedrijfsproces. Het wordt operationeel en begint te werken met echte gegevens. +# + !!! info "Disclaimer" Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/levenscyclus/monitoren.md b/docs/levenscyclus/monitoren.md index 69e454a5f5..21d98782b4 100644 --- a/docs/levenscyclus/monitoren.md +++ b/docs/levenscyclus/monitoren.md @@ -1,11 +1,11 @@ --- -tags: - - monitoren +title: Monitoren --- -# Monitoren Het AI-model wordt voortdurend gemonitord om ervoor te zorgen dat het blijft presteren zoals verwacht. Eventuele afwijkingen of degradatie van prestaties worden geïdentificeerd en aangepakt. + + !!! info "Disclaimer" Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/levenscyclus/ontwerp.md b/docs/levenscyclus/ontwerp.md index 53be1ee2e0..3a9297b5fe 100644 --- a/docs/levenscyclus/ontwerp.md +++ b/docs/levenscyclus/ontwerp.md @@ -1,11 +1,17 @@ --- -tags: - - ontwerp +title: Ontwerp --- -# Ontwerp Hier wordt het conceptuele ontwerp van het AI-systeem gemaakt. Dit omvat het bepalen van de architectuur, algoritmen en benodigde middelen voor de implementatie. +## Onderwerp/bouwblok + +## Vereisten + +## Maatregelen + + + !!! info "Disclaimer" Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/levenscyclus/ontwikkelen.md b/docs/levenscyclus/ontwikkelen.md index 13714ca04a..73bc5de585 100644 --- a/docs/levenscyclus/ontwikkelen.md +++ b/docs/levenscyclus/ontwikkelen.md @@ -1,11 +1,13 @@ --- -tags: - - ontwikkelen +title: Ontwikkelen --- -# Ontwikkelen Dit is de fase waarin het AI-model of algoritme wordt gebouwd. Als het gaat om AI-modellen, omvat het trainen van modellen met behulp van de voorbereide gegevens. +## Maatregelen + + + !!! info "Disclaimer" Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/levenscyclus/probleemanalyse.md b/docs/levenscyclus/probleemanalyse.md index 4842a5818d..cee10eaf51 100644 --- a/docs/levenscyclus/probleemanalyse.md +++ b/docs/levenscyclus/probleemanalyse.md @@ -1,11 +1,13 @@ --- -tags: - - probleemanalyse +title: Probleemanalyse --- -# Probleemanalyse In deze fase wordt het probleem gedefinieerd dat moet worden opgelost. Het omvat het begrijpen van de vereisten, doelstellingen en beperkingen van het probleem. +## Maatregelen + + + !!! info "Disclaimer" Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/levenscyclus/validatie.md b/docs/levenscyclus/validatie.md index b8aee6df42..64d9c46e91 100644 --- a/docs/levenscyclus/validatie.md +++ b/docs/levenscyclus/validatie.md @@ -1,11 +1,17 @@ --- -tags: - - validatie +title: Validatie --- -# Validatie Nadat het model is ontwikkeld, wordt het gevalideerd om ervoor te zorgen dat het goed presteert op nieuwe, niet eerder geziene gegevens. Dit omvat het evalueren van de nauwkeurigheid en prestaties van het model. Validatie is een interatief proces dat plaatsvindt op verschillende momenten van de levenscyclus. +## Onderwerp/bouwblok + +## Vereisten + +## Maatregelen + + + !!! info "Disclaimer" Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/maatregelen/archiefwet-inkoopproces.md b/docs/maatregelen/archiefwet-inkoopproces.md new file mode 100644 index 0000000000..02f18db291 --- /dev/null +++ b/docs/maatregelen/archiefwet-inkoopproces.md @@ -0,0 +1,36 @@ +--- +title: Archiefwet onderdeel van inkoopproces +bron: Algoritmekader +toepassingen: +- niet-impactvol +- impactvol +- hoog-risico +levenscyclus: +- probleemanalyse +techniek: +- rekenregel +- machine-learning +- generatieve-AI +rollen: +- proceseigenaar +- contractbeheerder +- aanbieder +--- + + + +## Maatregel +Maak de vereisten op grond van de Archiefwet en die zien op algoritmen en AI (systemen) onderdeel van het inkoopproces door deze te duiden en te communiceren met aanbieders. + +## Toelichting +Het is van belang dat marktpartijen tijdig kunnen beoordelen of hun voorzieningen voldoet of kan gaan voldoen aan de vereisten uit de Archiefwet voor de betreffende toepassing. Dit kan kenbaar worden gemaakt bijvoorbeeld in het Programma van Eisen of met contractuele voorwaarden + +## Risico +Zonder goede toepassing van de Archiefwet is het voor betrokkene(n) of derden niet mogelijk om achteraf te controleren wat de werking van algoritmen en AI-systemen was. + +## Bronnen +Algoritmekader + +## Voorbeeld +Heb je een goed voorbeeld? Laat het ons weten! + diff --git a/docs/maatregelen/bewaartermijnen-onderliggende-systemen.md b/docs/maatregelen/bewaartermijnen-onderliggende-systemen.md new file mode 100644 index 0000000000..077e6a8fae --- /dev/null +++ b/docs/maatregelen/bewaartermijnen-onderliggende-systemen.md @@ -0,0 +1,41 @@ +--- +title: Toepassen bewaartermijnen +bron: Algoritmekader +thema's: +- governance +- technische-robuustheid-en-veiligheid +toepassingen: +- impactvol +- hoog-risico +levenscyclus: +- ontwerp +- ontwikkelen +- archiveren +techniek: +- rekenregel +- machine-learning +- generatieve-AI +rollen: +- informatiebeheerder +- proceseigenaar +- contractbeheerder +- aanbieder +- data-scientist +--- + + + +## Maatregel +Zorg ervoor dat de vereisten met betrekking tot bewaartermijnen correct worden vertaald naar het algoritme of AI en de onderliggende systemen. Controleer of deze maatregel is getroffen en zorg dat dit aantoonbaar is. + +## Toelichting +Hierbij kan worden gedacht aan het inrichten van de bewaartermijn voor logbestanden bij Cloudoplossingen of het bewaren van de output van algoritmen of AI in zaaksystemen. + +## Risico +Zonder goede toepassing van de Archiefwet is het voor betrokkene(n) of derden niet mogelijk om achteraf te controleren wat de werking van algoritmen en AI-systemen was. + +## Bronnen +Algoritmekader + +## Voorbeeld +Heb jij een goed voorbeeld? Laat het ons weten! diff --git a/docs/maatregelen/bewaartermijnen.md b/docs/maatregelen/bewaartermijnen.md new file mode 100644 index 0000000000..49ab9ba628 --- /dev/null +++ b/docs/maatregelen/bewaartermijnen.md @@ -0,0 +1,36 @@ +--- +title: Duiden bewaartermijnen bij archiefbescheiden +bron: 4.01 ITGC Toetingskader Algemene rekenkamer +toepassingen: +- niet-impactvol +- impactvol +- hoog-risico +levenscyclus: +- ontwerp +- archiveren +techniek: +- rekenregel +- machine-learning +- generatieve-AI +rollen: +- informatiebeheerder +- proceseigenaar +- contractbeheerder +--- + + + +## Maatregel +Stel de bewaartermijn vast voor de archiefbescheiden. + +## Toelichting +Overleg hierover met de verantwoordelijke binnen de organisatie voor het toepassen van de Archiefwet. + +## Risico +Zonder goede toepassing van de Archiefwet is het voor betrokkene(n) of derden niet mogelijk om achteraf te controleren wat de werking van algoritmen en AI-systemen was. + +## Bronnen +4.01 ITGC Toetingskader Algemene rekenkamer + +## Voorbeeld +Heb jij een goed voorbeeld? Laat het ons weten! diff --git a/docs/maatregelen/duurzaam-toegankelijkheid-archiefbescheiden.md b/docs/maatregelen/duurzaam-toegankelijkheid-archiefbescheiden.md new file mode 100644 index 0000000000..37ee63583e --- /dev/null +++ b/docs/maatregelen/duurzaam-toegankelijkheid-archiefbescheiden.md @@ -0,0 +1,38 @@ +--- +title: Duurzame toegankelijkheid archiefbescheiden +bron: Algoritmekader +toepassingen: +- niet-impactvol +- impactvol +- hoog-risico +levenscyclus: +- ontwikkelen +- archiveren +techniek: +- rekenregel +- machine-learning +- generatieve-AI +rollen: +- informatiebeheerder +- proceseigenaar +--- + + + +## Maatregel +Stel vast hoe de archiefbescheiden op een duurzame wijze toegankelijk kunnen worden gemaakt. + +## Toelichting +Het moet mogelijk zijn dat archiefbescheiden daadwerkelijk overhandigd kunnen worden aan betrokken partijen. Denk hierbij aan burgers, onderneming, toezichthouder of rechters. Overleg hierover met de verantwoordelijke binnen de organisatie voor het toepassen van de Archiefwet. + +## Risico +Zonder goede toepassing van de Archiefwet is het voor betrokkene(n) of derden niet mogelijk om achteraf te controleren wat de werking van algoritmen en AI-systemen was. + +## Bronnen + +- Algoritmekader +- [Rekenen en rekenschap, Algoritme en de Archiefwet, Essay door Petra Helwig](https://www.inspectie-oe.nl/binaries/inspectie-oe/documenten/publicatie/2021/01/21/rekenen-en-rekenschap/Rekenen+en+rekenschap%2C+Algoritme+en+de+Archiefwet+essay+door+Petra+Helwig+BJu+Tijdschrift+voor+Toezicht++aflevering+1+2020.pdf) + +## Voorbeeld +Heb je een goed voorbeeld? Laat het ons weten! + diff --git a/docs/maatregelen/index.md b/docs/maatregelen/index.md new file mode 100644 index 0000000000..371c92e57d --- /dev/null +++ b/docs/maatregelen/index.md @@ -0,0 +1,8 @@ +--- +title: Maatregelen +description: Een overzicht van alle maatregelen +--- + +Hier staat een overzicht van alle maatregelen + + \ No newline at end of file diff --git a/docs/maatregelen/openbaarheid-archiefbescheiden.md b/docs/maatregelen/openbaarheid-archiefbescheiden.md new file mode 100644 index 0000000000..e43b5db660 --- /dev/null +++ b/docs/maatregelen/openbaarheid-archiefbescheiden.md @@ -0,0 +1,37 @@ +--- +title: Openbaarheid van de archiefbescheiden +bron: Algoritmekader +toepassingen: +- niet-impactvol +- impactvol +- hoog-risico +levenscyclus: +- ontwerp +- ontwikkelen +- archiveren +techniek: +- rekenregel +- machine-learning +- generatieve-AI +rollen: +- informatiebeheerder +- proceseigenaar +- contractbeheerder +--- + + + +## Maatregel +Stel vast of beperkingen aan openbaarheid van de archiefbescheiden moeten worden gesteld. + +## Toelichting +Er zijn gevallen waarbij het openbaren van archiefbescheiden is uitgesloten. + +## Risico +Zonder goede toepassing van de Archiefwet is het voor betrokkene(n) of derden niet mogelijk om achteraf te controleren wat de werking van algoritmen en AI-systemen was. + +## Bronnen +Art. 15 lid 2 Archiefwet + +## Voorbeeld +Heb je een goed voorbeeld? Laat het ons weten! diff --git a/docs/maatregelen/vaststellen-archiefbescheiden.md b/docs/maatregelen/vaststellen-archiefbescheiden.md new file mode 100644 index 0000000000..dc56fb4af6 --- /dev/null +++ b/docs/maatregelen/vaststellen-archiefbescheiden.md @@ -0,0 +1,35 @@ +--- +title: Vaststellen archiefbescheiden +bron: Algoritmekader +toepassingen: +- niet-impactvol +- impactvol +- hoog-risico +levenscyclus: +- ontwerp +- archiveren +techniek: +- rekenregel +- machine-learning +- generatieve-AI +rollen: +- informatiebeheerder +- proceseigenaar +--- + + + +## Maatregel +Er moet worden vastgesteld welke documenten, data of informatie van het algoritme of het AI-systeem gelden als archiefbescheiden. + +## Toelichting +Hierbij kan worden gedacht aan de broncode, trainings- en testdata, (technische) documentatie en de output. Overleg hierover met de verantwoordelijke binnen de organisatie voor het toepassen van de Archiefwet. + +## Risico +Zonder goede toepassing van de Archiefwet is het voor betrokkene(n) of derden niet mogelijk om achteraf te controleren wat de werking van algoritmen en AI-systemen was. + +## Bronnen + + +## Voorbeeld +Heb jij een goed voorbeeld? Laat het ons weten! diff --git a/docs/normen/governance/Archiveren.md b/docs/normen/governance/Archiveren.md deleted file mode 100644 index 1fc4910c73..0000000000 --- a/docs/normen/governance/Archiveren.md +++ /dev/null @@ -1,36 +0,0 @@ ---- -title: Archiveren - ---- - -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - - -## Norm -**Het algoritme is in goede geordende staat en voldoet aan de Archiefwet 1995, dit betekent dat het algoritme duurzaam toegankelijk is (vindbaar, beschikbaar, leesbaar, interpreteerbaar, betrouwbaar en toekomstbestendig. Voor iedereen die daar recht op heeft en voor zo lang als noodzakelijk.** - -## Risico -In progress - -## Bronnen - -#### Wet- en regelgeving - -#### Toetsingskaders - - -## Toelichting - - -## Maatregelen - -## Rollen -Hieronder beschrijven we welke rollen er betrokken kunnen worden bij de uitvoering van deze norm. - - - -## Best practices - - diff --git a/docs/normen/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md b/docs/normen/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md deleted file mode 100644 index 78c18d56fd..0000000000 --- a/docs/normen/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md +++ /dev/null @@ -1,37 +0,0 @@ ---- -title: Mensenrechteneffectbeoordeling - ---- - -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - - -## Norm -**Een mensenrechteneffectbeoordeling / Fundamental Right Impact Assessment is verplicht, indien een verwerking van persoonsgegevens waarschijnlijk een hoog risico inhoudt voor de rechten van natuurlijke personen.** - -## Risico -In progress - -## Bronnen - -#### Wet- en regelgeving -- [AI Act](https://artificialintelligenceact.eu/wp-content/uploads/2023/08/AI-Mandates-20-June-2023.pdf), artikel 29 - - -#### Toetsingskaders - - -## Toelichting - - -## Maatregelen - -## Rollen -Hieronder beschrijven we welke rollen er betrokken kunnen worden bij de uitvoering van deze norm. - -## Best practices - - - diff --git a/docs/normen/index.md b/docs/normen/index.md deleted file mode 100644 index 32336b9ab3..0000000000 --- a/docs/normen/index.md +++ /dev/null @@ -1,58 +0,0 @@ ---- -title: Normen ---- - -Op deze pagina staat een overzicht van de normen die we tot nu toe hebben verzameld. Deze zijn vooralsnog alleen gekoppeld aan een bouwblok, zoals hieronder te zien is. - -| **Bouwblok** | **Norm** | -|---------------------------------------------------------------|----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| -| :fontawesome-solid-square-check: Conformiteitsbeoordeling | [n.t.b.]( ../normen/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md) | -| :fontawesome-solid-database: Data | [n.t.b.]( ../normen/data/n.t.b..md) | -| :fontawesome-solid-leaf: Duurzaamheid | [Bewerkstellig duurzaamheid]( ../normen/duurzaamheid/Bewerkstellig%20duurzaamheid.md) | -| :material-scale-balance: Fundamentele rechten | [Non-discriminatie](../normen/fundamentele%20rechten/Non%20discriminatie.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Aantoonbaarheid](../normen/governance/Aantoonbaarheid.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Archiveren](../normen/governance/Archiveren.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Data governance](../normen/governance/Data%20governance.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Eigenaarschap en beheer](../normen/governance/Eigenaarschap%20en%20beheer.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Kwaliteitsmanagementsysteem](../normen/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Mensenrechteneffectbeoordeling](../normen/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Risicobeheer](../normen/governance/Risicobeheer.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Rollen en verantwoordelijkheden](../normen/governance/Rollen%20en%20verantwoordelijkheden.md) | -| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Zorgvuldigheidsbeginsel](../normen/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md) | -| :fontawesome-solid-cart-shopping: Inkoop | [n.t.b.](../normen/inkoop/n.t.b..md) | -| :fontawesome-solid-person-circle-check: Menselijke controle | [AI geletterheid](../normen/menselijke%20controle/AI%20geletterdheid.md) | -| :fontawesome-solid-person-circle-check: Menselijke controle | [Autonomie](../normen/menselijke%20controle/Autonomie.md) | -| :fontawesome-solid-person-circle-check: Menselijke controle | [Klachtenafhandelingsprocedure](../normen/menselijke%20controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md) | -| :fontawesome-solid-person-circle-check: Menselijke controle | [Menselijke controle](../normen/menselijke%20controle/Menselijke%20controle.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Rollen en verantwoordelijkheden](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Rollen%20en%20verantwoordelijkheden.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [GEB en DPIA](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/GEB%20DPIA%20en%20voorafgaande%20raadpleging%20AP%20.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Rechtmatigheid en grondslag](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Rechtmatigheid%20en%20grondslag.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Doelbinding](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Doelbinding.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Dataminimalisatie](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Geactualiseerde gegevens](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Geactualisserde%20en%20juiste%20gegevens.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Opslagbeperking](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Opslagbeperking.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Bijzondere persoonsgegevens](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Bijzondere%20persoonsgegevens.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Privacyrechten](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Privacyrechten.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Geautomatiseerde besluitvorming en profileren](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Geautomatiseerde%20besluitvorming%20en%20profileren.md) | -| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Privacy by design](../normen/privacy%20en%20gegevensbescherming/Privacy%20by%20Design%20en%20by%20Default.md) | -| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Algoritme continuiteit](../normen/technische%20robuustheid%20en%20veiligheid/Algoritme%20continuïteit.md) | -| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Betrouwbare algoritme uitkomsten](../normen/technische%20robuustheid%20en%20veiligheid/Betrouwbare%20algoritme%20uitkomsten.md) | -| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Data is representatief](../normen/technische%20robuustheid%20en%20veiligheid/Data%20is%20representatief.md) | -| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Doel en keuze algoritme](../normen/technische%20robuustheid%20en%20veiligheid/Doel%20en%20keuze%20algoritme.md) | -| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Informatiebeveiliging](../normen/technische%20robuustheid%20en%20veiligheid/Informatiebeveiliging.md) | -| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Algoritmeregister](../normen/transparantie/Algoritmeregister.md) | -| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Informeren over interactie](../normen/transparantie/Informeren%20over%20interactie%20met%20AI%20systemen.md) | -| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Motiveringsbeginsel](../normen/transparantie/Motiveringsbeginsel.md) | -| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Traceerbaarheid](../normen/transparantie/Traceerbaarheid.md) | -| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Transparante besluitvorming](../normen/transparantie/Transparante%20besluitsvorming.md) | - - -!!! opmerking "Nog te doen" - - - Normen worden nog gekoppeld aan de levenscyclus - - Normen krijgen nog een duidelijkere titel - - Normen worden nog aangevuld met risico's, toelichting, etc. - -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git "a/docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Algoritme continu\303\257teit.md" "b/docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Algoritme continu\303\257teit.md" deleted file mode 100644 index 897e86ff9e..0000000000 --- "a/docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Algoritme continu\303\257teit.md" +++ /dev/null @@ -1,48 +0,0 @@ ---- -title: Algoritme continuïteit - ---- - -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - - -## Norm -**De continuïteit van het algoritme is gewaarborgd.** - -## Risico -- De organisatie is voor de data of het model afhankelijk van derden en kan daardoor reproduceerbaarheid, prestatie, continuïteit en beheersing niet garanderen. -- Er vindt na ingebruikname van het algoritme onvoldoende monitoring plaats op de werking ervan, waardoor fouten of ongewenste effecten in de toepassinge ervan niet tijdig worden opgemerkt. -- Er vindt onvoldoende capaciteit in de beheerorganisatie, waardoor benodigde aanpassingen op het algoritme niet tijdig worden doorgevoerd. - -## Bronnen - -#### Wet- en regelgeving - - -#### Toetsingskaders -EC/AI HLEG April 2019 hoofdstuk II 1.7 -COBIT APO11 / BAI04 / DSS04 / PO09 / APO14 / BAI06 -ADR DM.23 -AKR 2.17, 1.07, 1.08, 2.24 - -## Toelichting -- De data en het model zijn bij voorkeur in eigen beheer. Wanneer dit niet mogelijk is, zijn afspraken gemaakt om de functionele eisen te waarborgen. -- Na ingebruikname van een algoritme moet periodiek beoordeeld worden of het nog doet wat het zou moeten doen. Je kunt hierbij denken aan monitoring op beschikbaarheid, prestaties/kwaliteit en of het algoritme voldoet aan actuele wet- en regelgeving. -- Het risico bestaat dat bij het in productie nemen van het algoritme onvoldoende aandacht wordt besteed aan de overdracht aan de beheersorganisatie. Gevolg hiervan kan zijn dat in de beheersorganisatie onvoldioende capaciteit en/of kennis beschikbaar is om eventuele aanpassingen tijdig door te voeren. - -## Maatregelen -- Alle gebruikte data moet traceerbaarbaar of reproduceerbaar zijn. In geval van uitbesteding van het beheer aan derden moeten hierover heldere afspraken gemaakt worden gemaakt. -- Ingericht proces rondom monitoring op genoemde aspecten. -- Onderhoud en beheer op het algoritme vindt plaats op basis van heldere afspraken, o.a. met betrekking tot de technische componenten, de gebruikte data, het model en de daarin gebruikte parameters. - - -## Rollen -Hieronder beschrijven we welke rollen er betrokken kunnen worden bij de uitvoering van deze norm. - - - - -## Best practices - diff --git a/docs/normen/transparantie/Algoritmeregister.md b/docs/normen/transparantie/Algoritmeregister.md deleted file mode 100644 index 6533cd1eac..0000000000 --- a/docs/normen/transparantie/Algoritmeregister.md +++ /dev/null @@ -1,43 +0,0 @@ ---- -title: Algoritmeregister - ---- - -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - - -## Norm -**De inzet en werking van het algoritme is gepubliceerd in een register en inzichtelijk voor belanghebbende.** - -## Risico -Ontbreken transparantie voor burgers/bedrijven/stakeholders (belanghebbenden) - -## Bronnen - -#### Wet- en regelgeving -- [AI Act](https://artificialintelligenceact.eu/wp-content/uploads/2023/08/AI-Mandates-20-June-2023.pdf), artikel 60 - - - -#### Toetsingskaders - EC/AI HLEG April 2019 - Hoofdstuk II.1.4 -ARK 2.23/2.07 - -## Toelichting -Doel van publicatie van informatie over het algoritme is het bieden van transparantie naar betrokkenen. Het zorgt ervoor dat het voor de vooraf bepaalde personen/doelgroepen duidelijk is dat zij met een algoritme te maken hebben, welke consequenties dat heeft en welke beperkingen het algoritme kent. De gewenste mate van transparantie (technische transparantie vs. uitlegbaarheid) is weloverwogen; het hangt af van 1) de impact van het algoritme op de beslissing, uitkomst en burger, (2) de mate van autonomie bij de besluitvorming en (3) het type en de complexiteit van het algoritme. De informatie dient voldoende begrijpelijk te zijn voor de doelgroep(en). - -## Maatregelen -Belanghebbenden worden op een begrijpelijke manier geïnformeerd over onderliggende logica van het algoritme, alsmede het belang en de verwachte gevolgen van die verwerking voor de betrokkene. - -Model (code) publiceren op een site zoals github.com, inclusief beschrijving van werking, gebruikte data en/of beschrijving daarvan - -## Rollen -Hieronder beschrijven we welke rollen er betrokken kunnen worden bij de uitvoering van deze norm. - - -## Best practices - - - diff --git a/docs/overhetalgoritmekader/Begrippen-en-definities.md b/docs/overhetalgoritmekader/Begrippen-en-definities.md new file mode 100644 index 0000000000..84ee5361b2 --- /dev/null +++ b/docs/overhetalgoritmekader/Begrippen-en-definities.md @@ -0,0 +1,90 @@ +--- +title: Begrippen en definities +--- + +| **Begrip of definitie** | **Uitleg** | **Bron** | +|--------------------------------------------------|---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|----------------| +| Aanbieder | een natuurlijke of rechtspersoon, overheidsinstantie, agentschap of ander orgaan die/dat een AI-systeem of een AI-model voor algemene doeleinden ontwikkelt of laat ontwikkelen en dat systeem of model in de handel brengt of het AI-systeem in gebruik stelt onder de eigen naam of merknaam, al dan niet tegen betaling | AI-verordening | +| AI-bureau | de taak van de Commissie waarbij zij bijdraagt aan de uitvoering van, de monitoring van en het toezicht op AI-systemen en AI-governance door het bij het besluit van de Commissie van 24.1.2024 opgerichte Europees Bureau voor artificiële intelligentie; verwijzingen in deze verordening naar het AI-bureau worden begrepen als verwijzingen naar de Commissie | AI-verordening | +|AI-model voor algemene doeleinden | een AI-model, ook wanneer het is getraind met een grote hoeveelheid gegevens met behulp van zelftoezicht op grote schaal, dat een aanzienlijk algemeen karakter vertoont en in staat is op competente wijze een breed scala aan verschillende taken uit te voeren, ongeacht de wijze waarop het model in de handel wordt gebracht, en dat kan worden geïntegreerd in een verscheidenheid aan downstreamsystemen of -toepassingen, met uitzondering van AI-modellen die worden gebruikt voor onderzoek, ontwikkeling of prototypingactiviteiten alvorens zij in de handel worden gebracht | AI-verordening | +| AI-testomgeving voor regelgeving | een door een bevoegde autoriteit opgezet gecontroleerd kader dat aanbieders of toekomstige aanbieders van AI-systemen de mogelijkheid biedt een innovatief AI-systeem te ontwikkelen, trainen, valideren en testen, zo nodig onder reële omstandigheden, volgens een testomgevingsplan, voor een beperkte periode en onder regelgevend toezicht | AI-verordening | +| Auteursrecht | Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld. | Auteurswet | +| Exploitant | Een natuurlijke of rechtspersoon, overheidsinstantie, agentschap of ander orgaan die/dat een AI-systeem onder eigen verantwoordelijkheid gebruikt, tenzij het AI-systeem wordt gebruikt in het kader van een persoonlijke niet-beroepsactiviteit | AI-verordening | +| Aangemelde instatie | Een conformiteitsbeoordelingsinstantie die overeenkomstig deze verordening en andere relevante harmonisatiewetgeving van de Unie zoals opgenomen in bijlage I, deel B van de AI-verordening is aangemeld | AI-verordening | Aanmeldende autoriteit | de nationale autoriteit die verantwoordelijk is voor het opzetten en uitvoeren van de noodzakelijke procedures voor de beoordeling, aanwijzing en kennisgeving van de conformiteitsbeoordelingsinstanties en de monitoring hiervan | AI-verordening | +| AI-geletterheid | vaardigheden, kennis en begrip die aanbieders, exploitanten en betrokken personen, rekening houdend met hun respectieve rechten en plichten in het kader van deze verordening, in staat stellen met kennis van zaken AI-systemen in te zetten en zich bewuster te worden van de kansen en risico’s van AI en de mogelijke schade die zij kan veroorzaken | AI-verordening | +| AI-systeem | “AI-systeem”: een machinaal systeem dat is ontworpen om met verschillende niveaus van autonomie te werken en dat na de uitrol aanpassingsvermogen kan vertonen en dat, voor expliciete of impliciete doelstellingen, uit de ontvangen input afleidt hoe output te genereren zoals voorspellingen, inhoud, aanbevelingen of beslissingen die van invloed kunnen zijn op fysieke of virtuele omgevingen | AI-verordening | +| AI-systeem voor algemene doeleinden | een AI-systeem dat is gebaseerd op een AI-model voor algemene doeleinden, dat verschillende doeleinden kan dienen, zowel voor direct gebruik als voor integratie in andere AI-systemen | AI-verordening | +| Algoritme | Een set van regels en instructies die een computer geautomatiseerd volgt bij het maken van berekeningen om een probleem op te lossen of een vraag te beantwoorden | Algemene Rekenkamer | +| Beoogd doel | het gebruik waarvoor een AI-systeem door de aanbieder is bedoeld, met inbegrip van de specifieke context en voorwaarden van het gebruik, zoals gespecificeerd in de informatie die door de aanbieder in de gebruiksinstructies, reclame- of verkoopmaterialen en verklaringen, alsook in de technische documentatie is verstrekt | AI-verordening | +| Bijzondere categorieën persoonsgegevens | de categorieën persoonsgegevens als bedoeld in artikel 9, lid 1, van Verordening (EU) 2016/679, artikel 10 van Richtlijn (EU) 2016/680 en artikel 10, lid 1, van Verordening (EU) 2018/1725 | AI-verordening | +| biometrische gegevens | persoonsgegevens die het resultaat zijn van een specifieke technische verwerking met betrekking tot de fysieke, fysiologische of gedragsgerelateerde kenmerken van een natuurlijk persoon, zoals gezichtsafbeeldingen of vingerafdrukgegevens | AI-verordening | +| biometrische identificatie | de geautomatiseerde herkenning van fysieke, fysiologische, gedragsgerelateerde of psychologische menselijke kenmerken om de identiteit van een natuurlijk persoon vast te stellen door biometrische gegevens van die persoon te vergelijken met in een databank opgeslagen biometrische gegevens van personen | AI-verordening | +| biometrische verificatie |de geautomatiseerde één-op-éénverificatie, met inbegrip van de authenticatie, van de identiteit van natuurlijke personen door hun biometrische gegevens te vergelijken met eerder verstrekte biometrische gegevens| AI-verordening | +|CE-markering | een markering waarmee een aanbieder aangeeft dat een AI-systeem in overeenstemming is met de voorschriften van hoofdstuk II, afdeling 2, en andere in de lijst van bijlage I van de opgenomen toepasselijke harmonisatiewetgeving van de Unie, die in het aanbrengen ervan voorzien | AI-verordening | +| Capaciteiten met een grote impact | capaciteiten die overeenkomen met of groter zijn dan de capaciteiten die worden opgetekend bij de meest geavanceerde AI-modellen voor algemene doeleinden | AI-verordening | +| Conformiteitsbeoordeling | het proces waarbij de naleving wordt aangetoond van de voorschriften van hoofdstuk II, afdeling 2 van de AI-Verordening in verband met een AI-systeem met een hoog risico | AI-verordening | +| Conformiteitsbeoordelingsinstantie | een instantie die als derde partij conformiteits-beoordelingsactiviteiten verricht, zoals onder meer testen, certificeren en inspecteren | AI-verordening | +| Deepfake | door AI gegenereerd of gemanipuleerd beeld-, audio- of videomateriaal dat een gelijkenis vertoont met bestaande personen, voorwerpen, plaatsen of andere entiteiten of gebeurtenissen, en door een persoon ten onrechte voor authentiek of waarheidsgetrouw zou worden aangezien | AI-verordening | +| Direct onderscheid | indien een persoon op een andere wijze wordt behandeld dan een ander in een vergelijkbare situatie wordt, is of zou worden behandeld, op grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat | https://wetten.overheid.nl/BWBR0006502/2020-01-01 | +| Directe discriminatie | De ongelijke behandeling van een persoon of groep personen ten opzichte van andere personen in een vergelijkbare situatie, op grond van een beschermd persoonskenmerk (discriminatiegrond) | https://publicaties.mensenrechten.nl/publicatie/61a734e65d726f72c45f9dce | +| Discriminatiegrond | Beschermde persoonskenmerken op basis waarvan het maken van onderscheid tussen personen verboden is. Bijvoorbeeld: ras, nationaliteit, religie, geslacht, seksuele gerichtheid, handicap of chronische ziekte. | https://publicaties.mensenrechten.nl/publicatie/61a734e65d726f72c45f9dce | +| Distributeur | een andere natuurlijke persoon of rechtspersoon in de toeleveringsketen dan de aanbieder of de importeur, die een AI-systeem in de Unie op de markt aanbiedt | AI-verordening | +| Downstreamaanbieder | een aanbieder van een AI-systeem, met inbegrip van een AI-systeem voor algemene doeleinden, waarin een AI-model is geïntegreerd, ongeacht of het model door hemzelf wordt verstrekt en verticaal geïntegreerd is of door een andere entiteit wordt aangeboden op basis van contractuele betrekkingen | AI-verordening | +| Ernstig incident | een incident of gebrekkig functioneren van een AI-systeem dat direct of indirect leidt tot a) het overlijden van een persoon of ernstige schade voor de gezondheid van een persoon b) een ernstige en onomkeerbare verstoring van het beheer of de exploitatie van kritieke infrastructuur c) een schending van de uit het recht van de Unie voortvloeiende verplichtingen ter bescherming van de grondrechten d) ernstige schade aan eigendommen of het milieu | AI-verordening | +| Etnisch profileren | Het gebruik door overheidsinstanties van selectiecriteria als ras, huidskleur, taal, religie, nationaliteit of nationale of etnische afkomst bij de uitoefening van toezichts-, handhavings- en opsporingsbevoegdheden, zonder dat daarvoor een objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat | https://publicaties.mensenrechten.nl/publicatie/61a734e65d726f72c45f9dce | +| Exploitant | Een natuurlijke of rechtspersoon, overheidsinstantie, agentschap of ander orgaan die/dat een AI-systeem onder eigen verantwoordelijkheid gebruikt, tenzij het AI-systeem wordt gebruikt in het kader van een persoonlijke niet-beroepsactiviteit | AI-verordening | +| Gebruiksinstructies | de door de aanbieder verstrekte informatie om de exploitant te informeren over met name het beoogde doel en juiste gebruik van een AI-systeem | AI-verordening | +| Geharmoniseerde norm | een Europese norm die op verzoek van de Commissie is vastgesteld met het oog op de toepassing van harmonisatiewetgeving van de Unie | AI-verordening | +| Gemachtigde | een natuurlijke of rechtspersoon die zich bevindt of gevestigd is in de Unie die een schriftelijke machtiging heeft gekregen en aanvaard van een aanbieder van een AI-systeem of een AI-model voor algemene doeleinden om namens die aanbieder de verplichtingen en procedures van deze verordening respectievelijk na te komen en uit te voeren | AI-verordening | +|Gemeenschappelijke specificatie | een reeks technische specificaties zoals gedefinieerd in artikel 2, punt 4, van Verordening (EU) nr. 1025/2012, om te voldoen aan bepaalde voorschriften zoals vastgelegd in deze verordening | AI-verordening| +|Gevoelige operationele gegevens | operationele gegevens met betrekking tot activiteiten op het gebied van preventie, opsporing, onderzoek of vervolging van strafbare feiten waarvan de openbaarmaking de integriteit van strafprocedures in het gedrang zou kunnen brengen | AI-verordening | +| Hoge risico AI-systeem |"Een AI-systeem is hoog-risico als het voldoet aan de volgende eisen: 1. Het AI-systeem valt onder de definitie van AI-systemen in artikel 3 lid 1 van de verordening en moet o.a. autonome elementen bevatten, 2. Het AI-systeem wordt in een van de toepassingsgebieden van ANNEX III ingezet zoals biometrie, kritieke infrastructuur en rechtshandhaving | AI-verordening | +| Impactvol algoritme | Het betreft hier algoritmes die worden gebruikt in processen met impact op betrokkenen (burger, organisatie) • Het proces waarin het algoritme wordt gebruikt heeft directe rechtsgevolgen voor betrokkenen. Denk aan: opleggen van boete of weigeren subsidie • Het proces waarin het algoritme zich bevindt, draagt bij aan hoe de overheid een betrokkene of groep categoriseert of benadert. Denk aan: profilering of risico-indicatie voor controle. | Handreiking Algoritmeregister | +| Importeur | een natuurlijke of rechtspersoon die zich bevindt of gevestigd is in de Unie die een AI-systeem in de handel brengt dat de naam of merknaam van een in een derde land gevestigde natuurlijke of rechtspersoon draagt | AI-verordening | +| In de handel brengen | het voor het eerst in de Unie op de markt aanbieden van een AI-systeem of een AI-model voor algemene doeleinden | AI-verordening | +| In gebruik stellen | de directe levering van een AI-systeem door de aanbieder aan de exploitant voor het eerste gebruik of voor eigen gebruik in de Unie voor het beoogde doel | AI-verordening | +| Indirect onderscheid | indien een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelwijze personen met een bepaalde godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat in vergelijking met andere personen bijzonder treft | https://wetten.overheid.nl/BWBR0006502/2020-01-01 | +| Indirecte discriminatie | Wanneer een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelwijze personen met een bepaald beschermd persoonskenmerk (discriminatiegrond) in vergelijking met andere personen in het bijzonder benadeelt, tenzij hiervoor een objectieve rechtvaardiging bestaat | https://publicaties.mensenrechten.nl/publicatie/61a734e65d726f72c45f9dce | +| Inputdata | data die in een AI-systeem worden ingevoerd of direct door een AI-systeem worden verkregen en op basis waarvan het systeem een output genereert | AI-verordening | +| kritieke infrastructuur | kritieke infrastructuur zoals gedefinieerd in artikel 2, punt 4, van Richtlijn (EU) 2022/2557 | AI-verordening | +| Legaliteitsbeginsel | Het legaliteitsbeginsel houdt in dat alle overheidsoptreden moet berusten op een overeenstemmen met - kenbare en voldoende specifieke - algemene regels | F.J. van Ommeren, De verplichting verankerd, Zwolle 1996; dezelfde, Het legaliteitsbeginsel in het staats- en bestuursrecht: opkomst en ondergang van de geïmpliceerde bevoegdheden?, RMTh 2002, blz. 123 e.v. | +| Markttoezichtautoriteit | de nationale autoriteit die de activiteiten verricht en maatregelen neemt als bedoeld in Verordening (EU) 2019/1020 | AI-verordening | +| Nationale bevoegde autoriteit | een aanmeldende autoriteit of een de markttoezichtautoriteit | AI-verordening | +| Niet-persoonsgebonden gegevens | andere gegevens dan persoonsgegevens zoals gedefinieerd in artikel 4, punt 1, van Verordening (EU) 2016/679 | AI-verordening | +| Norm | Een norm is een vrijwillige afspraak tussen partijen over een product, dienst of proces. Normen zijn geen wetten, maar ’best practices’. Iedereen kan - op vrijwillige basis - hier zijn voordeel mee doen. In zakelijke overeenkomsten hebben normen een belangrijke functie. Ze bieden marktpartijen duidelijkheid over en vertrouwen in producten, diensten of organisaties en dagen de maatschappij uit te innoveren. NEN-normen worden ontwikkeld door inhoudsexperts en specialisten op het gebied van normontwikkeling | https://www.nen.nl/normontwikkeling | +| Normalisatie | Normalisatie is het proces om te komen tot een norm. Dit proces is open, transparant en gericht op consensus en vindt plaats in normcommissies die bestaan uit vertegenwoordigers van alle betrokken partijen. Dit gebeurt niet alleen op nationaal niveau, maar ook in Europees en mondiaal verband. | Normontwikkeling (nen.nl) | +| Objectieve rechtvaardiging | Van een objectieve rechtvaardiging voor onderscheid is sprake wanneer onderscheid een legitiem doel nastreeft en er een redelijke relatie van evenredigheid bestaat tussen het gemaakte onderscheid en het nagestreefde doel | https://publicaties.mensenrechten.nl/publicatie/61a734e65d726f72c45f9dce | +| Op de markt aanbieden | het in het kader van een handelsactiviteit, al dan niet tegen betaling, verstrekken van een AI-systeem of een AI-model voor algemene doeleinden met het oog op distributie of gebruik op de markt van de Unie | AI-verordening | +| Openbare ruimte | een fysieke plek die in publieke of private handen is en toegankelijk is voor een onbepaald aantal natuurlijke personen, ongeacht of bepaalde voorwaarden voor de toegang van toepassing zijn, en ongeacht eventuele capaciteitsbeperkingen | AI-verordening | +| Operator | een aanbieder, productfabrikant, exploitant, gemachtigde, importeur of distributeur | AI-verordening | +| Persoonsgegevens | +| Prestaties van een AI-systeem | het vermogen van een AI-systeem om het beoogde doel te verwezenlijken | AI-verordening | +| Proceseigenaar| De proceseigenaar is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het proces en de vastlegging daarvan in een processchema | persoonsgegevens zoals gedefinieerd in artikel 4, punt 1, van Verordening (EU) 2016/679 | AI-verordening | +| Proefpersoon | in het kader van tests onder reële omstandigheden: een natuurlijk persoon die deelneemt aan een test onder reële omstandigheden | AI-verordening | +| Profilering | profilering zoals gedefinieerd in artikel 4, punt 4, van Verordening (EU) 2016/679, of in het geval van rechtshandhavingsinstanties, zoals gedefinieerd in artikel 3, punt 4, van Richtlijn (EU) 2016/680, of in het geval van instellingen, organen of instanties van de Unie, zoals gedefinieerd in artikel 3, punt 5, van Verordening (EU) 2018/1725 | AI-verordening | +| Publieke Inkoop | De verwerving van werken, leveringen of diensten door een overheid of publieke organisatie, van de markt of een andere externe instantie, terwijl zij tegelijkertijd publieke waarde creëren en waarborgen vanuit het perspectief van de eigen organisatie. | J. Grandia, L. Kuitert, F. Schotanus, L Volker (2003). Publieke Inkoop – Een multidisciplinair overzicht van theorieën, praktijken en instrumenten. Open Press TiU, 16. | +| rechtshandhavingsinstanties | iedere overheidsinstantie die bevoegd is voor de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van strafbare feiten of de uitvoering van straffen, met inbegrip van de bescherming tegen en de voorkoming van gevaren voor de openbare veiligheid; of b) ieder ander orgaan dat of iedere andere entiteit die krachtens het recht van de lidstaten is gemachtigd openbaar gezag en openbare bevoegdheden uit te oefenen met het oog op de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van strafbare feiten of de uitvoering van straffen, met inbegrip van de bescherming tegen en de voorkoming van gevaren voor de openbare veiligheid | AI-verordening | +| Rechtshandhaving | activiteiten die worden verricht door of namens rechtshandhavings-instanties met het oog op de voorkoming, het onderzoek, de opsporing of de vervolging van strafbare feiten of de uitvoering van straffen, met inbegrip van de bescherming tegen en de voorkoming van gevaren voor de openbare veiligheid | AI-verordening | +| Redelijkerwijs te voorzien | het gebruik van een AI-systeem op een wijze die niet in overeenstemming is met het beoogde doel, maar die kan voortvloeien uit redelijkerwijs te voorzien menselijk gedrag of redelijkerwijs te voorziene interactie met andere systemen, waaronder andere AI-systemen | AI-verordening | +| Risico | De combinatie van de kans op schade en de ernst van die schade | AI-Verordening | +| Substantiële wijziging | een verandering van een AI-systeem nadat dit in de handel is gebracht of in gebruik is gesteld, die door de aanbieder niet is voorzien of gepland in de initiële conformiteitsbeoordeling, waardoor de overeenstemming van het AI-systeem met de voorschriften van hoofdstuk II, afdeling 2 van de AI-verordening wordt beïnvloed, of die leidt tot een wijziging van het beoogde doel waarvoor het AI-systeem is beoordeeld | AI-verordening | +| Systeem voor biometrische categorisering | een AI-systeem dat is bedoeld voor het indelen van natuurlijke personen in specifieke categorieën op basis van hun biometrische gegevens, tenzij dit een aanvulling vormt op een andere commerciële dienst en om objectieve technische redenen strikt noodzakelijk is | +| Systeem voor biometrische identificatie op afstand | een AI-systeem dat is bedoeld voor het identificeren van natuurlijke personen, zonder dat zij daar actief bij betrokken zijn en doorgaans van een afstand, door middel van vergelijking van de biometrische gegevens van een persoon met de biometrische gegevens die zijn opgenomen in een referentiedatabank | AI-verordening | +| Systeem voor biometrische identificatie op afstand in real time | een systeem voor biometrische identificatie op afstand waarbij het vastleggen van biometrische gegevens, de vergelijking en de identificatie zonder significante vertraging plaatsvinden en waarbij de identificatie niet enkel onmiddellijk, maar ook met beperkte korte vertragingen plaatsvindt, om omzeiling te voorkomen | AI-verordening | +| systeem voor biometrische identificatie op afstand | een ander biometrisch systeem voor de identificatie op afstand dan een systeem voor biometrische identificatie op afstand in real time | AI-verordening | +| Systeem voor het herkennen van emoties | een AI-systeem dat is bedoeld voor het vaststellen of afleiden van de emoties of intenties van natuurlijke personen op basis van hun biometrische gegevens | AI-verordening | +| Systeem voor monitoring na het in de handel brengen | alle door aanbieders van AI-systemen verrichte activiteiten voor het verzamelen en evalueren van ervaringen met door hen in de handel gebrachte of in gebruik genomen AI-systemen, teneinde te kunnen vaststellen of er onmiddellijk corrigerende dan wel preventieve maatregelen nodig zijn | AI-verordening | +| Systeemrisico | een risico dat specifiek is voor de capaciteiten met een grote impact van AI-modellen voor algemene doeleinden, die aanzienlijke gevolgen hebben voor de markt van de Unie vanwege hun bereik, of vanwege feitelijke of redelijkerwijs te voorziene negatieve gevolgen voor de gezondheid, de veiligheid, de openbare veiligheid, de grondrechten of de samenleving als geheel, en dat op grote schaal in de hele waardeketen kan worden verspreid AI-verordening | +| Terugroepen van een AI-systeem | een maatregel gericht op het retourneren aan de aanbieder, het buiten gebruik stellen of het onbruikbaar maken van een AI-systeem dat aan exploitanten ter beschikking is gesteld | AI-verordening | +| Testdata | data die worden gebruikt voor het verrichten van een onafhankelijke evaluatie van het AI-systeem om de verwachte prestaties van dat systeem te bevestigen voordat het in de handel wordt gebracht of in gebruik wordt gesteld | AI-verordening | +| Testen onder reële omstandigheden | het tijdelijk testen van een AI-systeem voor zijn beoogde doel onder reële omstandigheden buiten een laboratorium of anderszins gesimuleerde omgeving teneinde betrouwbare en robuuste gegevens te verkrijgen, en te beoordelen en te verifiëren of het AI-systeem overeenstemt met de voorschriften van deze verordening, waaronder niet wordt verstaan het in de handel brengen of in gebruik nemen van het AI-systeem in de zin van deze verordening, mits aan alle in artikel 57 of 60 vastgestelde voorwaarden is voldaan | AI-verordening | +| Toestemming met kennis van zaken | de vrijelijk gegeven, specifieke, ondubbelzinnige en vrijwillige uiting door een proefpersoon van zijn of haar bereidheid deel te nemen aan een bepaalde test onder reële omstandigheden, na geïnformeerd te zijn over alle aspecten van de test die van belang zijn voor zijn of haar beslissing deel te nemen | | +| Trainingsdata | data die worden gebruikt voor het trainen van een AI-systeem door de leerbare parameters hiervan aan te passen | AI-verordening | +| Uit de handel nemen van een AI-systeem | een maatregel waarmee wordt beoogd te voorkomen dat een AI-systeem dat zich in de toeleveringsketen bevindt, op de markt wordt aangeboden | AI-verordening | +| Validatiedata | data die worden gebruikt voor het verrichten van een evaluatie van het getrainde AI-systeem en voor het afstemmen van onder andere de niet-leerbare parameters en het leerproces ervan, om underfitting of overfitting te voorkomen | AI-verordening | +| validatiedatareeks | een afzonderlijke datareeks of deel van de trainingsdatareeks, als vaste of variabele verdeling | AI-verordening | +| Veiligheidscomponent | een component van een product of systeem die een veiligheids-functie voor dat product of systeem vervult of waarvan het falen of gebrekkig functioneren de gezondheid en veiligheid van personen of eigendom in gevaar brengt | AI-verordening | +| Verwerker | Een [..] rechtspersoon, een overheidsinstantie, een dienst of een ander orgaan die/dat ten behoeve van de verwerkingsverantwoordelijke persoonsgegevens verwerkt. | AVG | +| Verwerkersverantwoordelijke | Een rechtspersoon of overheidsinstantie die, alleen of samen met anderen, het doel van en de middelen voor de verwerking van persoonsgegevens vaststelt | Art. 4 onderdeel 7 AVG | +| Zwevendekommabewerking of floating-point operation (FLOP) | elke wiskundige bewerking of toewijzing met zwevendekommagetallen, die een subset vormen van de reële getallen die gewoonlijk op computers worden weergegeven door een geheel getal met een vaste precisie, verheven door een gehele exponent van een vaste basis | + diff --git a/docs/overhetalgoritmekader/definities.md b/docs/overhetalgoritmekader/definities.md index f5aadd3b06..2d1096ab7c 100644 --- a/docs/overhetalgoritmekader/definities.md +++ b/docs/overhetalgoritmekader/definities.md @@ -2,9 +2,7 @@ title: Definities --- -Welke definities gebruikt het Algoritmekader? Je vindt een overzicht op deze pagina. Deze definities komen overeen met de definities van het het [Algoritmeregister](https://algoritmes.overheid.nl/nl), zie daarvoor de [Handreiking Algoritmeregister](https://algoritmes.pleio.nl/attachment/entity/83fb2500-6b45-434d-93c9-7534e0b740b3). - -De meest belangrijke definities staan hieronder. Daarnaast heeft het Algoritmekader ook een eigen [begrippenlijst](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader/blob/main/includes/abbreviations.md) bij. +Welke definities gebruikt het Algoritmekader? Je vindt een overzicht op deze pagina. Deze definities komen overeen met de definities van het het [Algoritmeregister](https://algoritmes.overheid.nl/nl), zie daarvoor de [Handreiking Algoritmeregister](https://algoritmes.pleio.nl/attachment/entity/83fb2500-6b45-434d-93c9-7534e0b740b3) ### Definitie van een algoritme Er zijn veel definities van een algoritme. Voor het algoritmekader hanteren we de definitie van de Algemene Rekenkamer: diff --git a/docs/rollen/aanbieder.md b/docs/rollen/aanbieder.md new file mode 100644 index 0000000000..0bd05cd870 --- /dev/null +++ b/docs/rollen/aanbieder.md @@ -0,0 +1,5 @@ +--- +title: Aanbieder +--- + +Hier komt meer informatie over de rol \ No newline at end of file diff --git a/docs/rollen/contractbeheerder.md b/docs/rollen/contractbeheerder.md new file mode 100644 index 0000000000..8d8294684e --- /dev/null +++ b/docs/rollen/contractbeheerder.md @@ -0,0 +1,5 @@ +--- +title: Contractbeheerder +--- + +Hier komt meer informatie over de rol \ No newline at end of file diff --git a/docs/rollen/data-scientist.md b/docs/rollen/data-scientist.md new file mode 100644 index 0000000000..0dc48d8f87 --- /dev/null +++ b/docs/rollen/data-scientist.md @@ -0,0 +1,5 @@ +--- +title: Data scientist +--- + +Hier komt meer informatie over de rol \ No newline at end of file diff --git a/docs/rollen/exploitant.md b/docs/rollen/exploitant.md new file mode 100644 index 0000000000..8b13789179 --- /dev/null +++ b/docs/rollen/exploitant.md @@ -0,0 +1 @@ + diff --git a/docs/rollen/index.md b/docs/rollen/index.md new file mode 100644 index 0000000000..cbc65b4ea5 --- /dev/null +++ b/docs/rollen/index.md @@ -0,0 +1,4 @@ +--- +title: Rollen +--- + diff --git a/docs/rollen/informatiebeheerder.md b/docs/rollen/informatiebeheerder.md new file mode 100644 index 0000000000..65b9a1ffcb --- /dev/null +++ b/docs/rollen/informatiebeheerder.md @@ -0,0 +1,5 @@ +--- +title: Leverancier +--- + +Hier komt meer informatie over de rol \ No newline at end of file diff --git a/docs/rollen/leverancier.md b/docs/rollen/leverancier.md new file mode 100644 index 0000000000..65b9a1ffcb --- /dev/null +++ b/docs/rollen/leverancier.md @@ -0,0 +1,5 @@ +--- +title: Leverancier +--- + +Hier komt meer informatie over de rol \ No newline at end of file diff --git a/docs/rollen/proceseigenaar.md b/docs/rollen/proceseigenaar.md new file mode 100644 index 0000000000..bd9040f9c7 --- /dev/null +++ b/docs/rollen/proceseigenaar.md @@ -0,0 +1,5 @@ +--- +title: Proceseigenaar +--- + +Hier komt meer informatie over de rol \ No newline at end of file diff --git a/docs/stylesheets/extra.css b/docs/stylesheets/extra.css new file mode 100644 index 0000000000..52395af088 --- /dev/null +++ b/docs/stylesheets/extra.css @@ -0,0 +1,25 @@ +.mdx-badge { + font-size: .85em; + display: inline-block; + margin: .2rem .3rem; +} + +.mdx-badge__icon { + border-top-left-radius: .1rem; + border-bottom-left-radius: .1rem; + + background: var(--md-accent-fg-color--transparent); + padding: .2rem; +} + +.mdx-badge__text { + border-bottom-right-radius: .1rem; + border-top-right-radius: .1rem; + + box-shadow: 0 0 0 1px inset var(--md-accent-fg-color--transparent); + padding: .2rem .3rem; +} + +.mdx-badge a { + color: var(--md-accent-fg-color); +} diff --git a/docs/thema/conformiteitsbeoordeling/index.md b/docs/thema/conformiteitsbeoordeling/index.md new file mode 100644 index 0000000000..1f52406102 --- /dev/null +++ b/docs/thema/conformiteitsbeoordeling/index.md @@ -0,0 +1,7 @@ +--- +title: Conformiteitsbeoordeling +icon: material/check-circle +status: todo +--- + +!!! note "status: dit bouwblok moet nog ontwikkeld worden" \ No newline at end of file diff --git a/docs/thema/data/index.md b/docs/thema/data/index.md new file mode 100644 index 0000000000..db458954dc --- /dev/null +++ b/docs/thema/data/index.md @@ -0,0 +1,55 @@ +--- +title: Data +icon: material/database +status: todo +--- + +!!! note "status: dit bouwblok moet nog ontwikkeld worden" + +Hier is plek voor een algemene beschrijving van dit bouwblok. Neem hier in ieder geval op: + +- waar gaat dit bouwblok over +- zijn er eventueel deelonderwerpen die behoren tot dit bouwblok? Zo ja welke? En verwijzen indien dit een aparte pagina betreft. +- waarom is dit bouwblok belangrijk? +- eventueel definities of toelichting van bepaalde begrippen die relevant zijn voor dit bouwblok + +--- + +## Data ten opzichte van de levenscyclus + +| **Fase levenscyclus** | **Relevant ja/nee** | **Toelichting** | +|--------------------------------------------------------------------------------------------------|:---------------------:|----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| +| [Probleemanalyse](../../levenscyclus/probleemanalyse.md) | | | +| [Ontwerp](../../levenscyclus/ontwerp.md) | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | | +| [Data verkennen en preparatie](../../levenscyclus/dataverkenning-en-datapreparatie.md) | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | De vraag is of dit voldoende plek is voor een toelichting. Hoe veel tekst willen we hier precies kwijt? Je kan hier best een tijdje doortypen, maar deze vorm van weergeven is misschien niet heel geschikt als je hier heel veel meer tekst kwijt wilt. | +| [Ontwikkelen](../../levenscyclus/ontwikkelen.md) | | | +| [Validatie](../../levenscyclus/validatie.md) | | | +| [Implementatie](../../levenscyclus/implementatie.md) | | | +| [Monitoren](../../levenscyclus/monitoren.md) | | | +| [Archiveren](../../levenscyclus/archiveren.md) | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | | + + +??? question "vraag" + Willen we hier onderscheid kunnen maken in wat voor soort algoritme we aan het ontwikkelen zijn? + +## Normen + +Onderstaand bieden we een overzicht van alle normen die van toepassing zijn op data waaraan een overheidsorganisatie volgens geldende wet- en regelgeving aan moet voldoen bij het gebruik van algoritmes. + +| **Norm** | **Uitleg** | **verplicht voor hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **verplicht voor impactvolle algoritmes** | **verplicht voor niet-impactvolle algoritmes** | +|---------------------------------------|-----------------------------|:---------------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:| +| [n.t.b.](../../vereisten/data/n.t.b..md) | Korte uitleg over deze norm | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | +| | | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | + +??? question "vragen" + - Willen we deze normen ook kunnen koppelen aan de levenscyclus? Dat kunnen we misschien weer op de norm pagina doen? + - Willen we hier ook een bron vermelden? Als ik het goed begrijp komen alle normen die we nu hebben uit wettelijke verplichtingen? + - Willen we hier ook normen toevoegen die niet wettelijk verplicht zijn (of zijn dat dat aanvullende maatregelen)? + - Wat is precies het onderscheid dat we willen maken? Wanneer weet de IBW dit? Voor nu impactvol ja/nee genomen, maar we moeten sowieso ook hoog-risico AI act meenemen + +## Aanvullende maatregelen + +| **Maatregel** | **Uitleg** | **van toepassing op impactvolle algoritmes** | **van toepassing op niet-impactvolle algoritmes** | +|----------------|-----------------------------|:-----------------------------------------------:|:-------------------------------------------------:| +| [Maatregel](#) | Korte uitleg over maatregel | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | +| [Maatregel](#) | Korte uitleg over maatregel | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | diff --git a/docs/thema/duurzaamheid/index.md b/docs/thema/duurzaamheid/index.md new file mode 100644 index 0000000000..530e1e60c4 --- /dev/null +++ b/docs/thema/duurzaamheid/index.md @@ -0,0 +1,7 @@ +--- +title: Duurzaamheid +icon: material/leaf +status: todo +--- + +!!! note "status: moet nog ontwikkeld worden" diff --git a/docs/thema/fundamentele rechten/index.md b/docs/thema/fundamentele rechten/index.md new file mode 100644 index 0000000000..a035b21432 --- /dev/null +++ b/docs/thema/fundamentele rechten/index.md @@ -0,0 +1,6 @@ +--- +title: Fundamenetele rechten +icon: material/scale-balance +--- + +!!! note "status: dit bouwblok moet nog ontwikkeld worden" diff --git a/docs/bouwblokken/fundamentele rechten/non-discriminatie.md b/docs/thema/fundamentele rechten/non-discriminatie.md similarity index 98% rename from docs/bouwblokken/fundamentele rechten/non-discriminatie.md rename to docs/thema/fundamentele rechten/non-discriminatie.md index 5949216aa1..46077fb309 100644 --- a/docs/bouwblokken/fundamentele rechten/non-discriminatie.md +++ b/docs/thema/fundamentele rechten/non-discriminatie.md @@ -1,10 +1,8 @@ --- -title: Non-discriminatie -summary: hier staat een korte samenvatting over dit onderwerp +title: Bias en non-discriminatie --- -!!! info "Disclaimer" - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). +!!! note "status: dit bouwblok is in ontwikkeling" ## Waarom? Schrijf hier een tekst over wat [title] is en waarom dit belangrijk is voor een verantwoord gebruik van algoritmes bij overheidsorganisaties. @@ -96,3 +94,7 @@ Overzicht van welke rollen belangrijk zijn te betrekken bij dit bouwblok. * Selectiebeslissingen moeten te allen tijde uitlegbaar zijn. ## Mogelijke hulpmiddelen en methoden * [Fairness Handbook](https://amsterdamintelligence.com/resources/the-fairness-handbook) + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/thema/governance/index.md b/docs/thema/governance/index.md new file mode 100644 index 0000000000..fbe108cb00 --- /dev/null +++ b/docs/thema/governance/index.md @@ -0,0 +1,7 @@ +--- +title: Governance +icon: material/bank +status: todo +--- + +!!! note "status: dit bouwblok moet nog ontwikkeld worden" \ No newline at end of file diff --git a/docs/thema/index.md b/docs/thema/index.md new file mode 100644 index 0000000000..c200cec6d3 --- /dev/null +++ b/docs/thema/index.md @@ -0,0 +1,107 @@ +--- +title: Thema's +--- + +Bij het algoritmekader hebben we 10 thema's gedefinieerd. Deze thema geven structuur aan het algoritmekader. + +Deze thema's worden één voor één opgepakt. + +## thema in ontwikkeling + +
+ +- :material-scale-balance: __Fundamentele rechten__ *(in ontwikkeling)* + + --- + + Het bouwblok fundamentele rechten is opgesplitst in verschillende delen + + [:octicons-arrow-right-24: Naar fundamentele rechten](../thema/fundamentele%20rechten/index.md) + + [:octicons-arrow-right-24: Naar bias en non-discriminatie](../thema/fundamentele%20rechten/non-discriminatie.md) + +- :material-cart: __Publieke inkoop__ *(in ontwikkeling)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over publieke inkoop + + [:octicons-arrow-right-24: Naar publieke inkoop](../thema/publieke inkoop/index.md ) + +- :material-shield-lock: __Privacy en gegevensbescherming__ *(in ontwikkeling)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over privacy en gegevensbescherming + + [:octicons-arrow-right-24: Naar privacy en gegevensbescherming](../thema/privacy%20en%20gegevensbescherming/index.md) + +- :material-magnify: __Transparantie__ *(in ontwikkeling)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over transparantie + + [:octicons-arrow-right-24: Naar transparantie](../thema/transparantie/index.md) + +
+ +## thema nog te doen + +
+ +- :material-check-circle: __Conformiteitsbeoordeling__ *(nog te doen)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over conformiteitsbeoordeling + + [:octicons-arrow-right-24: Naar conformiteitsbeoordeling](../thema/conformiteitsbeoordeling/index.md) + +- :material-database: __Data__ *(nog te doen)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over data + + [:octicons-arrow-right-24: Naar data](../thema/data/index.md) + +- :material-leaf: __Duurzaamheid__ *(nog te doen)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over duurzaamheid + + [:octicons-arrow-right-24: Naar duurzaamheid](../thema/duurzaamheid/index.md) + +- :material-bank: __Governance__ *(nog te doen)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over governance + + [:octicons-arrow-right-24: Naar governance](../thema/governance/index.md) + +- :material-account-check: __Menselijke controle__ *(nog te doen)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over menselijke controle + + [:octicons-arrow-right-24: Naar menselijke controle](../thema/menselijke%20controle/index.md) + +- :material-cog: __Technische robuustheid en veiligheid__ *(nog te doen)* + + --- + + Hier kunnen we een korte tekst kwijt over technische robuustheid en veiligheid + + [:octicons-arrow-right-24: Naar technische robuustheid en veiligheid](../thema/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md) + +
+ + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + diff --git a/docs/thema/menselijke controle/index.md b/docs/thema/menselijke controle/index.md new file mode 100644 index 0000000000..3408c2956d --- /dev/null +++ b/docs/thema/menselijke controle/index.md @@ -0,0 +1,7 @@ +--- +title: Menselijke controle +icon: material/account-check +status: todo +--- + +!!! note "status: dit bouwblok moet nog ontwikkeld worden" \ No newline at end of file diff --git a/docs/normen/inkoop/n.t.b..md b/docs/thema/privacy en gegevensbescherming/index.md similarity index 57% rename from docs/normen/inkoop/n.t.b..md rename to docs/thema/privacy en gegevensbescherming/index.md index 4ba9e11a08..b3d07ee2e1 100644 --- a/docs/normen/inkoop/n.t.b..md +++ b/docs/thema/privacy en gegevensbescherming/index.md @@ -1,35 +1,14 @@ --- -title: n.t.b. - +title: Privacy en gegevensbescherming +icon: material/shield-lock --- -!!! info "Disclaimer" - - Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). - - -## Norm -** ** - -## Risico -In progress - -## Bronnen +Hier komt een beschrijving van dit bouwblok -#### Wet- en regelgeving +!!! note "status: dit bouwblok is in ontwikkeling" -#### Toetsingskaders - - -## Toelichting - - -## Maatregelen - -## Rollen -Hieronder beschrijven we welke rollen er betrokken kunnen worden bij de uitvoering van deze norm. - +!!! info "Disclaimer" + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). -## Best practices diff --git a/docs/thema/publieke inkoop/index.md b/docs/thema/publieke inkoop/index.md new file mode 100644 index 0000000000..639d9d7e63 --- /dev/null +++ b/docs/thema/publieke inkoop/index.md @@ -0,0 +1,66 @@ +--- +title: Publieke inkoop van algoritmen en AI +icon: material/cart +--- + + +!!! info "Disclaimer" + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + + +Door middel van publieke inkoop wordt door overheidsinstellingen software ingekocht. Deze software wordt ingekocht om ambtenaren te ondersteunen met hun werkzaamheden om zo maatschappelijk waarden te creëren. Het kan bijvoorbeeld gaan om het inkopen van een systeem waarmee een aanvraag voor een subsidie of vergunning kan worden behandeld. Het virtueel vergaderen of het digitaal samenwerken aan documenten zijn hier ook voorbeelden van. + +Software met algoritmen en AI wordt vaak ontwikkeld door gespecialiseerde aanbieders en bevat steeds meer algoritmen en AI. Het komt ook voor dat de overheid deze technologie zelf ontwikkelt. Deze algoritmen en AI kunnen eenvoudig van aard zijn, zoals het maken van een eenvoudige berekening. Zij kunnen complexer van aard zijn, zoals een voorspelling geven of het genereren van informatie. In het laatste geval kan worden gedacht aan ChatGPT, Google Bard of Co-Pilot. +Er zijn verschillende type technologieën die vallen onder het bereik van algoritmen en AI. In dit kader drukken we deze uit als ‘rekenregel’, ‘machine learning’ en ‘generatieve AI’. Elke technologie heeft eigen bijzondere aandachtspunten. Ook de bijbehorende risico’s kunnen per type verschillen. Het identificeren van deze risico’s en het treffen van beheersmaatregelen is daarbij van belang. Dat geldt in het bijzonder als algoritmen en AI bijdragen aan de totstandkoming van overheidsbesluitvorming en impactvolle beslissingen die burgers en ondernemingen raken. + +Door bij publieke inkoop van software met algoritmen en AI rekening te houden met vereisten die voorkomen uit wet- en regelgeving, toepassen van publieke waarden, het type algoritme of AI en de potentiële risico’s die ontstaan bij het gebruiken ervan, kunnen negatieve gevolgen worden voorkomen. Publieke inkoop speelt daarom een belangrijke rol bij de totstandkoming van verantwoord ontwikkelde algoritmen en AI en het gebruik daarvan door ambtenaren. +In dit deel van het Algoritmekader wordt nader ingegaan op deze vereisten. Er worden suggesties gedaan hoe deze vereisten kunnen worden nageleefd en welke rollen daarbij betrokken kunnen zijn. Waar mogelijk worden concrete voorbeelden uit de praktijk gegeven en zal worden aangegeven bij welk type algoritmen of AI dit relevant is. + +Het publiek inkopen van algoritmen en AI wordt ook gekoppeld aan de algoritme levenscyclus. Dit geeft een beeld van wanneer bepaalde vereisten en maatregelen, bij het ontwikkelen van algoritmen en AI, moeten worden geadresseerd. Door deze vereisten ook te vertalen naar het inkoopproces, zullen de rollen binnen het inkoopproces beter in staat zijn om te duiden wanneer en hoe dit kan worden geadresseerd. Dit moet bijdragen aan een goed samenspel met aanbieders, zodat de kansen van algoritmen en AI worden benut en de negatieve gevolgen worden voorkomen. + + +## Algoritme levenscyclus +Algoritmen en AI kunnen een grote impact hebben op onze maatschappij. Daarom is het van belang dat deze op een verantwoorde manier worden ontwikkeld en gebruikt. Het toepassen van de algoritme levenscyclus is hierover een bruikbare leidraad. De algoritme levenscyclus bestaat uit meerdere fasen. De werkzaamheden die noodzakelijk zijn om een verantwoord algoritme of AI te ontwikkelen, kunnen logisch worden gekoppeld aan deze fasen. +Deze levenscyclus kan worden gebruikt voor alle typen algoritmen en AI. Het verschilt uiteraard wel per type wat moet worden gedaan en dit is mede afhankelijk van de risico classificatie. Bij hoge risico toepassing zal meer moeten worden gedaan om risico’s te mitigeren dan als er sprake is van lage risico toepassingen. De levenscyclus geeft een bruikbaar overzicht voor leveranciers en opdrachtgevers wanneer welke werkzaamheden moeten worden uitgevoerd. Het laat ook zien welke werkzaamheden moeten zijn afgerond als algoritmen en AI in de markt mogen worden gezet en klaar zijn voor gebruik. + +Bij het publiek inkopen van software met bijbehorende algoritmen en AI zijn de wensen van de behoeftesteller en de doelstellingen van de organisatie van groot belang. Dit kan tot verschillende situaties leiden: + +• Een al ontwikkelde kant-en-klare oplossing voldoet direct aan deze wensen en doelstellingen; + +• Een al ontwikkelde oplossing moet eerst worden aangepast voordat deze kan worden gebruikt; + +• Er moet een nieuwe oplossing worden ontwikkeld om te voldoen aan de wensen. + +Deze inschatting is dus bepalend wat wel en niet van een product mag worden verwacht. Dit is relevant voor zowel de leverancier als de opdrachtgever. Het is aannemelijk dat als het om risicovolle (nog te ontwikkelen) algoritmen of AI gaat, de opdrachtgever een intensieve bijdrage moet leveren aan de samenwerking om het product te kunnen gebruiken. De opdrachtgever zal bijvoorbeeld moeten aangeven wat de juridische en ethische grenzen zijn van de uiteindelijk werking van het algoritme of AI. Als een kant-en-klare oplossing wordt afgenomen, dan zal de leverancier moeten laten zien dat de ontwikkelde algoritmen en AI voldoen aan alle vereisten en moet dit kunnen aantonen. + +De inzichten uit de algoritme levenscyclus kunnen ondersteunen bij bijvoorbeeld de behoeftestelling, het maken van make-or-buy beslissingen, de te hanteren aanbestedingsvorm, de totstandkoming van de selectie- en gunningseisen, contractspecificaties en de uitvoering en management van het contract. De algoritme levenscyclus kan worden geraadpleegd via het tabblad boven aan deze pagina. Per fase en per type algoritme of AI kan worden bekeken aan welke vereisten moet worden voldaan en welke beheersmaatregelen kunnen worden getroffen. + + +## Vereisten + +| **Vereisten** | **Uitleg** | **verplicht voor hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **verplicht voor impactvolle algoritmes** | **verplicht voor niet-impactvolle algoritmes** | +|------------------------------------------------------------------------------------|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|:---------------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:| +| [Archiveren](../../vereisten/governance/Archiveren.md ) | De grondslag van de Archiefwet is dat, als de overheid de informatie bewaart die voortkomt uit de verschillende werkprocessen, aan de hand van deze informatie de werkprocessen kunnen worden gereconstrueerd en kan worden nagegaan hoe besluiten tot stand zijn gekomen. De oordeelsvorming over hoe zaken zijn verlopen kan dan worden overgelaten aan anderen | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | +| [Non-discriminatie](../../vereisten/fundamentele%20rechten/Non%20discriminatie.md) | Verbod op ongelijke behandeling in gelijke omstandigheden. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | +| [Verbod schenden Auteursrechten](../../vereisten/inkoop/verbod-schenden-auteursrechten.md) | Bepaalde vormen van algoritmen en AI worden ontwikkeld op basis van grote hoeveelheden data. Deze data wordt gebruikt voor het trainingen en testen van algoritmen en AI. Deze data mag geen inbreuk maken op Auteursrechten. Ook de gegenereerde output van algoritmen en AI mag geen inbreuk maken op deze rechten. | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | +| [Kwaliteitsmanagementsysteem](../../vereisten/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md) | De ontwikkelaar van een AI-systeem of een 'general purpose AI model' die deze op de markt plaatst zal een kwaliteitsmanagementsysteem toepassen waarmee wordt voldaan aan de verplichtingen die voortkomen uit de AI-verordening. | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | + + + +## Nuttige informatie +[Europese modelcontractbepalingen AI-systemen (hoog risico)](https://public-buyers-community.ec.europa.eu/sites/default/files/2023-10/AI_Procurement_Clauses_template_High_Risk%20NL.pdf) + +[Europese modelcontractbepalingen AI-systemen (niet hoog risico)](https://public-buyers-community.ec.europa.eu/sites/default/files/2023-10/AI_Procurement_Clauses_Template_NON_HIGH_RISK_NL.pdf) + +[Contractvoorwaarden voor algoritmen gemeente Amsterdam](https://www.amsterdam.nl/innovatie/digitalisering-technologie/algoritmen-ai/contractvoorwaarden-algoritmen/) + + + + + + + + + + + diff --git a/docs/thema/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md b/docs/thema/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md new file mode 100644 index 0000000000..e6c3873631 --- /dev/null +++ b/docs/thema/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md @@ -0,0 +1,58 @@ +--- +title: Technische robuustheid en veiligheid +icon: material/cog +status: todo +--- + +!!! note "status:dit bouwblok gebruik ik nu als template" + +Hier is plek voor een algemene beschrijving van dit bouwblok. Neem hier in ieder geval op: + +- waar gaat dit bouwblok over +- zijn er eventueel deelonderwerpen die behoren tot dit bouwblok? Zo ja welke? En verwijzen indien dit een aparte pagina betreft. +- waarom is dit bouwblok belangrijk? +- eventueel definities of toelichting van bepaalde begrippen die relevant zijn voor dit bouwblok + +--- + +## Technische robuustheid ten opzichte van de levenscyclus + +| **Fase levenscyclus** | **Relevant ja/nee** | **Toelichting** | +|--------------------------------------------------------------------------------------------------|:-----------------------------------------------:|----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| +| [Probleemanalyse](../../levenscyclus/probleemanalyse.md) | | | +| [Ontwerp](../../levenscyclus/ontwerp.md) | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | | +| [Data verkennen en preparatie](../../levenscyclus/dataverkenning-en-datapreparatie.md ) | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | De vraag is of dit voldoende plek is voor een toelichting. Hoe veel tekst willen we hier precies kwijt? Je kan hier best een tijdje doortypen, maar deze vorm van weergeven is misschien niet heel geschikt als je hier heel veel meer tekst kwijt wilt. | +| [Ontwikkelen](../../levenscyclus/ontwikkelen.md) | | | +| [Validatie](../../levenscyclus/validatie.md) | | | +| [Implementatie](../../levenscyclus/implementatie.md) | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | | +| [Monitoren](../../levenscyclus/monitoren.md) | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | | +| [Archiveren](../../levenscyclus/archiveren.md) | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | | + + +??? question "vraag" + Willen we hier onderscheid kunnen maken in wat voor soort algoritme we aan het ontwikkelen zijn? + +## Vereisten + +Onderstaand bieden we een overzicht van alle normen die van toepassing zijn op data waaraan een overheidsorganisatie volgens geldende wet- en regelgeving aan moet voldoen bij het gebruik van algoritmes. + +| **Vereisten** | **Uitleg** | **verplicht voor hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **verplicht voor impactvolle algoritmes** | **verplicht voor niet-impactvolle algoritmes** | +|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|-----------------------------|:---------------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:| +| [Continuïteit](../../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Algoritme%20continuïteit.md) | Korte uitleg over deze norm | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | +| [Betrouwbare uitkomsten](../../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Betrouwbare%20algoritme%20uitkomsten.md) | | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | +| [Data is representatief](../../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Data%20is%20representatief.md) | | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | +| [Doel en keuze algoritme](../../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Doel%20en%20keuze%20algoritme.md) | | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | +| [Informatiebeveiliging](../../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Informatiebeveiliging.md) | | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | + +??? question "vragen" + - Willen we deze normen ook kunnen koppelen aan de levenscyclus? Dat kunnen we misschien weer op de norm pagina doen? + - Willen we hier ook een bron vermelden? Als ik het goed begrijp komen alle normen die we nu hebben uit wettelijke verplichtingen? + - Willen we hier ook normen toevoegen die niet wettelijk verplicht zijn (of zijn dat dat aanvullende maatregelen)? + - Wat is precies het onderscheid dat we willen maken? Wanneer weet de IBW dit? Voor nu impactvol ja/nee genomen, maar we moeten sowieso ook hoog-risico AI act meenemen + +## Aanvullende maatregelen + +| **Maatregel** | **Uitleg** | **van toepassing op impactvolle algoritmes** | **van toepassing op niet-impactvolle algoritmes** | +|----------------|-----------------------------|:-----------------------------------------------:|:-------------------------------------------------:| +| [Maatregel](#) | Korte uitleg over maatregel | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | +| [Maatregel](#) | Korte uitleg over maatregel | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | diff --git a/docs/thema/transparantie/index.md b/docs/thema/transparantie/index.md new file mode 100644 index 0000000000..0d315811f1 --- /dev/null +++ b/docs/thema/transparantie/index.md @@ -0,0 +1,6 @@ +--- +title: Transparantie +icon: material/magnify +--- + +!!! note "status: dit bouwblok moet nog ontwikkeld worden" diff --git a/docs/normen/conformiteitsbeoordeling/index.md b/docs/vereisten/conformiteitsbeoordeling/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/conformiteitsbeoordeling/index.md rename to docs/vereisten/conformiteitsbeoordeling/index.md diff --git a/docs/normen/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md b/docs/vereisten/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md similarity index 100% rename from docs/normen/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md rename to docs/vereisten/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md diff --git a/docs/normen/data/index.md b/docs/vereisten/data/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/data/index.md rename to docs/vereisten/data/index.md diff --git a/docs/normen/data/n.t.b..md b/docs/vereisten/data/n.t.b..md similarity index 100% rename from docs/normen/data/n.t.b..md rename to docs/vereisten/data/n.t.b..md diff --git a/docs/normen/duurzaamheid/Bewerkstellig duurzaamheid.md b/docs/vereisten/duurzaamheid/Bewerkstellig duurzaamheid.md similarity index 100% rename from docs/normen/duurzaamheid/Bewerkstellig duurzaamheid.md rename to docs/vereisten/duurzaamheid/Bewerkstellig duurzaamheid.md diff --git a/docs/normen/duurzaamheid/index.md b/docs/vereisten/duurzaamheid/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/duurzaamheid/index.md rename to docs/vereisten/duurzaamheid/index.md diff --git a/docs/normen/fundamentele rechten/Non discriminatie.md b/docs/vereisten/fundamentele rechten/Non discriminatie.md similarity index 95% rename from docs/normen/fundamentele rechten/Non discriminatie.md rename to docs/vereisten/fundamentele rechten/Non discriminatie.md index 25831807a0..fe746ac64c 100644 --- a/docs/normen/fundamentele rechten/Non discriminatie.md +++ b/docs/vereisten/fundamentele rechten/Non discriminatie.md @@ -81,13 +81,13 @@ Hieronder beschrijven we welke rollen er betrokken kunnen worden bij de uitvoeri ## Best practices -Het is aan te bevelen om hiervoor de handreiking non-discriminatie by design te gebruiken. +Het is aan te bevelen om hiervoor de [handreiking non-discriminatie by design](https://open.overheid.nl/documenten/ronl-3f9fa69c-acf4-444d-96e1-5c48df00eb3c/pdf) te gebruiken. -https://open.overheid.nl/documenten/ronl-3f9fa69c-acf4-444d-96e1-5c48df00eb3c/pdf -Indien risicoprofielen worden ingezet en bestaat een risico op discriminatie, dan kan de Beslisboom van het College van de Rechten van de Mens worden gebruikt. + +Indien risicoprofielen worden ingezet en bestaat een risico op discriminatie, dan kan de [Beslisboom van het College van de Rechten van de Mens](https://publicaties.mensenrechten.nl/file/6ac9f9ec-c837-23b1-0032-5c2e684db188.pdf) worden gebruikt. -https://publicaties.mensenrechten.nl/file/2aecbba3-e0ab-015f-5e51-93293b16ecca.pdf + diff --git a/docs/normen/fundamentele rechten/index.md b/docs/vereisten/fundamentele rechten/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/fundamentele rechten/index.md rename to docs/vereisten/fundamentele rechten/index.md diff --git a/docs/normen/governance/Aantoonbaarheid.md b/docs/vereisten/governance/Aantoonbaarheid.md similarity index 100% rename from docs/normen/governance/Aantoonbaarheid.md rename to docs/vereisten/governance/Aantoonbaarheid.md diff --git a/docs/vereisten/governance/Archiveren.md b/docs/vereisten/governance/Archiveren.md new file mode 100644 index 0000000000..45ae704501 --- /dev/null +++ b/docs/vereisten/governance/Archiveren.md @@ -0,0 +1,59 @@ +--- +title: De Archiefwet is ook van toepassing op algoritmen en AI. +hide: navigation +--- + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + +# Archiveren + +## Vereiste +Overheidsorganen zijn verplicht de onder hen berustende archiefbescheiden in goede, geordende en toegankelijke staat te brengen en te bewaren, alsmede zorg te dragen voor de vernietiging van de daarvoor in aanmerking komende archiefbescheiden. + +## Toelichting +Volgens de Archiefwet moeten overheden informatie bewaren. Op basis van deze informatie moet gereconstrueerd kunnen worden hoe besluiten, ook in de context van algoritmen en AI, tot stand zijn gekomen. Informatie over en van algoritmen en AI moet daarom ook bewaard en vernietigd worden. + +## Bronnen + +| **Type** | **Bron** | **Toelichting** | +|---------------------|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|---------------------------------------------------------------| +| Wet- en regelgeving | [Art. 3 Archiefwet](https://wetten.overheid.nl/BWBR0007376/2022-05-01) | | +| Wet- en regelgeving | [Art 15 lid 2 Archiefwet](https://wetten.overheid.nl/BWBR0007376/2022-05-01) | | +| Wet- en regelgeving | [Archiefbesluit 1995](https://wetten.overheid.nl/BWBR0007748/2020-01-01) | | +| Wet- en regelgeving | [Archiefregeling](https://wetten.overheid.nl/BWBR0027041/2014-01-01) | | + + +## Wanneer van toepassing? + +| **hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **impactvolle algoritmes** | **niet-impactvolle algoritmes** | +|:---------------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:| +| :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | + +## Risico +Zonder goede toepassing van de Archiefwet is het voor betrokkene(n) of derden niet mogelijk om achteraf te reconstrueren en te controleren hoe besluiten, waar algoritmen en AI aan hebben bijgedragen, tot stand zijn gekomen. Het nalaten om archiefbescheiden na verloop van tijd te verwijderen brengt risico's met zich mee op het gebied van privacy en informatiebeveiliging + +## Normen +In afwachting van normalisatieproces + +## Maatregelen + +De aanbevolen maatregelen zijn afhankelijk van de gebruikte techiek van het algoritme. Selecteer hieronder de gebruikt techniek. + +=== "Rekenregels" + + + +=== "Machine learning" + + + +=== "Generatieve AI" + + + +!!! note "opmerking" + Het kan zo zijn dat de te nemen maatregelen afhankelijk zijn van de gebruikte techniek. + + diff --git a/docs/normen/governance/Data governance.md b/docs/vereisten/governance/Data governance.md similarity index 100% rename from docs/normen/governance/Data governance.md rename to docs/vereisten/governance/Data governance.md diff --git a/docs/normen/governance/Eigenaarschap en beheer.md b/docs/vereisten/governance/Eigenaarschap en beheer.md similarity index 100% rename from docs/normen/governance/Eigenaarschap en beheer.md rename to docs/vereisten/governance/Eigenaarschap en beheer.md diff --git a/docs/normen/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md b/docs/vereisten/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md similarity index 100% rename from docs/normen/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md rename to docs/vereisten/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md diff --git a/docs/vereisten/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md b/docs/vereisten/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md new file mode 100644 index 0000000000..c32125f002 --- /dev/null +++ b/docs/vereisten/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md @@ -0,0 +1,64 @@ +--- +title: Mensenrechteneffectbeoordeling +hide: navigation +--- + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + +# Archiveren + +## Vereiste +Een mensenrechteneffectbeoordeling / Fundamental Right Impact Assessment is verplicht, indien een verwerking van persoonsgegevens waarschijnlijk een hoog risico inhoudt voor de rechten van natuurlijke personen + +## Toelichting + + +## Bronnen + +| **Type** | **Bron** | **Toelichting** | +|---------------------|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|---------------------------------------------------------------| +| + +## Wanneer van toepassing? + +| **hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **impactvolle algoritmes** | **niet-impactvolle algoritmes** | +|:---------------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:| +| :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | + +## Risico + + +## Maatregelen + +De aanbevolen maatregelen zijn afhankelijk van de gebruikte techiek van het algoritme. Selecteer hieronder de gebruikt techniek. + +=== "Rekenregels" + + + +=== "Machine learning" + + + +=== "Generatieve AI" + + + +!!! note "opmerking" + Het kan zo zijn dat de te nemen maatregelen afhankelijk zijn van de gebruikte techniek. + + + + + + + + + + + + + + diff --git a/docs/normen/governance/Risicobeheer.md b/docs/vereisten/governance/Risicobeheer.md similarity index 100% rename from docs/normen/governance/Risicobeheer.md rename to docs/vereisten/governance/Risicobeheer.md diff --git a/docs/normen/governance/Rollen en verantwoordelijkheden.md b/docs/vereisten/governance/Rollen en verantwoordelijkheden.md similarity index 100% rename from docs/normen/governance/Rollen en verantwoordelijkheden.md rename to docs/vereisten/governance/Rollen en verantwoordelijkheden.md diff --git a/docs/normen/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md b/docs/vereisten/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md similarity index 100% rename from docs/normen/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md rename to docs/vereisten/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md diff --git a/docs/normen/governance/index.md b/docs/vereisten/governance/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/governance/index.md rename to docs/vereisten/governance/index.md diff --git a/docs/vereisten/index.md b/docs/vereisten/index.md new file mode 100644 index 0000000000..7fc73deb7e --- /dev/null +++ b/docs/vereisten/index.md @@ -0,0 +1,58 @@ +--- +title: Vereisten +--- + +Op deze pagina staat een overzicht van de vereisten die we tot nu toe hebben verzameld. Deze zijn vooralsnog alleen gekoppeld aan een bouwblok, zoals hieronder te zien is. + +| **Bouwblok** | **Norm** | +|---------------------------------------------------------------|----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| +| :fontawesome-solid-square-check: Conformiteitsbeoordeling | [n.t.b.]( ../vereisten/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md) | +| :fontawesome-solid-database: Data | [n.t.b.]( ../vereisten/data/n.t.b..md) | +| :fontawesome-solid-leaf: Duurzaamheid | [Bewerkstellig duurzaamheid]( ../vereisten/duurzaamheid/Bewerkstellig%20duurzaamheid.md) | +| :material-scale-balance: Fundamentele rechten | [Non-discriminatie](../vereisten/fundamentele%20rechten/Non%20discriminatie.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Aantoonbaarheid](../vereisten/governance/Aantoonbaarheid.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Archiveren](../vereisten/governance/Archiveren.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Data governance](../vereisten/governance/Data%20governance.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Eigenaarschap en beheer](../vereisten/governance/Eigenaarschap%20en%20beheer.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Kwaliteitsmanagementsysteem](../vereisten/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Mensenrechteneffectbeoordeling](../vereisten/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Risicobeheer](../vereisten/governance/Risicobeheer.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Rollen en verantwoordelijkheden](../vereisten/governance/Rollen%20en%20verantwoordelijkheden.md) | +| :fontawesome-solid-building-columns: Governance | [Zorgvuldigheidsbeginsel](../vereisten/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md) | +| :fontawesome-solid-cart-shopping: Inkoop | [n.t.b.](../vereisten/inkoop/n.t.b..md) | +| :fontawesome-solid-person-circle-check: Menselijke controle | [AI geletterheid](../vereisten/menselijke%20controle/AI%20geletterdheid.md) | +| :fontawesome-solid-person-circle-check: Menselijke controle | [Autonomie](../vereisten/menselijke%20controle/Autonomie.md) | +| :fontawesome-solid-person-circle-check: Menselijke controle | [Klachtenafhandelingsprocedure](../vereisten/menselijke%20controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md) | +| :fontawesome-solid-person-circle-check: Menselijke controle | [Menselijke controle](../vereisten/menselijke%20controle/Menselijke%20controle.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Rollen en verantwoordelijkheden](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Rollen%20en%20verantwoordelijkheden.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [GEB en DPIA](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/GEB%20DPIA%20en%20voorafgaande%20raadpleging%20AP%20.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Rechtmatigheid en grondslag](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Rechtmatigheid%20en%20grondslag.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Doelbinding](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Doelbinding.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Dataminimalisatie](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Geactualiseerde gegevens](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Geactualisserde%20en%20juiste%20gegevens.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Opslagbeperking](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Opslagbeperking.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Bijzondere persoonsgegevens](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Bijzondere%20persoonsgegevens.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Privacyrechten](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Privacyrechten.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Geautomatiseerde besluitvorming en profileren](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Geautomatiseerde%20besluitvorming%20en%20profileren.md) | +| :fontawesome-solid-lock: Privacy en gegevensbescherming | [Privacy by design](../vereisten/privacy%20en%20gegevensbescherming/Privacy%20by%20Design%20en%20by%20Default.md) | +| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Algoritme continuiteit](../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Algoritme%20continuïteit.md) | +| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Betrouwbare algoritme uitkomsten](../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Betrouwbare%20algoritme%20uitkomsten.md) | +| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Data is representatief](../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Data%20is%20representatief.md) | +| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Doel en keuze algoritme](../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Doel%20en%20keuze%20algoritme.md) | +| :fontawesome-solid-gear: Technische robuustheid en veiligheid | [Informatiebeveiliging](../vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Informatiebeveiliging.md) | +| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Algoritmeregister](../vereisten/transparantie/Algoritmeregister.md) | +| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Informeren over interactie](../vereisten/transparantie/Informeren%20over%20interactie%20met%20AI%20systemen.md) | +| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Motiveringsbeginsel](../vereisten/transparantie/Motiveringsbeginsel.md) | +| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Traceerbaarheid](../vereisten/transparantie/Traceerbaarheid.md) | +| :fontawesome-solid-magnifying-glass: Transparantie | [Transparante besluitvorming](../vereisten/transparantie/Transparante%20besluitsvorming.md) | + + +!!! opmerking "Nog te doen" + + - vereisten worden nog gekoppeld aan de levenscyclus + - vereisten krijgen nog een duidelijkere titel + - vereisten worden nog aangevuld met risico's, toelichting, etc. + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). diff --git a/docs/normen/inkoop/index.md b/docs/vereisten/inkoop/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/inkoop/index.md rename to docs/vereisten/inkoop/index.md diff --git a/docs/vereisten/inkoop/verbod-op-schenden-auteursrechten.md b/docs/vereisten/inkoop/verbod-op-schenden-auteursrechten.md new file mode 100644 index 0000000000..f0fe861210 --- /dev/null +++ b/docs/vereisten/inkoop/verbod-op-schenden-auteursrechten.md @@ -0,0 +1,51 @@ +--- +title: Verbod op schenden auteursrechten +hide: navigation +--- + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + +# Auteursrechten + +## Vereiste +Auteursrechten mogen niet geschonden worden bij het ontwikkelen en gebruiken van algoritmen en AI. + +## Toelichting +Bepaalde vormen van algoritmen en AI worden ontwikkeld op basis van grote hoeveelheden data. Deze data wordt gebruikt voor het trainen en testen van algoritmen en AI. Het gebruiken van deze data mag geen inbreuk maken op Auteursrechten van diegene die deze rechten heeft. Ook de gegenereerde output van algoritmen en AI mag geen inbreuk maken op deze rechten. + +## Bronnen + +| **Type** | **Bron** | **Toelichting** +|---------------------|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|---------------------------------------------------------------| +| Wet- en regelgeving | [Art. 1, 4-9, 10, 13, 15n jo 15o Auteurswet](https://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/2022-10-01) | | +| Wet- en regelgeving | [Art. 3 en 4 DSM-Richtlijn](https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L0790&from=PL) | | + +## Wanneer van toepassing? + +| **hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **impactvolle algoritmes** | **niet-impactvolle algoritmes** | +|:----------------------------:|:--------------------------:|:---------------------------------------:| +| :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | + +## Risico +Het is onduidelijk of de ontwikkelaar van het algoritme of AI voldoende rekening heeft gehouden met de rechten van auteurs wiens werken al dan niet zijn gebruikt als trainingsdata voor het ontwikkelde algoritme of AI. Daardoor ontstaat het risico, bv. bij scraping van data van het internet, dat auteursrechten worden geschonden. + +## Maatregelen + +De aanbevolen maatregelen zijn afhankelijk van de gebruikte techiek van het algoritme. Selecteer hieronder de gebruikt techniek. + +=== "Rekenregels" + + + +=== "Machine learning" + + + +=== "Generatieve AI" + + + +!!! note "opmerking" + Het kan zo zijn dat de te nemen maatregelen afhankelijk zijn van de gebruikte techniek. diff --git a/docs/vereisten/inkoop/verbod-op-schenden-databankenrechten.md b/docs/vereisten/inkoop/verbod-op-schenden-databankenrechten.md new file mode 100644 index 0000000000..5bff4e5c54 --- /dev/null +++ b/docs/vereisten/inkoop/verbod-op-schenden-databankenrechten.md @@ -0,0 +1,50 @@ +--- +title: Verbod op schenden databankenrechten +hide: navigation +--- + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + +# Auteursrechten + +## Vereiste +Het is verboden onbevoegd data op te vragen of te hergebruiken uit een databank, wanneer deze systematisch zijn geordend en door een substantiële investering tot stand is gekomen. + +## Toelichting +Databankenrecht beschermt tegen kopiëren of oneigenlijk gebruik van gegevens in een databank.. Degene die een substantiële financiële investering heeft verricht om de databank tot stand te brengen, krijgt een verbodsrecht en kan zo andere verbieden de databank te gebruiken. + +## Bronnen + +| **Type** | **Bron** | **Toelichting** | +|---------------------|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|---------------------------------------------------------------| +| Wet- en regelgeving | [Artikel 1 lid 1 onder a Databankenwet](https://wetten.overheid.nl/BWBR0010591/2021-06-07)| Hier nog ruimte om aan te geven wat de wetgeving precies zegt | + +## Wanneer van toepassing? + +| **hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **impactvolle algoritmes** | **niet-impactvolle algoritmes** | +|:---------------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:| +| :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | + +## Risico +Als een ontwikkelaar onbevoegd gebruik heeft gemaakt van data uit een databank bij de ontwikkeling van algoritmen en AI, wordt het databankenrecht geschonden van de eigenaar. Dit kan financiële gevolgen hebben voor ontwikkelaar en/of het kunnen gebruiken het algoritme of AI. + +## Maatregelen + +De aanbevolen maatregelen zijn afhankelijk van de gebruikte techiek van het algoritme. Selecteer hieronder de gebruikt techniek. + +=== "Rekenregels" + + + +=== "Machine learning" + + + +=== "Generatieve AI" + + + +!!! note "opmerking" + Het kan zo zijn dat de te nemen maatregelen afhankelijk zijn van de gebruikte techniek. diff --git a/docs/normen/menselijke controle/AI geletterdheid.md b/docs/vereisten/menselijke controle/AI geletterdheid.md similarity index 100% rename from docs/normen/menselijke controle/AI geletterdheid.md rename to docs/vereisten/menselijke controle/AI geletterdheid.md diff --git a/docs/normen/menselijke controle/Autonomie.md b/docs/vereisten/menselijke controle/Autonomie.md similarity index 100% rename from docs/normen/menselijke controle/Autonomie.md rename to docs/vereisten/menselijke controle/Autonomie.md diff --git a/docs/normen/menselijke controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md b/docs/vereisten/menselijke controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md similarity index 100% rename from docs/normen/menselijke controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md rename to docs/vereisten/menselijke controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md diff --git a/docs/normen/menselijke controle/Menselijke controle.md b/docs/vereisten/menselijke controle/Menselijke controle.md similarity index 100% rename from docs/normen/menselijke controle/Menselijke controle.md rename to docs/vereisten/menselijke controle/Menselijke controle.md diff --git a/docs/normen/menselijke controle/index.md b/docs/vereisten/menselijke controle/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/menselijke controle/index.md rename to docs/vereisten/menselijke controle/index.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md similarity index 88% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md index 90405cfc02..4905fbd261 100644 --- a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md +++ b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md @@ -9,10 +9,11 @@ title: Bijzondere persoonsgegevens ## Norm -**Het algoritme verwerkt persoonsgegevens die alleen op basis van een wettelijke uitzondering verwerkt mogen worden, zoals bijzondere persoonsgegevens (o.a. gegevens m.b.t. ras of afkomst, religie, gezondheid of seksuele geaardheid), strafrechtelijke gegevens of nationale identificatienummers (o.a. BSN).** -**AI Verordening uitzondering: -Voor zover dit strikt noodzakelijk is met het oog op het waarborgen van de detectie en correctie van vooringenomenheid met betrekking tot AI-systemen kunnen de aanbieders van dergelijke systemen bij wijze van uitzondering bijzondere categorieën van persoonlijke gegevens verwerken onder voorbehoud van passende waarborgen voor de fundamentele rechten en vrijheden van natuurlijke personen (zie art. 10 AI Act)** +#### Het algoritme verwerkt persoonsgegevens die alleen op basis van een wettelijke uitzondering verwerkt mogen worden, zoals bijzondere persoonsgegevens (o.a. gegevens m.b.t. ras of afkomst, religie, gezondheid of seksuele geaardheid), strafrechtelijke gegevens of nationale identificatienummers (o.a. BSN). + +##### AI Verordening uitzondering: +Voor zover dit strikt noodzakelijk is met het oog op het waarborgen van de detectie en correctie van vooringenomenheid met betrekking tot AI-systemen kunnen de aanbieders van dergelijke systemen bij wijze van uitzondering bijzondere categorieën van persoonlijke gegevens verwerken onder voorbehoud van passende waarborgen voor de fundamentele rechten en vrijheden van natuurlijke personen (zie art. 10 AI Act) ## Risico Verwerking van bijzondere persoonsgegevens (o.a. gegevens m.b.t. ras of afkomst, religie, gezondheid of seksuele geaardheid), strafrechtelijke gegevens of nationale identificatienummers (o.a. BSN) is alleen toegestaan als hierop een wettelijke uitzondering van toepassing is. diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Doelbinding.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Doelbinding.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Doelbinding.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Doelbinding.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/GEB DPIA en voorafgaande raadpleging AP .md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/GEB DPIA en voorafgaande raadpleging AP .md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/GEB DPIA en voorafgaande raadpleging AP .md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/GEB DPIA en voorafgaande raadpleging AP .md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Geactualisserde en juiste gegevens.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Geactualisserde en juiste gegevens.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Geactualisserde en juiste gegevens.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Geactualisserde en juiste gegevens.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Geautomatiseerde besluitvorming en profileren.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Geautomatiseerde besluitvorming en profileren.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Geautomatiseerde besluitvorming en profileren.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Geautomatiseerde besluitvorming en profileren.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Opslagbeperking.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Opslagbeperking.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Opslagbeperking.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Opslagbeperking.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Privacy by Design en by Default.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Privacy by Design en by Default.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Privacy by Design en by Default.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Privacy by Design en by Default.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Privacyrechten.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Privacyrechten.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Privacyrechten.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Privacyrechten.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Rechtmatigheid en grondslag.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Rechtmatigheid en grondslag.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Rechtmatigheid en grondslag.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Rechtmatigheid en grondslag.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Rollen en verantwoordelijkheden.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Rollen en verantwoordelijkheden.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/Rollen en verantwoordelijkheden.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/Rollen en verantwoordelijkheden.md diff --git a/docs/normen/privacy en gegevensbescherming/index.md b/docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/privacy en gegevensbescherming/index.md rename to docs/vereisten/privacy en gegevensbescherming/index.md diff --git "a/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Algoritme continu\303\257teit.md" "b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Algoritme continu\303\257teit.md" new file mode 100644 index 0000000000..293670dfcb --- /dev/null +++ "b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Algoritme continu\303\257teit.md" @@ -0,0 +1,60 @@ +--- +title: Algoritme continuïteit + +--- + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + +# De continuïteit van het algoritme is gewaarborgd. + +## Toelichting + +## Maatregelen +- Alle gebruikte data moeten traceerbaar of reproduceerbaar zijn. In geval van uitbesteding van het beheer aan derden moeten hierover heldere afspraken gemaakt worden gemaakt. +- Richt een proces in rondom monitoring van het algoritme. +- Zorg voor heldere afspraken op het gebied van onderhoud en beheer op het algoritme, o.a. met betrekking tot de technische componenten, de gebruikte data, het model en de daarin gebruikte parameters. + +## Bronnen + +| **Norm of beheersmaatregel** | **Bron** | +|---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------| +| De organisatie heeft volledige controle of eigenaarschap over de data. Wanneer dit niet mogelijk is, zijn afspraken gemaakt om de functionele eisen te waarborgen. | [Onderzoekskader algoritmes ADR 2023, DM.23](https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2023/07/11/onderzoekskader-algoritmes-adr-2023) | +| Vastgelegde afspraken met externe partijen, waarborgen om lock-in en te grote afhankelijkheid te voorkomen. Inclusief exit-strategie. Denk ook aan eigenaarschap van gebruikte data voor het algoritme. | [Toetsingskader Algemene Rekenkamer, 1.07](https://www.rekenkamer.nl/onderwerpen/algoritmes-digitaal-toetsingskader/documenten/publicaties/2021/01/28/download-het-toetsingskader) | +| Ingericht proces rondom monitoring op genoemde aspecten | [Toetsingskader Algemene Rekenkamer, 1.08](https://www.rekenkamer.nl/onderwerpen/algoritmes-digitaal-toetsingskader/documenten/publicaties/2021/01/28/download-het-toetsingskader) | +| Voor alle databronnen/gebruikte data regelen dat er geen beperkingen/verplichtingen zijn | [Toetsingskader Algemene Rekenkamer, 2.17](https://www.rekenkamer.nl/onderwerpen/algoritmes-digitaal-toetsingskader/documenten/publicaties/2021/01/28/download-het-toetsingskader) | +| Onderhoud en beheer op de technische componenten, het model, de gebruikte data, parameters, enzovoort | [Toetsingskader Algemene Rekenkamer, 2.24](https://www.rekenkamer.nl/onderwerpen/algoritmes-digitaal-toetsingskader/documenten/publicaties/2021/01/28/download-het-toetsingskader) | + +??? question "vragen" + + Op welk niveau willen we de normen definieren? Ik vind zelf "*De continuïteit van het algoritme is gewaarborgd*" wel heel erg vaag, terwijl de maatregelen daaronder eigenlijk best concreet zijn..? is dat niet eerder het niveau waar we op willen zitten? + +## Risico +- De organisatie is voor de data of het model afhankelijk van derden en kan daardoor reproduceerbaarheid, prestatie, continuïteit en beheersing niet garanderen, [Onderzoekskader algoritmes ADR 2023, DM.23](https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2023/07/11/onderzoekskader-algoritmes-adr-2023). +- Er vindt na ingebruikname van het algoritme onvoldoende monitoring plaats op de werking ervan, waardoor fouten of ongewenste effecten in de toepassinge ervan niet tijdig worden opgemerkt. +- Er vindt onvoldoende capaciteit in de beheerorganisatie, waardoor benodigde aanpassingen op het algoritme niet tijdig worden doorgevoerd. + +EC/AI HLEG April 2019 hoofdstuk II 1.7 +COBIT APO11 / BAI04 / DSS04 / PO09 / APO14 / BAI06 +AKR 2.17, 1.07, 1.08, 2.24 + +## Toelichting +- De data en het model zijn bij voorkeur in eigen beheer. Wanneer dit niet mogelijk is, zijn afspraken gemaakt om de functionele eisen te waarborgen. +- Na ingebruikname van een algoritme moet periodiek beoordeeld worden of het nog doet wat het zou moeten doen. Je kunt hierbij denken aan monitoring op beschikbaarheid, prestaties/kwaliteit en of het algoritme voldoet aan actuele wet- en regelgeving. +- Het risico bestaat dat bij het in productie nemen van het algoritme onvoldoende aandacht wordt besteed aan de overdracht aan de beheersorganisatie. Gevolg hiervan kan zijn dat in de beheersorganisatie onvoldioende capaciteit en/of kennis beschikbaar is om eventuele aanpassingen tijdig door te voeren. + +## Maatregelen +- Alle gebruikte data moet traceerbaarbaar of reproduceerbaar zijn. In geval van uitbesteding van het beheer aan derden moeten hierover heldere afspraken gemaakt worden gemaakt. +- Ingericht proces rondom monitoring op genoemde aspecten. +- Onderhoud en beheer op het algoritme vindt plaats op basis van heldere afspraken, o.a. met betrekking tot de technische componenten, de gebruikte data, het model en de daarin gebruikte parameters. + + +## Rollen +Hieronder beschrijven we welke rollen er betrokken kunnen worden bij de uitvoering van deze norm. + + + + +## Best practices + diff --git a/docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Betrouwbare algoritme uitkomsten.md b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Betrouwbare algoritme uitkomsten.md similarity index 100% rename from docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Betrouwbare algoritme uitkomsten.md rename to docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Betrouwbare algoritme uitkomsten.md diff --git a/docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Data is representatief.md b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Data is representatief.md similarity index 100% rename from docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Data is representatief.md rename to docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Data is representatief.md diff --git a/docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Doel en keuze algoritme.md b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Doel en keuze algoritme.md similarity index 100% rename from docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Doel en keuze algoritme.md rename to docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Doel en keuze algoritme.md diff --git a/docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Informatiebeveiliging.md b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Informatiebeveiliging.md similarity index 100% rename from docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/Informatiebeveiliging.md rename to docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Informatiebeveiliging.md diff --git a/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/beveiliging-informatie-en-informatiesystemen.md b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/beveiliging-informatie-en-informatiesystemen.md new file mode 100644 index 0000000000..ae024df821 --- /dev/null +++ b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/beveiliging-informatie-en-informatiesystemen.md @@ -0,0 +1,54 @@ +--- +title: Informatie en informatiesystemen van de overheid moet worden beveiligd. +hide: navigation +--- + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + +# Informatiebeveiliging + +## Vereiste +Informatie en informatiesystemen moeten op de juiste manier worden beveiligd. + +## Toelichting +Informatiebeveiliging is het proces van vaststellen van de vereiste beveiliging van informatiesystemen in termen van vertrouwelijkheid, beschikbaarheid en integriteit alsmede het treffen, onderhouden en controleren van een samenhangend pakket van bijbehorende maatregelen. In Nederland is besloten dat overheidsinstellingen de Baseline Informatiebeveiliging Overheid dienen toe te passen over hun informatie en informatiesystemen. De BIO beoogt de beveiliging van informatie(systemen) bij alle bestuurslagen en bestuursorganen van de overheid te bevorderen, zodat alle onderdelen erop kunnen vertrouwen dat onderling uitgewisselde gegevens, in lijn met wet- en regelgeving, passend beveiligd zijn. De BIO concretiseert een aantal normen tot verplichte overheidsmaatregelen. + +Algoritmen en AI-systemen en hun output kunnen onderdeel worden van de informatie en informatiesystemen waar de BIO op van toepassing is. Het is van belang om algoritmische toepassingen en AI-systemen op de juiste manier te beveiligen. + +## Bronnen + +| **Type** | **Bron** | **Toelichting** +|---------------------|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|---------------------------------------------------------------| +| Beleid | [Baseline Informatiebeveiliging Overheid](https://www.bio-overheid.nl/) | | +| Beleid | [Besluit Besluit voorschrift informatiebeveiliging rijksdienst 2007](https://wetten.overheid.nl/BWBR0022141/2007-07-01) | | + + +## Wanneer van toepassing? + +| **hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **impactvolle algoritmes** | **niet-impactvolle algoritmes** | +|:----------------------------:|:--------------------------:|:---------------------------------------:| +| :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" | + +## Risico +Er kunnen risico's ontstaan zoals ongeautoriseerde toegang, vernietiging, verlies, wijziging of niet-toegestane verwerking van gegevens als de informatie en informatiesystemen onvoldoende zijn beveiligd. + +## Maatregelen + +De aanbevolen maatregelen zijn afhankelijk van de gebruikte techiek van het algoritme. Selecteer hieronder de gebruikt techniek. + +=== "Rekenregels" + + + +=== "Machine learning" + + + +=== "Generatieve AI" + + + +!!! note "opmerking" + Het kan zo zijn dat de te nemen maatregelen afhankelijk zijn van de gebruikte techniek. diff --git a/docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/index.md b/docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/technische robuustheid en veiligheid/index.md rename to docs/vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md diff --git a/docs/vereisten/transparantie/Algoritmeregister.md b/docs/vereisten/transparantie/Algoritmeregister.md new file mode 100644 index 0000000000..114d674c16 --- /dev/null +++ b/docs/vereisten/transparantie/Algoritmeregister.md @@ -0,0 +1,114 @@ +--- +title: Transparante werking + +--- + +!!! info "Disclaimer" + + Het Algoritmekader is nog volop in ontwikkeling. Op deze plek willen we vooral aan de slag gaan op een open en transparante wijze. Het is dus niet definitief. Dat betekent dat er dingen opstaan die niet af zijn en soms zelfs fout. Mocht er iets niet kloppen, laat het ons weten via [GitHub](https://github.com/MinBZK/Algoritmekader). + + +# De werking van het algoritme en AI-systeem moet transparant zijn + +| **Norm** | **Uitleg** | **verplicht voor hoog-risico AI systemen (AI Act)** | **verplicht voor impactvolle algoritmes** | **verplicht voor niet-impactvolle algoritmes** | +|---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|-----------------------------|:---------------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:|:-----------------------------------------------:| +| De werking van het algoritme en AI-systeem moet transparant zijn | | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-check-bold:{ style="color: #4DB6AC" } | :material-close:{ style="color: #EF5350" } | + + +## Risico +Ontbreken transparantie voor burgers/bedrijven/stakeholders (belanghebbenden) + +## Bronnen + +#### Wet- en regelgeving +- [AI Act](https://artificialintelligenceact.eu/wp-content/uploads/2023/08/AI-Mandates-20-June-2023.pdf), artikel 60 + +#### Toetsingskader +- EC/AI HLEG April 2019 - Hoofdstuk II.1.4 +- ARK 2.23/2.07 + +#### Standaarden + +## Maatregelen +Onderstaand overzicht laat zien welke denkbare maatregelen kunnen worden getroffen om te voldoen aan de normen. Deze maatregelen dienen ter inspiratie. Organisaties zullen zelf moeten bepalen of zij deze maatregelen toepassen. + + +Selecteer eerst de gebruikte techniek + +=== "Rekenregels" + + De maatregelen zijn afhankelijk van het risiconiveau van het algoritme. + + === "impactvol" + + | **Maatregelen bij norm: Transparantie** | **Uitleg** | **Fase Algoritme Levenscyclus** | **Inkoopproces** | **Betrokken actoren** | + |-----------------------------------------|------------|:-------------------------------:|:----------------:|:---------------------:| + | | | | | | + | | | | | | + + === "niet impactvol" + + je hoeft niks te doen + + +=== "Machine learning" + + === "hoog risico AI Act" + + | **Maatregelen bij norm: Transparantie** | **Uitleg** | **Fase Algoritme Levenscyclus** | **Inkoopproces** | **Betrokken actoren** | + |--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|:-----------------------------------------------------:|:------------------------------:|:--------------------------------------------------------------------------------------------------:| + | Bij de output van het algoritme moet waar mogelijk worden getoond welke variabelen een stuwend of dalend effect hebben gehad op de voorspelling. | Hiermee is het voor de gebruiker en belanghebbende inzichtelijker wat heeft bijgedragen aan een hogere of lagere voorspellende waarde. | Ontwerp-, Ontwikkel-, Validatie- en Implementatiefase | Selectiefase en Contractbeheer | Data Engineer, Data Scientist, Product Owner, Behoeftesteller, Inkoopadviseur en Contractbeheerder | + | | | | | | + + === "impactvol" + + | **Maatregelen bij norm: Transparantie** | **Uitleg** | **Fase Algoritme Levenscyclus** | **Inkoopproces** | **Betrokken actoren** | + |--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|:-----------------------------------------------------:|:------------------------------:|:--------------------------------------------------------------------------------------------------:| + | Bij de output van het algoritme moet waar mogelijk worden getoond welke variabelen een stuwend of dalend effect hebben gehad op de voorspelling. | Hiermee is het voor de gebruiker en belanghebbende inzichtelijker wat heeft bijgedragen aan een hogere of lagere voorspellende waarde. | Ontwerp-, Ontwikkel-, Validatie- en Implementatiefase | Selectiefase en Contractbeheer | Data Engineer, Data Scientist, Product Owner, Behoeftesteller, Inkoopadviseur en Contractbeheerder | + | | | | | | + + === "niet impactvol" + + | **Maatregelen bij norm: Transparantie** | **Uitleg** | **Fase Algoritme Levenscyclus** | **Inkoopproces** | **Betrokken actoren** | + |-----------------------------------------|------------|:-------------------------------:|:----------------:|:---------------------:| + | | | | | | + | | | | | | +=== "Generatieve AI" + + === "hoog risico AI" + + | **Maatregelen bij norm: Transparantie** | **Uitleg** | **Fase Algoritme Levenscyclus** | **Inkoopproces** | **Betrokken actoren** | + |-----------------------------------------|------------|:-------------------------------:|:----------------:|:---------------------:| + | | | | | | + | | | | | | + + === "impactvol" + + | **Maatregelen bij norm: Transparantie** | **Uitleg** | **Fase Algoritme Levenscyclus** | **Inkoopproces** | **Betrokken actoren** | + |-----------------------------------------|------------|:-------------------------------:|:----------------:|:---------------------:| + | | | | | | + | | | | | | + + === "niet impactvol" + + | **Maatregelen bij norm: Transparantie** | **Uitleg** | **Fase Algoritme Levenscyclus** | **Inkoopproces** | **Betrokken actoren** | + |-----------------------------------------|------------|:-------------------------------:|:----------------:|:---------------------:| + | | | | | | + | | | | | | + +## Toelichting +Doel van publicatie van informatie over het algoritme is het bieden van transparantie naar betrokkenen. Het zorgt ervoor dat het voor de vooraf bepaalde personen/doelgroepen duidelijk is dat zij met een algoritme te maken hebben, welke consequenties dat heeft en welke beperkingen het algoritme kent. De gewenste mate van transparantie (technische transparantie vs. uitlegbaarheid) is weloverwogen; het hangt af van 1) de impact van het algoritme op de beslissing, uitkomst en burger, (2) de mate van autonomie bij de besluitvorming en (3) het type en de complexiteit van het algoritme. De informatie dient voldoende begrijpelijk te zijn voor de doelgroep(en). + +## Maatregelen +Belanghebbenden worden op een begrijpelijke manier geïnformeerd over onderliggende logica van het algoritme, alsmede het belang en de verwachte gevolgen van die verwerking voor de betrokkene. + +Model (code) publiceren op een site zoals github.com, inclusief beschrijving van werking, gebruikte data en/of beschrijving daarvan + +## Rollen +Hieronder beschrijven we welke rollen er betrokken kunnen worden bij de uitvoering van deze norm. + + +## Best practices + + + diff --git a/docs/normen/transparantie/Informeren over interactie met AI systemen.md b/docs/vereisten/transparantie/Informeren over interactie met AI systemen.md similarity index 100% rename from docs/normen/transparantie/Informeren over interactie met AI systemen.md rename to docs/vereisten/transparantie/Informeren over interactie met AI systemen.md diff --git a/docs/normen/transparantie/Motiveringsbeginsel.md b/docs/vereisten/transparantie/Motiveringsbeginsel.md similarity index 100% rename from docs/normen/transparantie/Motiveringsbeginsel.md rename to docs/vereisten/transparantie/Motiveringsbeginsel.md diff --git a/docs/normen/transparantie/Traceerbaarheid.md b/docs/vereisten/transparantie/Traceerbaarheid.md similarity index 100% rename from docs/normen/transparantie/Traceerbaarheid.md rename to docs/vereisten/transparantie/Traceerbaarheid.md diff --git a/docs/normen/transparantie/Transparante besluitsvorming.md b/docs/vereisten/transparantie/Transparante besluitsvorming.md similarity index 100% rename from docs/normen/transparantie/Transparante besluitsvorming.md rename to docs/vereisten/transparantie/Transparante besluitsvorming.md diff --git a/docs/normen/transparantie/index.md b/docs/vereisten/transparantie/index.md similarity index 100% rename from docs/normen/transparantie/index.md rename to docs/vereisten/transparantie/index.md diff --git a/mkdocs.yml b/mkdocs.yml index c6f51102e5..937e6ebe97 100644 --- a/mkdocs.yml +++ b/mkdocs.yml @@ -10,19 +10,20 @@ theme: name: material language: nl palette: - primary: blue + - primary: blue features: - navigation.indexes - navigation.tabs - navigation.tabs.sticky - - navigation.path - navigation.top - navigation.tracking - # - navigation.footer + - navigation.instant - search.highlight - search.suggest - content.action.edit + - content.action.view - content.tooltips + - content.tabs.link icon: logo: fontawesome/solid/house annotation: fontawesome/solid/circle-info @@ -33,104 +34,117 @@ nav: - Over het algoritmekader: - overhetalgoritmekader/index.md - overhetalgoritmekader/definities.md + - overhetalgoritmekader/Begrippen-en-definities.md - Levenscyclus: - levenscyclus/index.md - levenscyclus/probleemanalyse.md - levenscyclus/ontwerp.md - - levenscyclus/data verkenning en data preparatie.md + - levenscyclus/dataverkenning-en-datapreparatie.md - levenscyclus/ontwikkelen.md - levenscyclus/validatie.md - levenscyclus/implementatie.md - levenscyclus/monitoren.md - levenscyclus/archiveren.md - - Bouwblokken: - - bouwblokken/index.md + - Thema's: + - thema/index.md + - Fundamentele rechten: + - thema/fundamentele rechten/index.md + - thema/fundamentele rechten/non-discriminatie.md + - Publieke inkoop: + - thema/publieke inkoop/index.md + - Privacy en gegevensbescherming: + - thema/privacy en gegevensbescherming/index.md + - Transparantie: + - thema/transparantie/index.md - Conformiteitsbeoordeling: - - bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/index.md - - bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/audit.md - - bouwblokken/conformiteitsbeoordeling/toezicht.md + - thema/conformiteitsbeoordeling/index.md - Data: - - bouwblokken/data/index.md - - bouwblokken/data/data kwaliteit.md - - bouwblokken/data/data governance.md + - thema/data/index.md - Duurzaamheid: - - bouwblokken/duurzaamheid/index.md - - Fundamentele rechten: - - bouwblokken/fundamentele rechten/index.md - - bouwblokken/fundamentele rechten/non-discriminatie.md + - thema/duurzaamheid/index.md - Governance: - - bouwblokken/governance/index.md - - Inkoop: - - bouwblokken/inkoop/index.md + - thema/governance/index.md - Menselijke controle: - - bouwblokken/menselijke controle/index.md - - Privacy en gegevensbescherming: - - bouwblokken/privacy en gegevensbescherming/index.md + - thema/menselijke controle/index.md - Technische robuustheid en veiligheid: - - bouwblokken/technische robuustheid en veiligheid/index.md - - Transparantie: - - bouwblokken/transparantie/index.md - - Normen: - - normen/index.md + - thema/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md + - Rollen: + - rollen/index.md + - rollen/contractbeheerder.md + - rollen/informatiebeheerder.md + - rollen/leverancier.md + - rollen/proceseigenaar.md + - rollen/data-scientist.md + - rollen/aanbieder.md + - Vereisten: + - vereisten/index.md - Conformiteitsbeoordeling: - - normen/conformiteitsbeoordeling/index.md - - normen/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md + - vereisten/conformiteitsbeoordeling/index.md + - vereisten/conformiteitsbeoordeling/n.t.b..md - Data: - - normen/data/index.md - - normen/data/n.t.b..md + - vereisten/data/index.md + - vereisten/data/n.t.b..md - Duurzaamheid: - - normen/duurzaamheid/index.md - - normen/duurzaamheid/Bewerkstellig duurzaamheid.md + - vereisten/duurzaamheid/index.md + - vereisten/duurzaamheid/Bewerkstellig duurzaamheid.md - Fundamentele rechten: - - normen/fundamentele rechten/index.md - - normen/fundamentele rechten/Non discriminatie.md + - vereisten/fundamentele rechten/index.md + - vereisten/fundamentele rechten/Non discriminatie.md - Governance: - - normen/governance/index.md - - normen/governance/Data governance.md - - normen/governance/Rollen en verantwoordelijkheden.md - - normen/governance/Eigenaarschap en beheer.md - - normen/governance/Archiveren.md - - normen/governance/Risicobeheer.md - - normen/governance/Aantoonbaarheid.md - - normen/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md - - normen/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md - - normen/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md + - vereisten/governance/index.md + - vereisten/governance/Data governance.md + - vereisten/governance/Rollen en verantwoordelijkheden.md + - vereisten/governance/Eigenaarschap en beheer.md + - vereisten/governance/Archiveren.md + - vereisten/governance/Risicobeheer.md + - vereisten/governance/Aantoonbaarheid.md + - vereisten/governance/Kwaliteitsmanagementsysteem.md + - vereisten/governance/Mensenrechteneffectbeoordeling.md + - vereisten/governance/Zorgvuldigheidsbeginsel.md - Inkoop: - - normen/inkoop/index.md - - normen/inkoop/n.t.b..md + - vereisten/inkoop/index.md + - vereisten/inkoop/verbod-schenden-auteursrechten.md - Menselijke controle: - - normen/menselijke controle/index.md - - normen/menselijke controle/Menselijke controle.md - - normen/menselijke controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md - - normen/menselijke controle/Autonomie.md - - normen/menselijke controle/AI geletterdheid.md + - vereisten/menselijke controle/index.md + - vereisten/menselijke controle/Menselijke controle.md + - vereisten/menselijke controle/Klachtenafhandelingsprocedure.md + - vereisten/menselijke controle/Autonomie.md + - vereisten/menselijke controle/AI geletterdheid.md - Privacy en gegevensbescherming: - - normen/privacy en gegevensbescherming/index.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Rollen en verantwoordelijkheden.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/GEB DPIA en voorafgaande raadpleging AP .md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Doelbinding.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Rechtmatigheid en grondslag.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Geactualisserde en juiste gegevens.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Opslagbeperking.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Privacyrechten.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Geautomatiseerde besluitvorming en profileren.md - - normen/privacy en gegevensbescherming/Privacy by Design en by Default.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/index.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Rollen en verantwoordelijkheden.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/GEB DPIA en voorafgaande raadpleging AP .md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Doelbinding.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Dataminimalisatie.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Rechtmatigheid en grondslag.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Geactualisserde en juiste gegevens.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Opslagbeperking.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Bijzondere persoonsgegevens.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Privacyrechten.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Geautomatiseerde besluitvorming en profileren.md + - vereisten/privacy en gegevensbescherming/Privacy by Design en by Default.md - Technische robuustheid en veiligheid: - - normen/technische robuustheid en veiligheid/index.md - - normen/technische robuustheid en veiligheid/Informatiebeveiliging.md - - normen/technische robuustheid en veiligheid/Data is representatief.md - - normen/technische robuustheid en veiligheid/Doel en keuze algoritme.md - - normen/technische robuustheid en veiligheid/Betrouwbare algoritme uitkomsten.md - - normen/technische robuustheid en veiligheid/Algoritme continuïteit.md + - vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/index.md + - vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Informatiebeveiliging.md + - vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Data is representatief.md + - vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Doel en keuze algoritme.md + - vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Betrouwbare algoritme uitkomsten.md + - vereisten/technische-robuustheid-en-veiligheid/Algoritme continuïteit.md - Transparantie: - - normen/transparantie/index.md - - normen/transparantie/Informeren over interactie met AI systemen.md - - normen/transparantie/Transparante besluitsvorming.md - - normen/transparantie/Motiveringsbeginsel.md - - normen/transparantie/Traceerbaarheid.md - - normen/transparantie/Algoritmeregister.md + - vereisten/transparantie/index.md + - vereisten/transparantie/Informeren over interactie met AI systemen.md + - vereisten/transparantie/Transparante besluitsvorming.md + - vereisten/transparantie/Motiveringsbeginsel.md + - vereisten/transparantie/Traceerbaarheid.md + - vereisten/transparantie/Algoritmeregister.md + - Maatregelen: + - maatregelen/index.md + - maatregelen/bewaartermijnen.md + - maatregelen/bewaartermijnen-onderliggende-systemen.md + - maatregelen/archiefwet-inkoopproces.md + - maatregelen/openbaarheid-archiefbescheiden.md + - maatregelen/duurzaam-toegankelijkheid-archiefbescheiden.md + - maatregelen/vaststellen-archiefbescheiden.md - Instrumenten: instrumenten/index.md # Extra opties @@ -143,6 +157,8 @@ markdown_extensions: - attr_list - abbr - md_in_html + - toc: + permalink: true - pymdownx.tasklist: custom_checkbox: true - pymdownx.emoji: @@ -153,19 +169,33 @@ markdown_extensions: - includes/begrippenlijst.md # Extra opties voor footer -extra: - social: - - icon: fontawesome/brands/github - link: https://github.com/MinBZK/Algoritmekader +extra: + social: + - icon: fontawesome/brands/github + link: https://github.com/MinBZK/Algoritmekader + status: + new: Deze pagina is in ontwikkeling + deprecated: Deze pagina wordt binnenkort verwijderd + todo: Dit bouwblok moet nog ontwikkeld worden +extra_css: + - stylesheets/extra.css +extra_javascript: + - https://unpkg.com/tablesort@5.3.0/dist/tablesort.min.js + - javascripts/tablesort.js + plugins: - glightbox - search - git-revision-date-localized: enable_creation_date: true - - tags: - tags_file: tags.md + # - tags: + # tags_file: tags.md + +hooks: + - src/overrides/hooks/tags.py + - src/overrides/hooks/lists.py # Link naar GitHub repo (nu nog even mijn eigen repo) repo_url: https://github.com/MinBZK/Algoritmekader diff --git a/requirements.txt b/requirements.txt index 55511251aa..ede59378af 100644 --- a/requirements.txt +++ b/requirements.txt @@ -1,7 +1,7 @@ mkdocs==1.5.3 -mkdocs-git-revision-date-localized-plugin==1.2.2 -mkdocs-glightbox==0.3.6 -mkdocs-material==9.5.4 +mkdocs-git-revision-date-localized-plugin==1.2.4 +mkdocs-glightbox==0.3.7 +mkdocs-material==9.5.14 mkdocs-material-extensions==1.3.1 -pymdown-extensions==10.7 +pymdown-extensions==10.7.1 Jinja2>=2.11.1 diff --git a/src/overrides/hooks/lists.py b/src/overrides/hooks/lists.py new file mode 100644 index 0000000000..0a6967cf40 --- /dev/null +++ b/src/overrides/hooks/lists.py @@ -0,0 +1,90 @@ +from __future__ import annotations +from typing import List + +import posixpath +import re + +from mkdocs.config.defaults import MkDocsConfig +from mkdocs.structure.files import File, Files +from mkdocs.structure.pages import Page +from re import Match + +# ----------------------------------------------------------------------------- +# Hooks +# ----------------------------------------------------------------------------- + + +# @todo +def on_env(env, config: MkDocsConfig, files: Files): + def replace(match: Match): + type = match.groups()[0] + types = re.split(r"\s+", type) + type_value_bundle = [y.split("/") for y in types] + + list: List[File] = [] + for file in files: + if not file.src_path.endswith(".md"): + continue + + if all( + value in file.page.meta.get(type, []) + for type, value in type_value_bundle + ): + list.append(file) + + return "".join( + [ + "", + "", + "", + '', + '', + '', + '', + '', + "", + "", + "", + *([_create_table_row(item) for item in list]), + "", + "
MaatregelBronVan toepassing op niet-impactvolle algoritmesVan toepassing op impactvolle algoritmesVan toepassing bij hoog-risico AI systeem
", + ] + ) + + for file in files: + if not file.src_path.endswith(".md"): + continue + + # Find and replace all external asset URLs in current page + file.page.content = re.sub( + r"", replace, file.page.content, flags=re.I | re.M + ) + + +def _create_table_row(file: File): + toepassingen = file.page.meta.get("toepassingen", []) + + return "".join( + [ + "", + f'{file.page.title}', + f"{file.page.meta.get('bron', '')}", + f"{_icon_true() if 'niet-impactvol' in toepassingen else _icon_false()}", + f"{_icon_true() if 'impactvol' in toepassingen else _icon_false()}", + f"{_icon_true() if 'hoog-risico' in toepassingen else _icon_false()}", + "", + ] + ) + + +def _resolve(dest_path: str): + path = posixpath.relpath(dest_path) + return "/" + posixpath.sep.join(path.split(posixpath.sep)[:-1]) + + +def _icon_true(): + return '' + + +def _icon_false(): + return '' diff --git a/src/overrides/hooks/tags.py b/src/overrides/hooks/tags.py new file mode 100644 index 0000000000..1fabe8ad0b --- /dev/null +++ b/src/overrides/hooks/tags.py @@ -0,0 +1,114 @@ +from __future__ import annotations + +import posixpath +import re + +from mkdocs.config.defaults import MkDocsConfig +from mkdocs.structure.files import File, Files +from mkdocs.structure.pages import Page +from re import Match + +# ----------------------------------------------------------------------------- +# Hooks +# ----------------------------------------------------------------------------- + + +# @todo +def on_page_markdown(markdown: str, *, page: Page, config: MkDocsConfig, files: Files): + + # Replace callback + def replace(_: Match): + buttons = [] + for type in ["levenscyclus", "rollen", "techniek"]: + for role in page.meta.get(type, []): + buttons.append(flag(type, role, page, files)) + + return "".join(buttons) + + # Find and replace all external asset URLs in current page + return re.sub(r"", replace, markdown, flags=re.I | re.M) + + +# ----------------------------------------------------------------------------- +# Helper functions +# ----------------------------------------------------------------------------- + + +# Create a flag of a specific type +def flag(type: str, arg: str, page: Page, files: Files): + if type == "levenscyclus": + return _badge_levenscyclus(page, files, arg) + elif type == "rollen": + return _badge_rollen(page, files, arg) + + return "" + + +# Create a linkable option +def option(type: str): + _, *_, name = re.split(r"[.:]", type) + return f"[`{name}`](#+{type}){{ #+{type} }}\n\n" + + +# Create a linkable setting - @todo append them to the bottom of the page +def setting(type: str): + _, *_, name = re.split(r"[.*]", type) + return f"`{name}` {{ #{type} }}\n\n[{type}]: #{type}\n\n" + + +# ----------------------------------------------------------------------------- + + +# Resolve path of file relative to given page - the posixpath always includes +# one additional level of `..` which we need to remove +def _resolve_path(path: str, page: Page, files: Files): + path, anchor, *_ = f"{path}#".split("#") + path = _resolve(files.get_file_from_path(path), page) + return "#".join([path, anchor]) if anchor else path + + +# Resolve path of file relative to given page - the posixpath always includes +# one additional level of `..` which we need to remove +def _resolve(file: File, page: Page): + path = posixpath.relpath(file.src_uri, page.file.src_uri) + return posixpath.sep.join(path.split(posixpath.sep)[1:]) + + +# ----------------------------------------------------------------------------- + + +# Create badge +def _badge(icon: str, text: str = "", type: str = "", color: str = "blue"): + classes = f"mdx-badge mdx-badge--{type}" if type else "mdx-badge" + return "".join( + [ + f'', + *([f'{icon}'] if icon else []), + *([f'{text}'] if text else []), + f"", + ] + ) + + +# Create badge for levenscyclus +def _badge_levenscyclus(page: Page, files: Files, phase: str): + icon = "material-reload" + href_levenscyclus = _resolve_path("levenscyclus/index.md", page, files) + href_fase = _resolve_path(f"levenscyclus/{phase}.md", page, files) + return _badge( + icon=f"[:{icon}:]({href_levenscyclus} 'Levencyclus')", + text=f"[{phase.capitalize().replace('-', ' ')}]({href_fase})", + color="indigo", + ) + + +# Create badge for rollen +def _badge_rollen(page: Page, files: Files, rol: str): + icon = "material-account" + href_levenscyclus = _resolve_path("rollen/index.md", page, files) + href_fase = _resolve_path(f"rollen/{rol}.md", page, files) + return _badge( + icon=f"[:{icon}:]({href_levenscyclus} 'Rollen')", + text=f"[{rol.capitalize().replace('-', ' ')}]({href_fase})", + color="green", + ) \ No newline at end of file